Starożytność, to okres, który obejmuje historię najstarszych cywilizacji. Czasowo, określa się go, w latach od ok. 4000 lat p.n.e. do 476 r. n.e. Pojęcie antyk odnosi się do kultury starożytnej Grecji i Rzymu. Jest to dorobek kulturowy społeczności, które żyją w rejonie basenu Morza Śródziemnego. Grecy, ze względu na tereny, jakie zamieszkiwali, zakładali porty, budowali statki, (transport drogą wodną był bardzo ważny). Dzięki temu, kultura grecka rozprzestrzeniała się na inne terytoria. Grecja, nie miała jednego aparatu państwowego, państwowego nie rozwijała się tak, jak Egipt, jako jednolite państwo. Funkcjonowała, jako istniejące obok siebie państwa - miasta, których kultura wzajemnie się uzupełniała. Najbardziej znaczącymi ośrodkami były Ateny i Sparta. One odegrały najważniejszą rolę, w kulturze greckiej. Dodatkowo istotną role spełniła kultura kreteńska i mykeńska.

Grecja była bogata w złoża naturalne, stąd pojawiają się liczne warsztaty rzeźbiarskie i garncarskie. W nich powstają piękne naczynia, nawiązujące swą ornamentyką do wątków religijnych i mitologicznych. Artyści, tworzą piękne rzeźby, które zachwycają swym pięknem nawet współczesnych. Sztuka grecka na stałe wpisała się, jako europejski kanon piękna. Uznawano ją, za wzór doskonały, klasyczny. Kulturą grecką, zachwycili się także starożytni Rzymianie. Kiedy wygasa, jej elementy znajdziemy w kulturze rzymskiej. Tworzą oni tzw. kulturę hellenistyczną, która zawiera w sobie elementy sztuki greckiej. Nazwa "okres hellenistyczny", związana jest z czasami od 333 r. p.n.e. do roku 31 p.n.e. Wiąże się z dwoma bitwami: pod Issos, która rozpoczyna ten okres, i bitwy pod Akcjum, która go kończy.

Po tym czasie, nastąpiło zjednoczenie się cesarstwa rzymskiego i Rzym stał się głównym centrum kulturalnym starożytności.

Grecy stworzyli własną myśl filozoficzną, zakładali szkoły i system religijny. Zasłynęli swoimi świętami, na cześć Dionizosa i teatrami, które budowali na tę okazję. Znani byli również, jako organizatorzy olimpiad.

Literatura grecka, stała się zbiorem archetypów zachowań ludzkich, problemów egzystencjalnych, oraz sytuacji związanych z problematyką sensu istnienia. Są one źródłem inspiracji dla kultury europejskiej od czasów dawnych, do współczesności.

Niezwykle ważnym elementem kultury starożytnej, jest liryka grecka. Eposy Homera, poruszały tematy podniosłe, natomiast liryka, odwoływała się do emocji odbiorcy. Utworu te, miały krótką formę i był w nich obecny podmiot liryczny. Liryka grecka, wykształciła wiele miar wierszowych. Oparta była na zjawisku iloczasu w języku greckim, tzn. "na obecności różnej długości głosek, co wiązało się z długością wypowiadania frazy, melodyką utworu i akcentacją". Poezja tworzona była z myślą o odbiorcy powszechnym. Nie wymagała znajomości zasad poetyki. Jej tematyka wiązała się z ludowością. Wiele świąt, obchodzonych w Grecji, zmienność pór roku, plony, narodziny, wesela, dawały możliwość tworzenia różnorodnych tekstów poetyckich. Teksty meliczne możemy podzielić na:

skolion - "pieśń biesiadna, wykonywana podczas zabawy z gałązką mirtu,

erotikon - pieśń miłosna,

epithalamion - pieśń wykonywana u drzwi sypialni małżeńskiej w czasie wesela,

tren - pieśń pogrzebowa,

Jednym z przedstawicieli poezji lirycznej był Tyrtajos. Związana jest, z tą postacią legenda. Spartanom, wyrocznia delficka objawiła przepowiednię, że odniosą zwycięstwo dopiero wtedy, kiedy ich wodzem będzie Ateńczyk. Ateńczycy wyznaczyli, jako wodza, kulejącego Tyrtajosa. Miał on ogromny talent liryczny, dzięki któremu mógł pisać elegie patriotyczne, które zagrzewały Spartan do walki. W ten sposób wynagrodził im swoją ułomność fizyczną. W swoich utworach przedstawia sławę, jaką wojownik zdobywa za życia i po bohaterskiej śmierci. Tworzy, aby dodać otuchy tym, którzy walczą w pierwszym szeregu, podczas bitwy. Należy zawsze dążyć do zwycięstwa, nawet za cenę życia. Od jego twórczości powstał termin poezja, tyrtejska - czyli, twórczość, która zagrzewa do walki o wolność, poezja patriotyczna.

