MITOLOGIA

Religia starożytnych Greków i Rzymian była politeistyczną, bogowie byli bardzo podobni do ludzi. Tworzyli jedną wielką rodzinę, byli patronami abstrakcyjnych pojęć, takich, jak śmierć (Tanatos), mądrość (Atena), piękno (Afrodyta), zwycięstwo ( Nike) lub opiekowali się poszczególnymi elementami rzeczywistości.

W życiu starożytnych Greków, dużą rolę odgrywały różne wróżby, a przede wszystkich przepowiednie, wychodzące z grot wyroczni, spośród których największym szacunkiem cieszyła się wyrocznia w Delfach.

Bogowie wchodzili z sobą w związki małżeńskie, romansowali, wiązali się także ze śmiertelnikami. Ważną role odgrywał kult bohaterów, takich jak Tezeusz czy Herakles.

Grecy organizowali swoje wierzenia, tworząc mity, które w różnych wersjach obiegały całą Helladę. Mity za pomocą symboli pomagała ludziom zrozumieć i oswoić odwieczne prawa rządzące światem, objaśniały, powstanie świata, bogów i ludzi. Mity przyczyniając się do kultów bóstw, spełniały funkcje sakralną, objaśniając świat, pełniły funkcję poznawczą, a zespalając społeczność, pełniły funkcje społeczną. Grecy wierzyli, że świat powstawał wraz z bogami, na początku pojawiła się para bogów: Gaja, czyli Ziemia i Uranos, uosabiający Niebo.

Najpotężniejszym bogiem olimpijskim był władający ziemią i niebem Zeus, jego małżonką była kłótliwa Hera, królowa nieba. Boginią mądrości była Atena, która wyskoczyła z głowy Zeusa. Bogiem sztuk i artystów był Apollo, któremu nieodmiennie towarzyszył orszak dziewięciu Muz. Posłańcem bogów był sprytny i zaradny Hermes, który miał skrzydełka przy nóżkach i kapeluszu. Boginią miłości była piękna Afrodyta, jej mężem był najbardziej pracowity ze wszystkich bogów, Hefajstos, kulawy bóg-kowal. Królestwem zmarłych władał Hades, zaś morzami Posejdon. Bogiem wojny był Ares, a bogiem wina i biesiad był Dionizos.

FILOZOFIA ANTYCZNA

Sceptycy zakładali, że niemożliwe jest poznanie prawdy. Twórcą tego kierunku filozoficznego był Piron.

Wykluczali istnienie obiektywnej prawdy i tworzenia obiektywnych sadów, pewne są tylko jednostkowe odczucia zmysłowe, których nie próbuje się uogólniać. Wszelkie poglądy są względne, a wszystkie sądy tak samo niepewne.

Założona przez Zenona z Kition (336-264 p.n.e.), szkoła stoicka twierdziła, że prawdziwego długotrwałego szczęścia, nie należy uzależniać od kaprysów losu, ale z jednakowym spokojem podchodzić do radosnych, jak i niepomyślnych wydarzeń. Prawdziwe szczęście płynie z zamiłowania do cnoty, harmonijnego życia i rozsądku. Szczęście nie powinno być uzależnione od bogactw, czy przyjemności fizycznych, gdyż zarówno jedne, jak i drugie przeminą.

Epikurejczycy, którzy swą nazwę wzięli od imienia, twórcy tego nurtu filozofii, Epikura (340-270 p.n.e.), twierdzili, że celem życia jest przyjemność, a więc i unikanie cierpień. Prawdziwa przyjemność nie wynika jednak z chwilowych doznań fizycznych, ale jest to przyjemność umysłowa. Szczęście może nam zapewnić harmonijne życie. Epikur twierdzić, że szczęście jest nieodłącznie związane z cnotą.

Anystenes był twórcą cynizmu, który zakładał, że najwyższą z wszystkich wartości jest cnota i tylko ona zapewnia szczęście. Nie należy otaczać się bogactwami, gdyż przeszkadzają one w osiągnięciu szczęścia, Większość cyników prowadziła iście ascetyczne żywoty. Najbardziej znanym cynikiem był Diogenes z Synopy.

Hedoniści, a wśród nich Arystyp z Cyreny uznawali, ze najwyższa wartością jest rozkosz fizyczna, dlatego człowiek powinien dążyć do niej za wszelką cenę, spełniając wszelkie zachcianki swego ciała.

EPOS I TRAGEDIA ANTYCZNA:

EPOS to utwór epicki dużych rozmiarów, mówiący o losach bohaterów na tle przełomowych wydarzeń dziejowych. Eposy były pisane patetycznym stylem, heksametrem, utwór otwierała inwokacja, bezpośredni zwrot autora do Muzy, z prośbą o natchnienie i pomoc w trudach opisywania losów bohaterów. Epos wykształcił typ narratora wszechwiedzącego i obiektywnego. Bohaterami eposów byli zarówno ludzie, jak i bogowie, których światy wzajemnie na siebie wpływały.

Eposy miały bardzo rozbudowane partie opisowe, które spełniały funkcją retardacyjną. Eposy Homera zawierały dużo porównań o bardzo rozbudowanej części opisującej, były to tzw. porównania homeryckie. Wątki, które były poruszane przez starożytne eposy są znane z mitologii. Tytuły eposów nawiązywały do imienia głównego bohatera ("Odyseja", "Eneida") lub miejsca akcji wydarzeń w nim opisanych (,,Iliada").

