Obrazy kobiety w literaturze są bardzo zróżnicowane i niejednorodne. Pierwsze z nich pojawiły się już w literaturze starożytnej, motyw roli niewiasty w świecie cieszył się dużą popularnością wśród twórców liryków średniowiecznych, upowszechnił się w renesansie i ewoluował w kolejnych epokach. Istnieje nieskończenie wiele utworów, w których możemy odnaleźć przykłady najbardziej modelowych zachowań kobiety. W swojej rozprawie chciałbym odwołać się do kilku z nich.
W Piśmie świętym Starego Testamentu, w tak zwanej Księdze Rodzaju, poznajemy losy pierwszych rodziców. We wstępie dowiadujemy się, że Adam i Ewa żyją mieszkają w Raju i na co dzień radują się widokiem Boga i prowadzonymi z nim rozmowami. Zostali obdarzeni nieskrępowaną swobodą i wolnością, mogą czerpać niemalże ze wszystkich uroków ofiarowanych im przez bajeczny świat. Obowiązuje ich tylko jeden zakaz - nie wolno im pod żadnym pozorem jeść owoców z: drzewa poznania dobra i zła. Któregoś dnia, podczas spaceru Ewa spotyka węża (w którego wcielił się szatan) i za jego namową decyduje się przeciwstawić woli Stwórcy. Kosztuje jabłka z zakazanego drzewa i częstuje nim również Adama. Kiedy ich występek wychodzi na jaw, Bóg postanawia odebrać im nieśmiertelność i wygnać z Raju na Ziemię. Odtąd są zmuszeni do życia w wyjątkowo trudnych warunkach, nękani zimnem, chorobami i atakami dzikich zwierząt.
Biblia przedstawia Ewę jako osobę naiwną i podatną na sugestię. Nie zdając sobie sprawy z konsekwencji swoich czynów, postanawia sprzeciwić się Panu i namawia do tego również Adama. Wskutek jej działań, oboje ponoszą straszliwą klęskę.
W innym fragmencie Starego Testamentu poznajemy niejakiego Lota i jego żonę. Małżeństwo to jedyni sprawiedliwi ludzie, którzy zamieszkują w Sodomie, mieście rozpusty i grzechu. Któregoś razu, Bóg decyduje się zniszczyć miasto ogniem niebieskim. Tuż przed atakiem, nakazuje aniołom wyprowadzić Lota wraz z małżonką poza granice miejscowości i zabronić im "oglądania się za siebie". Podczas drogi, popychana ciekawością kobieta odwraca głowę i... zmienia się w słup soli.
Podobnie jak Ewa, żona Lota nie posłuchała nakazów Stwórcy i została srogo ukarana.
Mitologia grecka i rzymska przedstawia czytelnikom rozmaite postaci kobiet. Najbardziej rzucają się w oczy boginie Olimpu. Najważniejszą z nich jest Hera (rzymska Junona), królowa przestrzeni niebieskich, żona gromowładnego Zeusa (Jowisza); była niesamowicie zazdrosna o męża, kiedy ogarniał ją gniew potrafiła być bardzo okrutna, co zwykle kończyło się źle dla zamieszkujących na Ziemi ludzi. Za drugą w hierarchii ważności bogiń uznaje się Afrodytę (Wenus) - czułą powierniczkę miłości i opiekunkę zakochanych. Następnymi w kolejności są: Artemida (Diana) - waleczna i sprawiedliwa bogini leśnych łowów, chętnie wspierająca swoją pomocą uczestników polowań; Demeter (Cerera) - bogini płodności i urodzajów, bardzo przyjazna człowiekowi; Atena (Minerwa) - obdarzona niezwykłą mądrością bogini wojny i pokoju; Hestia (Westa) - która dbała o "spokój domowego ogniska" i zajmowała się wzajemnymi relacjami małżonków.
Moim zdaniem, na największą uwagę wśród kobiet "śmiertelnych", zasługuje obdarzona niezwykłą urodą Helena Trojańska. Uchodziła za najpiękniejszą kobietę świata, najpotężniejsi królowie starożytnej Grecji toczyli wojnę o jej rękę. Za namową przybranego ojca Tyndareosa, Helena zdecydowała się poślubić władcę Sparty - Menelaosa. Ich małżeństwo trwało do momentu, gdy została porwana przez młodego trojańskiego księcia Parysa.
O losach Heleny dowiadujemy się głównie z Iliady i Odysei Homera. Kobieta została przedstawiona jako symbol urody zniewalającej mężczyzn. Młody Parys nie był w stanie oprzeć się jej wdziękom i zdecydował się podstępnie uprowadzić ją z domu niczego nie podejrzewającego Menelaosa. Kiedy ten dowiedział się o występku księcia, postanowił wypowiedzieć Trojanom wojnę. Helena stała się przyczyną wybuchu konfliktu, trwającego dziesięć długich lat i zakończonego klęską Troi.