Niewiele utworów, dochowało się do czasów dzisiejszych. Jednym z nich jest "Rzecz to piękna…", jest to wiersz-apel, zagrzewający do walki w obronie ojczyzny. Poeta, ukazuje w nim cel, jakim jest obrona własnego kraju, nawet za cenę życia. Wojownicy, którzy oddadzą swe życie, staną się bohaterami, i pamięć o nich nigdy nie zniknie.

Safona, jest przedstawicielka liryki eolskiej. Mieszkała na wyspie Lesbos, urodziła się w mieście Mytylene. Prowadziła elitarną szkołę dla dziewcząt. Uczyła muzyki i gry na lirze, tańca, oraz pisania poezji. Jej współcześni, określali ją, mianem "Poetka". Łączył się z nią kult bogini Afrodyty, czczony na wyspie. Jest autorką pieśni weselnych, modlitw, hymnów miłosnych. Od jej twórczości, powstało pojecie strofy safickiej, czyli, jest to "zwrotka składająca się z trzech wierszy jedenastozgłoskowych i czwartego pięciogłoskowego".

Była poetką, która w niezwykle piękny sposób wyrażała, ulotne uczucia i emocje. Jej współcześni, bardzo cenili twórczość Safony. Platon, nazwał ją dziesiątą Muzą. Jednym późniejszych jej utworów jest "Pogarda dla nie znającej poezji". Zawiera późniejszych sobie przesłanie, późniejszych nieprzemijalności wartości poezji, oraz wieczności sztuki. Uważała, że dzięki niej, można sobie zapewnić nieśmiertelność późniejszych pozostać późniejszych pamięci ludzi. W późniejszych epokach, jej utwory były źródłem inspiracji. Jan Kochanowski, znał jej utwory i parafrazował je. Jej twórczość, to dziewięć ksiąg wierszy, około 9000 tysięcy utworów. Jednym z nich jest hymn ku czci Afrodyty.

Symonides, to twórca, który zajmował się poezją chóralną. Jego utwory to hymny, peany na cześć bogów, treny, dytyramby, epiniki. Jest autorem epigramatu, który został dedykowany Spartanom: " Gościu, oznajmij Lacedemończykom, że w boju poległszy - / Tu spoczywamy po wiek, wiernie słuchając ich praw". Pisał pieśni chóralne, za wynagrodzeniem i na zamówienie. Bardzo dużą popularnością cieszyły się jego treny. Są to utwory żałobne, które tak potrafiły wzruszać słuchaczy, że znane były powiedzenia "łzy Syonidesa", "lamenty kejskie". Napisał epigram, ku czci wojowników, którzy polegli pod Termopilami: "Przechodniu, oznajmij Lacedemończykom, że ty leżymy posłuszni ich rozkazom".

Pindar, to jeden z najwybitniejszych poetów greckich. Był rywalem Simonidesa, również tworzył lirykę chóralną. Zachowały się cztery księgi epinicjów, które wychwalają zwycięzców olimpiad. Poeta przedstawił mit, o wyprawie Argonautów, po złote runo. Cieszył się ogromną sławą. Kiedy Aleksander Wielki zdobył Teby, uchronił od zniszczeń dom Pindara. Stworzył utwory, które opiewały zwycięzców igrzysk w Olimpii, Delfach i Koryncie. Jego twórczość to hymny, dytyramby, peany, treny. Jego pieśni, charakteryzują się podniosłym stylem, bogactwem mitologicznej symboliki. Wzorem doskonałej budowy, kompozycji, oraz kunsztowności formy.

Anakreont pochodził z jońskiego miasta Teos. Był autorem jambów, pieśni lirycznych, elegii. Jego wiersze, umieszczone w pięciu księgach, znajdowały się w bibliotece aleksandryjskiej. Niestety, do czasów współczesnych, zachowały się tylko nieliczne fragmenty. Pisał najczęściej wiersze ośmiozgłoskowe. W Teos, bito monety z jego podobizną.

Anakreont, to poeta, który pisał krótkie liryki, zwane anakreontykami. "Są to utwory, o tematyce biesiadnej, lub miłosnej". Znany i bardzo popularny był, epigram patriotyczny, jego autorstwa: "Przechodniu powiedz Sparcie; tu leżym jej syny,/ prawom jej do ostatniej posłuszni godziny". Głównie jednak, opisywał życie dworskie, uczucia miłosne. Miał wielu naśladowców, zmarł w wieku 85 lat.

Liryka rozwijała się również w Rzymie. Do najsłynniejszych poetów rzymskich należał Wergiliusz. Adam Mickiewicz nazywał go "naszym przyjacielem Maro". Był autorem sielanek, zwanych eklogami. Sielanka to "utwór tematycznie związany z życiem wiejskim, mający postać lirycznego monologu, najczęściej poprzedzonego lub przeplecionego opisem albo dialogiem". Wzorował się na Teokracie. Swoją twórczość wydał w tomie "Bukolik". Opisywał w nich życie pasterzy, które było w znacznym stopniu, przez niego wyidealizowane. Pasterze pilnujący owiec, prowadzą długie rozmowy na temat miłości i poezji. Tło utworów jest baśniowe, arkadyjski obraz ojczyzny.

