Utwory literackie różnych epok jednocześnie dostarczały rozrywki oraz edukowały społeczeństwo. Przekazywano je początkowo ustnie, a potem w formie pisemnej.
W okresie średniowiecza pieśni rycerskie śpiewane były przez wędrownych trubadurów i truwerów. Przykładem epiki rycerskiej jest "Pieśń o Rolandzie". Utwory te bawiły, a zarazem przekazywały wiedzę na temat wartości rycerskich takich jak: męstwo, poświęcenie życia służbie Bogu, władcy i ojczyźnie, miłość do damy, pani rycerskiego serca. W epoce tej tworzono, choć mniej licznie, dzieła dotyczące problemów życia codziennego, jak np. "Wiersz o zachowaniu się przy stole" Przecława Słoty.
Renesans charakteryzuje się wzmożonym zainteresowaniem sprawami człowieka, jego rozwojem i różnymi sposobami wypełniania wolnego czasu. "Pieśni" Jana Kochanowskiego to utwory znakomicie pokazujące, czym interesowali się ówcześni ludzie, jakie były ich radości oraz co budziło w ich zaniepokojenie i trwogę. Utwory Mistrza z Czarnolasu dotyczą kwestii Boga, poruszają problemy moralne, kwestie związane z władzą oraz miłością, przyjaźnią i towarzyską biesiadą. Można określić je jako afirmację życia wiejskiego, spokojnego, wypełnionego zarówno pracą, jak i odpoczynkiem. W epoce tej zaczęły budzić się postawy społeczne. Obywatelskiej trosce o sprawy państwa dał wyraz Mikołaj Rej w "Krótkiej rozmowie między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem".
W czasach baroku popularnością cieszyły się utwory satyryczne. Bezlitośnie wyśmiewano w nich określone cechy i zachowania ludzkie. Do dzieł tego typu zaliczyć można "Don Kichote" Miguela de Cervantesa, utwór poświęcony szalonemu rycerzowi z La Manchy i jego giermkowi Sancho Pansie. W literaturze krajowej tworzono poezję miłosną. Najwybitniejszym przedstawicielem poezji dworskiej był Jan Andrzej Morsztyn.
W oświeceniu najbardziej troszczono się o kwestie obywatelskie, a w centrum uwagi były sprawy przyszłości kraju. W Polsce traktowano te zagadnienia niezwykle poważnie, gdyż sytuacja polityczna kraju była mocno skomplikowana. Starano się naprawić system państwowy i edukacyjny. Znanym pisarzem i publicystą tych czasów był Julian Ursyn Niemcewicz. Napisał on komedię polityczną pt. "Powrót posła". Bohaterowie sztuki krytykują liczne przywary szlachty oraz zupełny brak umiejętności rządzenia krajem, co było jedną z ważniejszych przyczyn rozbiorów Polski. W traktacie politycznym zatytułowanym "Przestrogi dla Polski" Stanisław Staszic dokonuje analizy przyczyn upadku ojczystego kraju. Wypomina rodakom przekładanie spraw prywatnych nad dobrem państwa, brak wyrazistej polityki ekonomicznej, pijaństwo oraz rozrzutność magnaterii i arystokracji. Oskarża ich o doprowadzenie do upadku Polski, jakim były rozbiory skazujące ojczyznę na polityczny niebyt. Kolejnym twórcą, który wywarł na czytelników wielki wpływ był Ignacy Krasicki. Pisał bajki i satyry, które uczyły poprzez zabawę. Wiersze stanowiły ogromną kpinę ze społecznych i obyczajowych realiów XVIII stulecia. W tych utworach poeta nie wskazywał konkretnych osób, bowiem krytykował nie ludzi, lecz pewne właściwości oraz cechy charakteru. Liryki Krasickiego odznaczają się wysokim poziomem artystycznym. Pod postaciami zwierząt poeta ukazał wierne opisy ludzi.
Za pomocą różnych gatunków literackich, takich jak m.in. bajki, wiersze, traktaty, utwory dramatyczne czy pieśni twórcy starali się od wieków przekazywać istotne problemy społeczne i moralne. Dzięki przystępnej dla publiczności formie wychowywały społeczeństwo znacznie lepiej niż mało interesujące zbiory zasad. Dla współczesnych czytelników również stanowią cenne źródła zarówno zabawy, jak i wiedzy.
