„Świat bez miłości jest światem martwym” – rozważ myśl Alberta Camusa z pozycji człowieka XXI wieku, odwołując się do wybranych literackich kreacji miłości

Bez względu na wiek czy epokę, w jakiej żyje człowiek miłość zawsze będzie najważniejszym i najpotężniejszym uczuciem przeżywanym przez ludzkość. Potrzeby miłości, czyli kochania i bycia kochanym nie zagłuszą żadne współczesne osiągnięcia nauki i techniki. Nieprawdziwe są opinie głoszące upadek świata wyższych wartości człowieka XXI wieku. Rację bytu ma wciąż stwierdzenie, że człowiek nie może żyć bez drugiego człowieka, że człowiek nie może żyć bez miłości. Miłość nadaje życiu sens, czyni je bardziej pełnym i wartościowym, wydobywa z człowieka najszlachetniejsze cechy. Uczucie miłości realizuje się w różnych formach i związkach między ludźmi, przybiera wiele postaci. Najnaturalniejszą postacią jest miłość do najbliższych osób: rodziców, rodzeństwa, związek uczuciowy między kobietą i mężczyzną. Ludzie wierzący kierują swoje uczucie do Boga, swego Stwórcy i dawcy wszelkiego dobra. Ważne miejsce w życiu człowieka zajmuje miłość do ojczyzny. Możliwa jest również miłość do jakiejś idei czy uwielbianego przedmiotu. Spełnione i odwzajemnione uczucie staje się przyczyną szczęścia i wielkiej radości, daje siłę do życia. Gdy brak wzajemności, miłość może stać się siłą destrukcyjną, czasem udręką i przekleństwem. Szczęście i cierpienie to dwa uczucia, które towarzyszą miłości.

Człowiek XXI wieku może wzbogacić swoją wiedzę na temat najpiękniejszego z ludzkich uczuć, odwołując się do kreacji miłości zawartych w dziełach różnych epok.

Pierwszym wielkim dziełem opisującym uczucie miłości jest "Pismo Święte". Ukazuje ono więź łączącą człowieka z Panem Bogiem. "Biblia" poucza, że człowiek zdolność do kochania otrzymał w darze od Stworzyciela. Bóg stwarzając człowieka na swój obraz i podobieństwo, stworzył go z miłości, a człowiek ma odwzajemnić to uczucie. Przykładem bohatera biblijnego bezgranicznie miłującego Boga był patriarcha Abraham, który zgodził się złożyć Panu w ofierze swego jedynego syna Izaaka. Bóg jednak widząc oddanie, posłuszeństwo i miłość Abrahama, wycofał swój rozkaz. Podobnej próbie poddany został inny bohater "Starego Testamentu" - Hiob. Hiob był mężem bogobojnym, wiedział, że wszystko zawdzięcza Stworzycielowi, więc odwdzięczał mu się posłuszeństwem i miłością. Bezgranicznie ufał Bogu, nawet gdy Bóg poddawał go ciężkim próbom. Hiob tracił kolejno: majątek, członków rodziny, zdrowie, szacunek wśród ludzi, ale nie zachwiał się w swej miłości do Pana. Nieugięta postawa Hioba została nagrodzona - Hiob odzyskał wszystko, co utracił. Bóg widząc niesłabnącą miłość swego sługi, przywrócił mu dawne dostatnie i spokojne życie.

Miłość Boga do ludzi nie zna granic. Miłosierdzia Bożego doświadczyli wielokrotnie Izraelici, których Bóg wyprowadził z niewoli z ziemi egipskiej. Lud wędrując przez pustynię do Ziemi Obiecanej, wiele razy wystawiał na próbę miłość Pana. Jednak Bóg zawsze litował się nad "ludem o twardym karku" jak go nazywał i czynił cuda: spuścił mannę z nieba, gdy doskwierał im głód, sprawił, że woda wydobywała się ze skały, gdy paliło pragnienie.

Także "Nowy Testament" wiele mówi o miłości. Miłość jest przewodnim tematem nauczania Jezusa, który daje nam najważniejsze przykazanie: "Będziesz miłował Pana, Boga swego, całym swoim sercem, całą swoją duszą, całym swoim umysłem i całą swoją mocą". W miłości nie można pozostawać również dłużnym drugiemu człowiekowi. Tę prawdę głosi drugie przykazanie: "Będziesz miłował bliźniego swego jak siebie samego". Przykazania dane ludziom przez Chrystusa wsparł swoim poetyckim obrazem miłości św. Paweł w "Pierwszym Liście do Koryntian", w którym zawarł przepiękny "Hymn do miłości". Wymowne są już pierwsze słowa hymnu: "Gdybym mówił językami ludzi i aniołów, a miłości bym nie miał, stałbym się jak miedź brzęcząca albo cymbał brzmiący". Człowiek pozbawiony uczucia jest pusty i bezwartościowy, tylko miłość nadaje sens oraz wartość życiu. Ukazuje to fragment "Listu do Koryntian". Św. Paweł w piękny sposób mówi o miłości, wylicza jej cechy; dla niego "miłość cierpliwa jest, łaskawa jest. Miłość nie zazdrości, nie szuka poklasku, nie unosi się pychą, nie dopuszcza się bezwstydu, nie szuka swego, nie unosi się gniewem, nie pamięta złego, nie cieszy się z niesprawiedliwości, lecz współweseli się z prawdą. Wszystko znosi, wszystkiemu wierzy, we wszystkim pokłada nadzieję, wszystko przetrzyma." Chrześcijanie są więc w szczególny sposób zobowiązani do życia w miłości i postępowania według zasad miłosierdzia.