Wergiliusz, napisał także poemat o rolnictwie "Georgiki", którego zadedykował swojemu Mecenasowi. W opis piękna przyrody, wplótł charakterystykę zajęć rolniczych, tj. sadownictwo, ogrodnictwo, hodowle bydła, pszczelarstwo, sławiące trud rolnika. Stworzył poemat "Eneida", którego nie dokończył. Pisząc ją, wzorował się na Homerze, korzystał z mecenatu Oktawiana Augusta. Akcja utworu, rozpoczyna się w siedem lat, od upadku Troi, do zamieszkania Eneasza w Italii. Poemat dzieli się na dwie części. Pierwsza z nich, opisuje tułaczkę Eneasza, w czym przypomina wędrówki Odyseusza. Druga zawiera opisy walk w Italii i bardziej przypomina "Iliadę". Poeta nie dokończył swego dzieła, zaskoczyła go śmierć. Oktawian August poprosił, o zespolenie dzieła, innych poetów tak, aby utwór nadawał się do wydania. Stąd pewne rozbieżności, w wątkach i luźna kompozycja. "Eneida" stała się epopeją narodowa Rzymian. Na płycie nagrobnej poety, wykuto jego życiowe credo: " Opiewałem pastwiska, wieś i wodzów". Wergiliusz cieszył się dużym uznaniem u potomnych. Dante w "Boskiej komedii", uczynił go przewodnikiem po Piekle i Czyśćcu.

Owidiusz, był uznanym twórcą starożytnym, autorem elegii miłosnych "Amores", fikcyjnych listów bohaterek "Heroidy", "Sztuki kochania". W formie poetyckiej stworzył kalendarz rzymskich świąt "Fasti", oraz poemat epicki "Metamorfozy". Poemat wykłada mitologię grecką i rzymską. Napisany jest dystychem elegijnym, czyli "dwuwersową strofą, złożoną z dwu wersów sześcioakcentowych: w pierwszym w średniówce i klauzuli (końcowy odcinek wersu) występuje akcent paroksytoniczny (na przedostatnią zgłoskę), w drugiej - akcent oksytoniczny (przycisk na ostatniej zgłosce). Początkowo studiował retorykę, aby zostać urzędnikiem. Porzucił ją dla poezji. Przyjaźnił się z Horacym.

Horacy, to najsłynniejszy poeta rzymski. Jego pieśni zwane carminami, zawierały tematykę religijną, biesiadną, satyry i listy poetyckie, w tym list do Pizonów, "O sztuce poetyckiej". Stał się wzorcem dla poetów, późniejszych epok. Ulubiona tematyka Horacego, dotyczyła miłości, przyjaźni, wesołych uczt, ojczyzny, a także myśli filozoficznych. W swych utworach, zwracał się do osób konkretnych, bądź fikcyjnych. Toczył z nimi rozmowy i przytaczał swoje argumenty.

Swoje poglądy czerpał z filozofii helleńskiej, epikureizmu i stoicyzmu. Wzorców szukał w poezji greckiej. Uważał, że najszczęśliwsze życie, powinno być spokojne i radosne.

Horacy uważał, że najlepiej stosować, tzw. "złoty środek", cieszyć się z małych rzeczy, i na tym pozostać. Nie gonić za majątkiem, doceniać każdy dzień. "Carpe diem" - chwytaj dzień.

Poeta wierzył, że jego twórczość zapewni mu nieśmiertelność, bardziej niż jakiekolwiek pomniki. Swoją tezę zawarł w utworze "Exegi monumentum" - "Pomnik trwalszy stworzyłem, niźli w spiżu ryty", a także jego myśl "Non omnis moriar" - nie wszystek umrę. Horacy był bardzo dobrym satyrykiem. To gatunek, stworzony przez poetów rzymskich. Swoje satyry nazywał gawędami, ukazywał w nich ludzkie słabości. Tworzył także Epody, krótki utwory, o tematyce politycznej. Pisał je zainspirowany wojną peruzjańską.

Ze względu na twórczość poetów greckich i rzymskich, wyróżniamy różne rodzaje ody. Oda "to wierszowany utwór poetycki, charakteryzujący się wzniosłością tematu i stylu, sławiący osobę, ideę, wydarzenia". Ody dzielimy na:

- pindaryczną - "wprowadza elementy okolicznościowe, publicystyczne, opowiada o nich z emocjonalnym zaangażowaniem".

- horacjańską -"refleksyjna, opanowana, skierowana do indywidualnego odbiorcy"

Dopuszcza się w odach, swobodę kompozycyjną.

Spuścizna poezji greckiej i rzymskiej, jest duża. Stała się symbolem wzorca doskonałego, klasycznego. Na nim uczyli się i wzorowali poeci następnych pokoleń. Twórcy starożytni, słusznie stwierdzali, że poezja będzie dla nich pomnikiem ponadczasowym, który znajduje się w każdym miejscu na świecie. Dzięki swojej twórczości, stali się nieśmiertelni.