"Wesele" napisane przez Stanisława Wyspiańskiego pełni różne funkcje: jest dramatem realistycznym z symboliczno-fantastycznymi scenami, dlatego pełni rolę dramatu społecznego i narodowego. Przyczyną napisania "Wesela" było autentyczne wesele, które miało miejsce 20 listopada 1900 roku w Bronowicach pod Krakowem, w wiejskiej chacie malarza Włodzimierza Tetmajera. Ten ślub połączył poetę Lucjana Rydla z prostą dziewczyną ze wsi - Jadwigą Mikołajczykówną. Zaproszonymi gośćmi byli znani artyści młodopolscy z Krakowa i chłopi bronowiccy.

Ten rodzaj utworów dramatycznych, którymi zajmował się Wyspiański, jest niezwykle nowatorski, często nazywany przez samego autora mianem "teatru ogromnego". Jednym z takich dramatów jest także "Wesele", które realizuje główne kryteria gatunku. Porównując utwór Wyspiańskiego z polskim dramatem romantycznym można doszukać się wielu podobieństw, ale także cech różniących te utwory.

"Wesele" porusza tematykę narodowowyzwoleńczą i dzięki temu zbliża się do dramatów romantycznych. Dramaty romantyczne - zarówno "Dziady" Adama Mickiewicza jak i "Kordian" Juliusza Słowackiego - były próbą odpowiedzi na pytania o przyszłość polskiego narodu oraz stosunek do "duchów przeszłości" czyli narodowej tradycji. Utwór Wyspiańskiego porusza ważne kwestie narodowe, o czym świadczy pojawienie się postaci fantastycznych w dramacie - ducha Stańczyka i Jakuba Szeli oraz chęć rozliczenia się z polskimi mitami na przykład chłopa - Piasta czy kosynierów spod Racławic. Najważniejszym tematem "Wesela" jest kwestia walki o wolność ojczyzny. Autor pragnie skłonić ówczesne społeczeństwo (a przede wszystkim inteligencję i chłopstwo) do odpowiedzi na pytanie, czy już dorośli do podjęcia walk. Jednakże odpowiedź jest jednoznaczna i pesymistyczna. Jasiek, który został wyznaczony przez Czepca do odpowiedzialnego zadania, nie wypełnia misji, ponieważ gubi złoty róg mający porwać wszystkich do powstania, gdy schyla się po czapkę z pawich piór - symbol prywaty i próżności. Osobiste dobro bierze górę nad sprawą ogółu. Zagubiony złoty róg oznacza utratę szansy na zorganizowanie powstania. Chłopi okazują się nieprzygotowani do walk, a mieszczanie - prawdopodobni przywódcy - skazują ewentualne powstanie na klęskę.

Podobna jest konstrukcja "Wesela" i dramatów romantycznych. Są zbudowane z luźno połączonych scen, który nie mają przyczynowo-skutkowej zależności, ale są zgrupowane tematycznie, dlatego ich układ jest ideowy a nie chronologiczny. Ponadto występuje swoisty synkretyzm - gatunki są przemieszane, obok obyczajowej satyry występuje dramat wizyjny. Również poszczególne dziedziny sztuki łączą się ze sobą: malarstwo, architektura, muzyka.

Podobne jak w dramacie romantycznym jest także w utworze Wyspiańskiego połączenie zjawisk realnych i fantastycznych. Realistyczne postaci i zdarzenia pojawiają się w "Weselu" w związku z tematem wzajemnych nieporozumień między chłopami a inteligentami. Natomiast w planie fantastycznym rozgrywają się sceny, które świadczą o symbolicznym charakterze dramatu. W akcie drugim pojawiają się "Osoby dramatu" - postaci nierealne, które symbolizują myśli, sny, marzenia realnych bohaterów zgodnie z powiedzeniem: "co się w duszy komu gra, co kto w swoich widzi snach". Dlatego Widmo nieszczęśliwego kochanka odwiedza Marysię, Stańczyk z obrazu ukazuje się Dziennikarzowi, Rycerz (czyli Zawisza) przemawia do Poety, Hetman (czyli zdrajca ojczyzny Branicki) pokazuje się Panu Młodemu, Upiór Jakuba Szeli - Dziadowi, a Wernyhora objawia się Gospodarzowi. Te pary nie są łączne przypadkowo, ponieważ zjawy "wyobrażają duszę" tych, którym się pokazują.

Jedną z podstawowych cech dramatów romantycznych była ich "niesceniczność". Dlatego tak rzadko z powodzeniem wystawiano te sztuki w teatrach. I choć podejmowano się tego, stwarzał wiele problemów technicznych, ponieważ dla autorów najistotniejsza była warstwa słowna, nie zaś możliwość pokazania pewnych zjawisk. "Wesele" jest zaś przede wszystkim dziełem teatru, a nie jedynie tekstem. Aby usprawnić ewentualne wystawienie dramatu na scenie Wyspiański zastosował rozbudowane didaskalia czyli opisy scen. Poza tym wprowadził liczne elementy muzyczne, kolorystyczne, grę światła, ruch: "Noc listopadowa; w chacie, w świetlicy. Izba wybielona siwo, prawie błękitna, jednym szarawym tonem półbłękitu obejmująca i sprzęty, i ludzi, którzy się przez nią przesuną. Przez drzwi otwarte z boku, ku sieni, słychać huczne weselisko, buczące basy, piskanie skrzypiec, niesforny klarnet, hukania chłopów i bab (...). Na drugiej bocznej ścianie izby: okienko przysłonione białą muślinową firaneczką; nad oknem wieniec dożynkowy z kłosów; za oknem ciemno, mrok...". Tak dokładne wskazówki stanowią doskonałą podpowiedź dla reżysera przedstawienia teatralnego.

Wyspiański pozostał wierny klasycznej regule trzech jedności: akcji, czasu i miejsca, z której zrezygnował dramat romantyczny. W tym dramacie zdarzenia rozgrywają się w wiejskiej chacie w Bronowicach w czasie jednej doby.

Nowatorskim rozwiązaniem zastosowanym w "Weselu" jest połączenie różnych konwencji literackich: obyczajowej satyry i politycznej szopki z symbolicznym dramatem poruszający kwestie narodowe. Warto zwrócić uwagę na rozbudowaną sferę symboliczną dramatu, na którą składają się wizyjne sceny, fantastyczne postaci, część wypowiedzi i cały zestaw symbolicznych rekwizytów. Najsłynniejszymi z nich są: złoty róg - symbol początku walk wyzwoleńczych, czapka z pawimi piórami - osobisty interes, prywata, złota podkowa - symbolizuje szczęście.

"Wesele" to dramat realistyczno-symboliczny, niezwykłe dokonanie twórcy, który z "małej sensacji towarzyskiej stworzył dramat narodowy". Wyspiański w dramacie stworzył barwne postaci, które osadził w barwnej scenerii. Zaś dwuplanowa konstrukcja sprawia, że utwór dotyka ważnych problemów polskich. Wszystkie te cechy czynią "Wesele" jednym z najwybitniejszych dramatów polskich.