Nadzwyczajną siłę ma również miłość rodzicielska. Uczucie rodzica do dziecka zostało ukazane w "Trenach" Jana Kochanowskiego. Tragiczne wydarzenie w biografii poety, jakim była śmierć Urszulki stało się pretekstem do napisania cyklu utworów, w których wyraziły się ból, głębokie cierpienie oraz miłość do dziecka. Obok rozpaczy i cierpienia istnieją liryczne świadectwa ojcowskiej miłości. Urszulka bowiem była szczególnie ukochanym dzieckiem Kochanowskiego, gdyż poeta dostrzegając w niej talenty artystyczne, widział w niej swoją następczynię. Tym bardziej więc nie mógł się pogodzić z jej utratą. Życie bez ukochanego dziecka straciło dla niego sens, nawet wiara w Boga została zachwiana. Jeszcze jeden przykład z literatury pokazuje jak trudne jest życie bez ukochanego dziecka. Mówi o tym również cykl wierszy "Anka" Władysława Broniewskiego poświęconych jego zmarłej córce. Wiersze Kochanowskiego i Broniewskiego ukazują, że rodzic zawsze tak samo boleśnie będzie przeżywał śmierć dziecka.

Niewiele silniejsza od rodzicielskiej jest miłość braterska. W imię tej miłości człowiek jest zdolny łamać wszelkie zasady i pokonywać przeszkody. Silny związek łączący brata i siostrę ukazał Sofokles w "Antygonie". Tytułowa bohaterka tragedii przeciwstawiła się rozkazowi Kreona zakazującemu godnego pochowania zdrajcy i pochowała swego brata Polinejkesa. Uczyniła to, ponieważ kierowała się nie tylko uczuciem miłości do brata, lecz dlatego też, że miała świadomość wyższości praw boskich nad ziemskimi. Antygona wiedziała, że spotka ją kara za naruszenie zakazu, ale potrzeba wypełnienia religijnego obowiązku była silniejsza. Była również silnie związana z bratem i dla niego poświęciła swe życie.

Najbardziej interesującą pisarzy formą miłości jest miłość między kobietą i mężczyzną. Potęgę tego uczucia przedstawił William Szekspir w "Romeo i Julii'. Dramat ten opowiada o tragedii dwojga młodych ludzi pochodzących ze śmiertelnie ze sobą skłóconych rodów. Rodowa nienawiść uniemożliwiła spełnienie miłości Romea i Julii, prowadziła do zniszczenia i śmieci. Życie Romea przed poznaniem Julii było puste, bezwartościowe i pozbawione celu. Pojawienie się ukochanej, a wraz z nią uczucia odmieniło życie młodzieńca. Wraz z ukochaną pragnął dążyć do szczęścia i spełnienia. Ich uczucie stało się jednak ofiarą wzajemnej rodowej nienawiści. Kolejno po sobie następujące wypadki przekreśliły możliwość pogodzenia ze sobą Montekich i Kapuletich i stworzenia szczęścia rodzinnego. Żadne z kochanków nie mogło jednak znieść perspektywy życia w rozłące, dlatego woleli wybrać śmierć. Dramat Szekspira ukazuje jak wielką siłę ma miłość dwojga młodych ludzi oraz jak wielką tragedią dla kochanków mogą się stać przeciwstawiające się okoliczności.

Wzruszający obraz miłości przedstawił również w jednej ze swoich ballad Adam Mickiewicz. "Romantyczność" opowiada historię szczęśliwej miłości zakończonej śmiercią ukochanego. Opuszczona przez ukochanego Jaśka Karusia siłą swego uczucia przezwycięża moc śmierci. Dziewczyna widzi swojego narzeczonego, rozmawia z nim, nadal czuje jego obecność. Zgromadzony przy niej tłum wiejskiej gawiedzi z lękiem obserwuje zachowanie Karusi, jednak wierzy, że z dziewczyną dzieje się coś tajemniczego i niezwykłego. Zupełnie inaczej postrzega Karusię mędrzec, nie jest on w stanie pojąć potęgi uczucia przezwyciężającego nawet śmierć, gdyż jest on zwolennikiem rozumowego wyjaśniania rzeczywistości. Jednak głoszone przez niego poglądy zostają odrzucone. Utwór Mickiewicza mówi o tym, że w życiu należy kierować się sercem, bo rozum niekiedy zawodzi, nie jest w stanie ogarnąć pewnych zjawisk, nie potrafi pojąć racji serca.