Boska komedia, autorstwa Dantego Alighieri, ukazuje nam postać młodej i pięknej Beatrycze. Wskutek tragicznych wydarzeń kobieta umarła i trafiła do królestwa niebieskiego. Nękany tęsknotą i wielkim cierpieniem z powodu braku ukochanej, nie mogąc znaleźć własnego miejsca w świecie, Dante postanawia wyruszyć w metafizyczną podróż do Piekła, Czyśćca i Raju. Wędrówkę odbywa w towarzystwie ducha Wergiliusza, który zdecydował się służyć mu za przewodnika. Zjawa doprowadza bohatera aż pod bramy Niebios i po wskazaniu mu dalszej drogi opuszcza go. Tuż przed osiągnięciem celu wędrówki, Dante spotyka raz jeszcze swoja ukochaną żonę i spędza z nią długie godziny na rozmowie.
Beatrycze to symbol wielkiej miłości, drogowskazu do chwały i daru łaski od Boga.
W Sonetach do Laury, Francesco Petrarka opisuje swoją wielką miłość do młodej Laury. Pragnie w możliwie największym stopniu opiewać jej urodę, nazywa ją słodką i gorzką przyjaciółką. Dowiadujemy się, że pewnego wyjątkowo pięknego dnia, poznał ją w jednym z kościołów w Awinionie. Każdy z wierszy stanowi bardzo drobiazgową analizę uczuć doświadczanych przez osobę zakochaną oraz traktuje o samej istocie miłości. Petrarka zdaje się podkreślać wewnętrzne rozdarcie, które targa duszą kochanka. Podmiot mówiący jest miotany przez sprzeczne uczucia bólu i radości, cierpienia i wielkiego szczęścia. Miłość jawi się jako wielka potęga, która ma zarówno moc tworzenia jak i niszczenia. Żaden człowiek nie jest w stanie się jej oprzeć, kiedy go ogarnia powoduje radość lecz jest również bardzo wyczerpująca. W opiniach niektórych badaczy literatury, Laura to postać wyimaginowana, jedynie symbol poetyckiego natchnienia.
Bardzo ciekawy obraz kobiety przedstawia Ignacy Krasicki w jednej ze swoich satyr, zatytułowanej: Żona modna. Bohaterka to młoda kobieta, bardzo kokieteryjna i kierująca się w życiu wyłącznie panującymi w modzie trendami. Stanowi bardzo dobry przykład kobiet żyjących w szlacheckiej Polsce, stylizujących swój wygląd w oparciu o wzorce czerpane z zagranicy (przede wszystkim z Francji i Włoch). "Żona modna" ubiera się w wyszukane stroje, bardzo odmienne od tradycyjnych strojów polskich. Pogardliwie odnosi się do kultury i sztuki narodowej, nie znosi ojczyźnianej literatury, zaczytuje się natomiast w romansach francuskich. Któregoś dnia, zarządza przebudowę zamieszkiwanego dworku szlacheckiego w pałacyk z "belwederkami", "altankami" i "świątynią Diany w centrum". Kobieta w utworze Krasickiego jest ukazana w sposób bardzo ironiczny. Jej cechy są celowo przejaskrawione, ukazują skrajny przypadek osoby, którą interesują wyłącznie osobiste zachcianki. Zachowuje się despotycznie wobec swojego męża oraz najbliższego otoczenia, za wszelka cenę dąży do realizacji zamierzonych celów, trwoniąc przy okazji rodzinny majątek.
W powieści Nad Niemnem, autorstwa Elizy Orzeszkowej, poznajemy młodą szlachciankę Justynę Orzelską. Z powodu znalezienia się w trudnej sytuacji materialnej, kobieta decyduje się zamieszkać z wujostwem w dworku o nazwie Korczyn. W możliwie największym stopniu stara się pomagać krewnym w utrzymaniu domu i zajmuje się ogrodem. W czasie wolnym od zajęć, oddaje się zwiedzaniu pięknej okolicy i zawieraniu nowych, ciekawych znajomości z okolicznymi mieszkańcami. Jest wesoła i bardzo roztropna, ma wielu adoratorów jednak dotychczas nie spotkała wybranka swojego serca. Pewnego dnia, zupełnie przypadkowo odwiedza zaścianek Bohatyrowiczów i poznaje młodzieńca o imieniu Jan. Mężczyzna robi na niej duże wrażenie, jest bardzo przystojny i silny, opiekuje się swoja rodziną i poświęca ciężkiej pracy w polu. Bardzo szybko bohaterowie zakochują się w sobie i starają się każdą chwilę spędzać razem. W końcu decydują się na ślub i pomimo protestów ze strony arystokratycznej rodziny Korczyńskich udaje im się pobrać. Jan stopniowo wprowadza Justynę w życie na gospodarstwie, zwraca jej uwagę na piękno litewskiej przyrody i z czasem uzmysławia heroizm i sens ciężkiej pracy.
Justyna Orzelska odnajduje w wiejskiej rzeczywistości sens dotychczas jałowego życia. Jawi się jako postać wyjątkowo pozytywna, zupełnie inna od przedstawicielek środowiska szlacheckiego dziewiętnastowiecznej Polski. W umyśle kobiety następuje ogromna przemiana, z arystokratki staje się chłopką, radującą się z możliwości prowadzenia domu i pracy w polu. Moim zdaniem, jest to jedna z najbardziej urzekających przez właściwe sobie piękno postaci literackich.
