Apokalipsa - dzieło głoszące proroczą wizję dziejów świata i ludzkości przed dniem ostatecznej zagłady, w religii chrześcijańskiej nazwę tę nosi ostatnia księga Pisma Świętego, jej autorstwo przypisuje się św. Janowi Apostołowi, powstała ona w wyniku objawienia, którego doznał święty, przebywając na wygnaniu na wyspie Patmos; zawiera się w niej symboliczny i metaforyczny zapis losów świata, aż po jego koniec; była ona częstą inspiracją dla malarzy i poetów, głównie epoki średniowiecza i baroku.

Epikurejczyk - zwolennik i wyznawca nurtu filozoficznego starożytnej Grecji tzw. epikureizmu stworzonego przez niejakiego Epikura z Samos , który cenił sobie radość życia i jego przyjemności, wyznawał on zasadę "carpe diem" ('chwytaj dzień') czyli korzystania z życia.

Estetyka - jedna z filozoficznych dyscyplin zajmująca się badaniem piękna, przeżyć z nim związanych, w jej obrębie dokonuje się również oglądu wartości artystycznych dzieł oraz tzw. oceny estetycznej, takie ujęcie estetyki przedstawiała m. in. filozofia Platońska.

Ewangelia - określenie to ma pochodzenie greckie i oznacza 'dobra nowinę', Ewangeliami określa się w wierze chrześcijańskiej cztery utwory o charakterze teologiczno - historycznym pochodzące prawdopodobnie z I w. i opisujące życie i naukę Jezusa z Nazaretu, do nich zalicza się Ewangelie autorstwa: Mateusza, Marka, Łukasz i Jana, które jako kanoniczne wchodzą w skład ksiąg Pisma Świętego. Są świetnym przykładem ustnej biografii starożytnej.

Filozofia - nazwa tej pierwszej dziedziny nauki pochodzi od gr. "philosophia", co oznacza 'umiłowanie mądrości', jej powstanie wiązało się z ludzkimi dążeniami do pogłębieniu wiedzy o świecie i człowieku.

Heros - w wierzeniach starożytnych Greków był to pół - człowiek pół - bóg, który był śmiertelny, jednak po śmierci wchodził do grona bogów. Herosami byli m. in. Achilles i Herakles.

Logika - jedna z teorii poznania poprze naukę, w jej skład zalicza się metodologię, semiotykę (naukę o znakach) i tzw. logikę formalną.

Mecenas - początkowo było to nazwisko rzymskiego polityka, dobrego przyjaciela i doradcy Oktawiana Augusta, niejakiego Ciliusa Mecenasa (? - 8 r. p.n.e.), który zapewniał materialny byt wielu twórcom literackim, materialną opiekę roztaczał on m. in. nad Horacym. Później nazwisko to stało się nazwą pospolitą, odnoszącą się do wszystkich tych, którzy czuwali nad rozwojem sztuki i nauki, wspierając twórców finansowo. Tak powstała instytucja "mecenatu".

Mit - początkowo przekazywana z ust do ust opowieść zawierająca w sobie wyobrażenie określonej zbiorowości dotyczące świata i ludzkości, z czasem mity zostały spisane i składały się na tzw. mitologię, współcześnie określenia mit używa się do nazywania dzieł wchodzących w skład fantastyki literackiej, nazwa ta użyta potocznie oznacza wymysł, bajkę.

Monoteizm - w przeciwieństwie do politeizmu, który zakłada wiarę w wielu bogów, monoteizm to wiara w jednego boga, monoteistycznymi są takie religie jak: judaizm, chrześcijaństwo, islam.

Poetyka - to jedna z dziedzin nauki o literaturze, która obejmuje analizę dzieł, typologię i uporządkowanie form literackich, w jej obrębie bada się także organizację tekstu na wszystkich jego poziomach, zajmuje się ona także rodzajami i gatunkami literackimi, stylistyką, językowym i metryczno - intonacyjnym ukształtowaniem utworu. W zależności od tego, czym poetyka się zajmuje, dzieli się ją na: opisową, historyczną, normatywną (znaną już od starożytności - Arystoteles "Poetyka", Horacy "List do Pizonów", były to tzw. "ars poetica").

Retoryka - mówi się o niej "sztuka wysławiania się", jest to nauka zajmująca się sposobem konstruowania wypowiedzi oratorskich, w których używano ozdobnych środków retorycznych (stylistycznych), a także przekonującej argumentacji i odpowiedniego schematu kompozycyjnego, teoria krasomówstwa. Narodziła się w starożytnej Grecji. Słynni mówcy to: Rzymianin Kwintylian, Cyceron, Grek Demostenes. Postawy teoretyczne tej dziedziny nauki tworzyli m. in. Platon i Arystoteles. Do dzisiaj wykorzystywana głównie w homiletyce i polityce. Związane z nią "pytanie retoryczne" - zazwyczaj pojawia się w utworach lirycznych, pytanie to pozostaje bez odpowiedzi.

Sofiści - mistrzowie i nauczyciele, którzy przysposabiali młodych obywateli do pełnienia publicznych funkcji w państwie, wykładali oni retorykę, zasady polityki, filozofię i etykę, działali na terenie Aten w okresie od V do IV w. p.n.e. Interesowali się człowiekiem, dlatego często uznaje się ich za pierwszych humanistów i protoplastów humanizmu. Zalicza się do nich m. in. Protagoras z Abdery Georgiasz z Leontinoj, Hippiasz z Elidy, Kritias. W późniejszym czasie do założeń sofistów nawiązywali także cynicy i sceptycy.

Stoik - człowiek wiążący swoje przekonania i system wartości z nurtem starożytnej filozofii stoickiej, stoicyzm został stworzony przez Zenona z Kition w III w. p. n. e. Jego zwolennicy głosili rozsądek i opanowanie zarówno w chwilach szczęścia, jak i rozpaczy, nie należało popadać w skrajne emocje i uczucia, spokój zawsze powinien towarzyszyć człowiekowi bez względu na sytuację.

Tradycja - tradycja wchodzi w skład kultury, składają się na nią przekazywane z pokolenia na pokolenie różnego rodzaju treści kulturowe takie jak: wierzenia, światopoglądy, obyczaje, normy i zachowania społeczne itd., treści te muszą być zaakceptowane przez określoną zbiorowość jako społecznie potrzebne i ważne dla przeszłości, jak i współczesności.

Wulgata - przekład Pisma Świętego na język łaciński, powstał on ok. IV wieku, do jego powstania przyczynił się w znacznej mierze św. Hieronim ze Strydonu (stąd częsta nazwa: "Przekład św. Hieronima"). Częściowo przełożono teksty oryginalne Biblii, a częściowo wcześniejsze przekłady. Najbardziej znana i rozpowszechniona transkrypcja Biblii od soboru trydenckiego stała się oficjalną i obowiązującą w Kościele rzymskokatolickim.