NAZWISKA MĘSKIE I NAZWY MIEJSCOWE

Odmiana nazwisk męskich:

  • odmienne w miarę możliwości; nawet obce
  • Zakwalifikowane do rzeczowników pospolitych; zależne od końcówki
  • Decyduje wymowa

Typy odmian wg. polskich modeli fleksyjnych:

1) Spółgłoskowy na spółgłoskę twardą oprócz „k”, „g”, „h”, „l”

np. „b”, „d”: Norwid, Hervert, Progob, Mróz

Odmieniają się jak rzeczowniki pospolite, w tym rzeczownik profesor

Nieakcentowane „o” zalicza się do tej grupy. Przykładowe „o” po twardej: Aristo

Przypadki:

M - r

D - owi

C - a

B - alem

N -

M -

W - r

2) Zakończone na spółgłoskę twardą „k”, „g”, „h”, „l”: Maciąg, Mencel

Zakończone na spółgłoski miękkie „ć”, „dź”, „ś”, „ń” - Łódź, Kopeć

Zakończone na „c”, „d”, „f”, „cz”, „sz”, „ż”, „rz”: Kupiec, Druszcz

Poza nimi: zakończone na „o” po spółgłosce niemej, np. wujcio, bunio

Odmienia się je, jak rzeczownik „więzień”

3) Grupa spółgłoskowa zakończona na „a”, lub „o” dla „o” po spółgłosce twardej (poza „l”)

Popiełuszko, Lubaszenko, Skarga, Religa

Odmienia się jak pospolity „włóczęga”

4) Zakończone na „a” gdy dopełniacz=celownik=miejscownik, „a” po „l”, „j”, lub po spółgłosce miękkiej: np. Trela, Keja

Samogłoska „a” po spółgłoskach stwardniałych, ale historycznie miękkich : Pończa, Oszajca

Odmienia się jak pospolite „basza”

5) Smogłoski „e”, „i” - „ski”, „cki”, „dzki”

przymiotnikowe oraz „y”

np. Linde, Rosati

„i” jest raczej dla miękkoformatywch

„e”, „y” - twardotematowych

Odmienia się jak pospolite: „średni”

Typy odmiany nazwisk męskich:

rzeczownikowy męski (jak rzeczowniki męskie, zakończone na spółgłoskę, lub na „o”, ale w nazwiskach niesłowiańskich, np. Tasso):

  • twardotematowy: męskie spółgłoski twarde oprócz „k”, „g”, „h”, „l”; w mianowniku zero paradygmatyczne
  • miękkotematowy: na spółgłoskę męską „ś”, „ć”, „ń”, „dż”, lub stwardniałe

rzeczownikowy żeński (jak rzeczowniki żeńskie na samogłoskę „o”, lub na „a”):

  • twardotematowy („a” po twardych poza „l”, w dopełniaczu „i”, „y”, zakończone na „o” po „k”, „g”, celownik=mianownik, „a” na końcu)
  • miękkotematowy („a” po „i”, lub y”, lub po spółgłoskach miękkich stwardniałych „l”, „j”)

przymiotnikowy:

  • męski (zakończony na „i”, lub „y”, narzędnik=miejscownik; -ski, -dźki)
  • nijaki (zakończone na „e”, narzędnik=miejscownik

Nieodmienne: np. Dubois

W nazwiskach na „e” i „o” pojawia się tendencja nieodmienności, ale tylko we wzorcu użytkowym, a nie mowie wzorcowej.

Nazwy mieszkańców to kategoria słowotwórcza żywotna o dużym stopniu produktywności.

Nazwy mieszkańców tworzy szereg formantów: „anin” (Rosjanin), „czyk” (Japończyk), „ec” (Niemiec), „ak” (Polak), „in” (Fin), „ik” (Anglik), „uz” (Francuz)

Rwanda - Rwandczyk - Rwandczka

Togo - Topijczyk - Topijka

Panama - Panamczyk - Panamka

Monako - Monakijczyk - Monakijka

Czas - Czadyjczyk

RPA -Południowoafrykańczyk