Impresjonizmem nazywamy tendencję artystyczną, obecną w malarstwie, muzyce, a także w literaturze. Występowała ona na przełomie wieków XIX i XX. W zależności od tego, z jaką dziedziną sztuki mamy akurat do czynienia, rożnie rozumiemy ten termin. Pochodzenie samego wyrazu początek bierze we francuskim słowie "impression", które oznacza "wrażenie". Impresjonizm zatem miał na celu obronę przed zapomnieniem ulotnych wrażeń, zbliżenie się do natury, jak również utrwalanie doświadczeń jednostki. W malarstwie niezwykle istotną rolę odegrało światło, dzięki któremu obraz ożywał i stawał się bardziej wyrazisty.
W twórczości poetyckiej odgrywał istotną rolę jako środek, służący do oddawania szybko umykających uczuć, stanów emocjonalnych dzięki powiązaniu wszystkiego, co stanowi wolne skojarzenie oraz porównanie stanu ducha z pięknem przyrody. Bardzo popularnym środkiem stylistycznym stała się synestezja, która polega na połączeniu różnorodnych doświadczeń zmysłów, jak smak, zapach czy dźwięk.
Proza impresjonistyczna cechuje się swobodną, fragmentaryczną konstrukcją świata przedstawionego, luźno zarysowaną psychiką bohaterów, podkreśleniem, że wielką rolę w sposobie zachowania się człowieka spełnia podświadomość i to ona decyduje o motywach działania. Postaci niejednokrotnie cierpieli na brak woli, co zostało nazwane "chorobą wieku". Stosowano również zabiegi, mające na celu silniejsze zarysowanie nastroju i wprowadzenie powiązań z muzyką. Twórca, który poddaje się tendencjom impresjonistycznym, pragnie w obrębie sztuki zamknąć własne, szybko mijające uczucia i wrażenia, jakie budzi w nich rzeczywistość.
W obrębie impresjonizmu znalazły się różnorodne elementy, takie jak naturalizm czy symbolizm. Opisy miały jednocześnie barwy jasne i jakby zamglone. Głównie oddawały piękno pejzaży, które jednak przedstawiały przy pomocy patrzenia na nie pod kątem uczuć i nastrojów postaci. Były także subiektywne, czyli posiadały cechy narracji osobistej (personalnej). Doprowadziło to do tego, że każde zetknięcie się z rzeczywistością było przeżywane indywidualnie i w sposób przypadkowy.
W "Ludziach bezdomnych" mamy do czynienia z liryzacją prozy. Opisując przyrodę, autor stosuje świadomie i konsekwentnie metodę impresjonistyczną. W dwóch fragmentach występuje typowy dla poezji środek artystyczny, a mianowicie hiperbola: "Ciemne chmury tworzyły jakby włok szeroki, który ciągnął się od jednego do drugiego krańca widnokręgi i zwisał długimi matniami" i "było cicho, że dawało się słyszeć siąpanie cichego dżdżu w kałużach dziobatych od padający kropelek". Nagromadzenie epitetów czyni te opisy niezwykle plastycznymi: "deszcz sypki, ciepły", "kałuże dziobate", "seledynowa toń", a także wdzięczne zestawienie: "białe i rumiane obłoczki". Uwagę przykuwają także sformułowania, które poddają rzeczywistość wartościowaniu, mającemu cechy subiektywne: "pełne wesela", "rozkoszne".
Impresjonizm opisywanej rzeczywistości wiąże się z operowaniem światłem, najczęściej słonecznym, które służy do podkreślania głębi kolorów. Możemy tan zabieg zaobserwować na przykładzie następujących określeń: "seledynowa toń", jak również "białe i rumiane obłoczki". Bardzo ważnym zabiegiem jest zastosowanie instrumentacji głoskowej, która oddaje warstwę dźwiękową opisu: "wstrząsało deszcz sypki", "siąpanie cichego dżdżu w kałużach".
Zgodne z poetyką impresjonistyczną jest opisanie jednej chwili, zmian, które zachodzą za sprawą deszczu, zaczynającego padać: "Każde ich oko wytrząsało deszcz sypki, ciepły, lecący jakoby puch". Impresjonizm chętnie się posługiwał typowym dla poezji środkiem wyrazu, jakim są porównania. Przy ich pomocy dokonano personifikacji, czyli uosobienia elementów przyrodniczych. Przykładem takiego zabiegu jest następujący fragment: "Po ziemi sączyły się wszędy małe strumyki, jak dzieci pełne wesela, które nie wiedzą, z jakiej przyczyny i dokąd z radością w podskokach lecą". W innym miejscu "białe i rumiane obłoczki" porównane zostały do "prześlicznych oczu kobiecych".
Łatwo zauważyć, że różne środki artystyczne nakładają się na siebie. Jest to przyczyną niezwykłego wrażenia, jakie wywierają te opisy na czytelniku i sprawia, że powstaje przed oczyma cudowny, niemalże magiczny obraz.
Podczas lektury "Ludzi bezdomnych" czytelnik spotyka się ze sposobem prowadzenia narracji personalnej, która polega na porzuceniu obiektywizmu w postrzeganiu rzeczywistości na rzecz subiektywnych obserwacji bohaterów, które są wyrazem ich poglądów i stanowią odzwierciedlenie ich nastawienia wobec świata, w jakim funkcjonują.
Utrzymane w estetyce impresjonistycznej są fragmenty, gdzie doktor Tomasz Judym snuje rozważania na temat swojego pobytu w Cisach: "Był tym wspomnieniem wzruszony do łez. Żałował tamtych miejsc z bólem w sercu, z niemocą w rękach i nogach". Elementy wspomnień przychodzą do niego nieoczekiwanie, jakby były skutkiem działania siły wewnętrznej, jakby bodźca, który sprawił, że wszystko ożyło. Judym odczuwał żal z powodu utraconych chwil, kierował do siebie samego zarzuty. Ponadto wysnuwał wnioski z tego, co mu się przytrafiło w życiu. Pragnął dokonać rozliczenia z przeszłością: "spostrzegł całą głupotę wszystkiego, co zrobił ostatnimi czasy". Chciał znowu spotkać Krzywosąda i Węglikowskiego: "Gdyby się w tłumie ukazały ich twarze, jakże miłym byłyby zjawiskiem." Stan przeżyć bohatera został określony przy pomocy stwierdzenia: "błąkanie się wśród przeczuć", które porównano także do sytuacji, w której topielec błąka się na dnie wody. Jeszcze jednym potwierdzeniem sytuacji, w jakiej znalazł się Judym, są słowa, które dotyczą stanu jego duszy: "Płomienne szpony bezsilności wszczepiały się w nią, wywracały na nice i trzęsły".
W "Ludziach bezdomnych" łatwo zauważyć, że bohaterowie nie analizują racjonalistycznie swoich zachowań i stanów ducha, a jedynie posługują się szerokim wachlarzem emocji, pozwalającym im wyrazić wszystko to, co odczuwają. Świat przeżyć wewnętrznych postaci jest ważniejszy niż ramy fabularne utworu i odgrywa rolę znaczącą. Także omówiony już wcześniej subiektywizm w odczuwaniu rzeczywistości. Zastosowanie technik impresjonistycznych ożywia wszystkie aspekty powieści. Pomaga także w zrozumieniu nurtujących ludzi od wieków tajemnic wewnętrznego świata psychicznego człowieka.
