Publicystyka - to dział piśmiennictwa, zajmujący się komentowaniem problemów społecznych, politycznych, gospodarczych, kulturalnych itp., obejmujący takie gatunki jak felieton, reportaż, korespondencja, recenzja itp. ("Popularny Słownik Języka Polskiego" pod red. prof. B. Dunaja).
Traktat " O poprawie Rzeczypospolitej" (pełny tytuł: "Commentariorum de Republica emendanda, libri quinque") jest najwybitniejszym utworem publicystycznym A. Frycza Modrzewskiego. Został on napisany po łacinie i wydany w Krakowie w 1551 r. Na całość składało się pięć ksiąg ( I. O Obyczajach, II. O Prawach, III. O Wojnie, IV. O Kościele i V. O Szkole), jednak pierwsze wydanie ukazało się bez dwóch ostatnich ksiąg, które zostały skonfiskowane przez kościelną cenzurę. Kompletne dzieło zostało wydane w Bazylei w trzy lata po ocenzurowanym wydaniu krakowskim.
"O poprawie Rzeczypospolitej" obejmuje całość najważniejszych reform ustrojowych koniecznych do wprowadzenia w kraju. Modrzewski wiedział, że osiągnięcie reform państwowych w XVI - wiecznej Polsce było możliwe jedynie poprzez króla i szlachtę, dlatego to właśnie im dedykuje swoje dzieło. Chce wykazać konieczność reform, a zarazem sposób ich przeprowadzenia.
Księga I. "O Obyczajach" - obejmuje rozważania o człowieku, jego naturze, moralności. Podobnie jak Erazm z Rotterdamu, autor uważa, że człowiek powinien dążyć do doskonałości poprzez wiarę i życie zgodne z naturą. Modrzewski uważa, że państwo powinno sprawować kontrolę nad przestrzeganiem zasad moralnych i cnoty, co zagwarantuje mu pomyślność i stabilność. Występuje przeciw przywilejom rodowym wynikającym z pochodzenia szlacheckiego - szczególnie przy obsadzaniu wysokich stanowisk państwowych. Twierdzi, że decydującym argumentem powinna tu być przydatność samej osoby do zajmowania danego stanowiska, jej mądrość, wiedza i uczciwość.
Księga II. "O Prawach". Modrzewski stanowczo występuje tu przeciw nierówności prawa karnego. Żąda zrównania wszystkich obywateli wobec prawa ( tzn. jednakowej kary za to samo przestępstwo dla każdego stanu). Zrealizowanie tego postulatu wydaje mu się podstawą wszelkich dalszych reform.
W Księdze III. "O Wojnie" zawarte są rozważania na temat konieczności wprowadzenia reform wojskowych i obronności państwa. Autor wyraża tu dezaprobatę wobec zniszczeń wojennych, jednocześnie wprowadza podział wojen na sprawiedliwe (toczone w obronie ojczyzny) i niesprawiedliwe (zaborcze). Modrzewski uważa, że należy unikać konfliktów zbrojnych w ogóle, lecz na wypadek zagrożenia, państwo powinno być przygotowane na skuteczną obronę.
Z kolei Księga IV. "O Kościele" pisarz domaga się zarówno zmian wewnątrz Kościoła, jak i uregulowania wzajemnego stosunku Kościoła i państwa w celu całkowitego uniezależnienia od papieża i jego legatów, reprezentujących interesy obce, często wręcz sprzeczne z interesami Polski. Autor domaga się tu również tolerancji religijnej, zwrócenia uwagi Kościoła na ogół wiernych a nie tylko na kwestie materialne.
W ostatniej Księdze V. "O Szkole" Modrzewski domaga się podniesienia poziomu nauczania, zakładania nowych szkół i poprawienia sytuacji finansowej nauczycieli. Obserwując rozrzutność dostojników kościelnych, chce aby i duchowieństwo brało czynny udział w finansowaniu szkół.
Dzięki dziełu " O poprawie Rzeczypospolitej" Modrzewski stał się jednym z najsławniejszych pisarzy politycznych XVI wieku w Europie. I w Polsce cieszył się wielkim uznaniem wśród polityków obozu królewskiego, ale równocześnie był gwałtownie atakowany przez przeciwników z obozu magnackiego (np. przez pisarza Stanisława Orzechowskiego). Zawarte w utworze postulaty
(• opieranie sądów na uczciwości i sprawiedliwości; • obrona chłopów przed uciskiem pańszczyźnianym; • równość wszystkich obywateli wobec prawa; • stworzenie silnej armii zdolnej skutecznie bronić państwa; • podniesienie poziomu oświaty; • uniezależnienie Kościoła od papiestwa), choć na ówczesne czasy dość utopijne, były próbą wskazania właściwego kierunku postępowania dla sprawujących władzę i dopiero dwa wieki później (oświecenie) dostrzeżono nowatorstwo myśli Andrzeja Frycza Modrzewskiego.
