Włochy są kolebką renesansu. Epoka w dziejach kultury europejskiej, trwająca od XIV do XVI wieku. Renesans oznacza odrodzenie kultury antycznej, odnowę i rozwój ludzkości. Założeniem epoki było humanistyczne spojrzenie na człowieka, odrodzenie świeckich ideałów życia i myśli propagowanych przez starożytność, afirmacja życia, podejmowanie tematów dotyczących życia wewnętrznego, wyrabianie poczucia dumy narodowej i patriotyzmu.
We Włoszech epoka renesansu nosi nazwę quattrocento, co oznacza lata 1400. Trzej prekursorzy odrodzenia nazywani są we Włoszech Wielką Trójcą. Było ich trzech: Dante Alighieri, Francesco Petrarka i Giovanni Boccaccio, przyczynili się do rozwoju włoskiego języka literackiego.
Dante Alighieri (1265-1321) - poeta, polityk. Należał do stronnictwa Białych Gwelfów. Autor "Boskiej komedii", dzieło pisał przez wiele lat. Pierwotnie tytuł brzmiał " Komedia". Utwór składa się z trzech części : Piekło, Czyściec i Raj. Dante odbywa wędrówkę, prowadzony przez poetę rzymskiego Wergiliusza, potem przez Beatrycze. Poeta opisuje przeżycia podczas wędrówki po kraju, krytykuje Kościół, panów feudalnych. Zwraca uwagę na problemy moralne, polityczne i religijne. "Boska komedia" napisana jest w języku włoskim. Renesansowe dzieło zwraca uwagę na ludzkie emocje, opisuje życie człowieka, jego troski i uczucia.
Francesco Petrarka (1304-1374) - wielki humanista, miłośnik kultury starożytnej. Większość utworów napisał w języku łacińskim, były to teksty o różnym charakterze i tematyce, są wśród nich rozważania moralne, pisma polemiczne. Petrarka zasłynął cyklem "Sonety do Laury", 317 wierszy powstałych w latach 1330-1365. Tematem cyklu jest historia miłości poety do kobiety imieniem Laura. Sonety są analizą przeżywanego uczucia, wyznania miłosne mają charakter psychologiczny. Petrarka spopularyzował gatunek sonetu, stworzył poetycki język miłości. Niektóre sonety przetłumaczył Mikołaj Sęp- Szarzyński.
Giovanni Boccaccio (1313-1375). Większą część życia spędził we Florencji, studiował prawo. Miłośnik kultury starożytnej, przyjaciel Petrarki, pisał języku włoskim powieści wierszem i prozą: "Filostrato" (1338), "Fiammetta" (1343-44), "Dekameron" (1353).
"Dekameron" jest zbiorem 100 nowel powiadanych przez 10 dni. Boccaccio długo zbierał materiał do dzieła, opisywał opowieści krążące wśród kupców. Bohaterowie to siedem kobiet i trzech mężczyzn, którzy opuścili miasto w czasie zarazy. Schronili się w miejscu daleko poza zasięgiem choroby i opowiadali sobie różne historie. Czytamy tu o wyprawach krzyżowych, walkach wewnętrznych. Przykazaniem głównym mądrości życiowej jest dla Boccaccia zgodność z naturą, podziw dla zmysłowości umysłu ludzkiego, jednak najpotężniejszą z sił władających człowiekiem jest miłość.
Klasyczną nowelą, która była wzorem dla późniejszych twórców, jest utwór "Sokół". To nowela o miłości szlachcica Federigo degli Alberighi do Monny Giovanni. Szlachcic kocha damę, ale ona go nie chce. Federigo traci dla niej wszystko, oprócz ukochanego sokoła. Żyje samotnie na wsi, polując z sokołem. Dama daje zaprosić się na obiad do Federigo, ale on nie ma jej czym przyjąć, każe upiec sokoła. Monna zdobywa się na wyznanie prawdziwego celu wizyty, jej dziecko jest chore, a jego marzeniem jest zobaczenie sokoła. Federico nie może spełnić jej życzenia. Szlachcicowi udaje się zdobyć serce ukochanej, historia kończy się ślubem. Boccaccio opisywał historie powszechnie znane, przerabiał je, uzupełniał. Główny temat nowel to miłość i jej przejawy.