Bohaterem, który podporządkował swoje życie racjom serca był Jacek Soplica. W młodości pokochał piękną córkę dumnego szlachcica Stolnika Horeszki, jednak miłość nie mogła się spełnić, mimo iż Ewa odwzajemniała uczucie. Stolnik był nieugięty, uznał Jacka za niegodnego kandydata i kazał podać mu czarną polewkę. Takiej zniewagi nie zniosła szlachecka duma Soplicy. Ogarnięty nienawiścią postanowił się zemścić, ubiegli go jednak Moskale, którzy zaatakowali zamek Horeszki. W czasie jego obrony Stolnik zginął, lecz w chwili konania przebaczył Jackowi jego nienawiść i pragnienie zemsty. Postawa Stolnika jest godna potępienia, ponieważ przeciwstawił się miłości i szczęściu młodych. Nie można również inaczej ocenić postępowania Jacka, którym kierowała chęć zemsty. Przykład nieszczęśliwego związku Ewy i Jacka oraz wynikających z niego konsekwencji dowodzą, że miłości nie można opierać na egoizmie i zawiści. Miłością nie można również rozporządzać według rozumu, jak to chciał uczynić Stolnik, lekceważąc uczucie Ewy i Jacka i przeznaczając rękę córki innemu szlachcicowi.

Inne zakończenie miała miłość Tadeusza i Zosi, pozostałych głównych bohaterów epopei Mickiewicza pt. "Pan Tadeusz". Połączyło ich pierwsze, czyste uczucie, które jednocześnie zakończyło historię sporu Horeszków z Soplicami.

Miłość to uczucie, które potrafi człowieka zaślepić. Miłosnemu zaślepieniu uległ główny bohater "Lalki" Bolesława Prusa - Stanisław Wokulski. Obdarzając swym uczuciem pannę Izabelę, dał mu się całkowicie pochłonąć. Myśl o pięknej hrabiance stała się jego obsesją. Pragnieniu zdobycia miłości Łęckiej podporządkował całe swoje życie. Wokulski był świetnie zapowiadającym się kupcem, prowadził interesy, które przyniosły mu fortunę, stopniowo zyskiwał pozycję i szacunek nieprzystępnego dotychczas grona szlachty. Do pełni szczęścia brakowało mu z pewnością miłości, ponieważ każdy człowiek pragnie kochać i być kochanym. Jednak wybranką swego serca uczynił kobietę zimną i wyrachowaną. Zaślepiony swym uczuciem Wokulski nie był zdolny pojąć, że Izabela go nie kocha. Wokulski tworzył w myślach, duszy coraz idealniejszy obraz Łęckiej, łudził się, że już wkrótce zasłuży na jej uczucie, ale mijający czas nie zmieniał jego sytuacji, a Stanisław cierpiąc, zatracał się w swej miłości i oddaniu Izabeli. Nawet wtedy, gdy odkrył prawdę o pięknej hrabiance, nie wycofał się ze swojego uczucia. Dla Wokulskiego miłość stała się siłą niszczącą, stała się jego klęską, gdyż zapłacił za swoją słabość do Izabeli zbyt wysoką cenę. Stanisław stracił wszystko: plany i marzenia, swoją własną godność i niemalże własne życie.

Kolejnym rodzajem miłości, jaką może odczuwać człowiek jest miłość do ojczyzny. Jednym z bohaterów literackich, który poświęcił życie z miłości do ojczyzny był Konrad Wallenrod. Młody Litwin zrezygnował dobrowolnie ze szczęśliwego życia z ukochaną Aldoną, by pomścić swój naród napadnięty w przeszłości przez krzyżaków. W imię miłości do ojczyzny Konrad przybrał na siebie płaszcz krzyżacki, by w takim przebraniu dokonać zemsty. Wallenrod walczył w ukryciu, co nie było zgodne z kodeksem rycerskim. W pojęciu rycerza była to zdrada; rozumiał to również Konrad, który za tę świadomość zapłacił wysoką cenę - popełnił samobójstwo.

Miłość nie zawsze przynosi szczęście, często jest uczuciem wymagającym, skazującym człowieka na ciężkie próby. Literatura dostarcza wiele przykładów miłości budującej i uszlachetniającej dla człowieka XXI wieku wciąż aktualnych, ponieważ miłość bez względu na epokę pozostanie uczuciem rządzącym całym życiem człowieka. Człowieka stworzony, zrodzony z miłości pragnie bliskości drugiej osoby. Obecność ukochanej osoby odmienia życie człowieka, wpływa na jego decyzje, postępowanie i zachowanie. To dla miłości człowiek jest zdolny do największych poświęceń oraz cierpienia. Czyniąc miłość największą wartością swojego życia, można pokonać wiele przeszkód i przezwyciężyć wiele trudności, ponieważ miłość dodaje sił, uskrzydla. Świat pozbawiony miłości byłby pusty i okrutny, a życie na takim świecie byłoby niemożliwe. W XXI wieku życie według zasad miłości nabiera szczególnego znaczenia. Świat stawia człowiekowi coraz więcej wyzwań, żeby im podołać człowiek potrzebuje pomocy, bliskości drugiej osoby.