Najbardziej popularnymi eposami starożytności są "Iliada" i "Odyseja", których autorem miał być żyjący na przełomie IX i VIII w. p.n.e. Homer, wędrowny pieśniarz.

,,ILIADA", która składa się z 24 ksiąg, opisuje wydarzenia około czterdziestu dni dziesiątego roku wojny trojańskiej.

Był to ostatni rok wojny, która toczyła się pomiędzy Grekami i Trojanami z powodu porwania przez Parysa, królewicza trojańskiego, Heleny, najpiękniejszej kobiety świata, która na nieszczęście była żoną Menelaosa, władcy Sparty jednego z państw greckich. Do porwania Heleny przyczyniła się też Afrodyta, która obiecała ja Parysowi, w zamian za przyznanie jej tytułu najpiękniejszej bogini.

Utwór zaczyna się opisem gniewu najdzielniejszego greckiego wojownika, Achillesa, który spowodował spór o branki wojenne z dowódcą wojsk greckich, Agamemnonem. W końcu Achilles odmawia udziału w dalszych walkach, a nawet prosi swoja matkę, boginie Tetydę, aby poszła do Zeusa i poprosiła go o zesłanie niepowodzeń na Greków. Achilles wraca do walki, dopiero wtedy gdy Hektor, najdzielniejszy z wojowników trojańskich zabija w pojedynku jego przyjaciela, Patroklesa. W walkach uczestniczą bogowie, którzy opowiadają się po przeciwnych stronach konfliktu. Achilles w pojedynku zabija Hektora, a później nie chce wydać jego ciała rodzinie, ale włóczy je za swoim rydwanem. Wzruszają go dopiero łzy ojca Hektora, króla Priama. "Iliadę" kończy opis uroczystości pogrzebowych Hektora.

,,ODYSEJA" to epos, który opisuje ostatnie chwile dziesięcioletnie tułaczki Odyseusza, który w retrospekcjach opowiada całą historie swojego dziesięcioletniego powrotu do domu. Początkowe księgi eposu opowiadają o tym, jak syn Odysa, Telemach poszukiwał ojca.

W "Iliadzie" dominują wątki batalistyczne, natomiast w "Odysei" fantastyczne i przygodowe (takie, jak wizyta w kraju Latofagów, więzienie Odysa przez nimfę Kalipso, zamienienie towarzyszy Odysa w świnię przez czarodziejkę Kirke, zejście do Hadesu) Pojawia się też postać żony Odysa, która czekała na swego męża Odyseusza dwadzieścia lat, do końca pozostając mu wierną, odmawiając zalotnikom, którzy ubiegali się o jej rękę. Odyseusz w końcu dostaje się do Itaki, rozprawia się z wszystkimi zalotnikami, wygania ich ze swego pałacu.

TRAGEDIA narodziła się z marcowych obrzędów Dionizji Wielkich,, które odbywały ku czci boga wina i biesiad Dionizosa. Wyrosła z dytyrambu, pieśni śpiewanej ku czci bóstwa po złożeniu ofiar ze zwierząt. Uczestnicy uroczystości, śpiewający pieśni byli poprzebierani w skóry kozłów, stąd nazwa tragedia, która pochodzi od słów tragos - kozioł i ode - pieśń. Na początku przedstawienie w teatrze greckim polegały na rozmowie koryfeusza z resztą chóru. Za czasów Tespisa na scenie występował jeden aktor, za czasów Ajschylosa dwóch, trzeciego aktora postawił na scenie Sofokles, autor "Antygony".

W tragedii greckiej występowała kategoria konfliktu tragicznego, polegająca na postawieniu bohatera w sytuacji wyboru pomiędzy dwoma, tak samo ważnymi racjami. Bez względu, na to, jakiego wyboru dokonałby bohater, to i tak jego losy kończą się klęską. W tragedii musiała być zachowana zasada trzech jedności oraz zasada decorum, czyli stosowności odpowiedniej formy do ważnych i tragicznych treści. Widzowie po obejrzeniu przedstawienia doznawali tzw. Katharsis, czyli poczucia wewnętrznego oczyszczenia pod wpływem tragicznych losów bohaterów tragedii.

Komedia antyczna narodziła się z jesiennych uroczystości Dionizji Mniejszych. Obejmowała utwory o wesołej tematyce i pomyślnym zakończeniu. Nie była gatunkiem tak sformalizowanym, jak tragedia. Często utwory komiczne operowały groteską, ich humor był rubaszny, w prześmiewczy sposób krytykowała osoby i ich charaktery.

BIBLIA

To jeden z najważniejszych dorobków epoki starożytnej, składa się ona ze Starego i Nowego Testamentu.

Stary Testament to 46 ksiąg judaistycznych, pisanych w języku aramejskim, greckim i hebrajskim, powstałych pomiędzy XIII i I w. p.n.e., Nowy Testament to 27 ksiąg chrześcijańskich powstałych pomiędzy 51 i 96 r. n.e.

językach: aramejskim, greckim i hebrajskim.

Stary Testament składa się z :

***Ksiąg historycznych: Księga Genesis; Księga Wyjścia; Księga Kapłańska; Księga Liczb; Księga Powtórzonego Prawa; Księga Jozuego; Księga Sędziów; Księga Rut; Księga Samuela (1 i 2) Księga Królewska (1 i 2); Księga Kronik (1 i 2); Księga Ezdrasza; Księga Nehemiasza; Księga Tobiasza; Księga Judyty; Księga Estery; Księga Machabejska (1 i 2)

***Ksiąg dydaktycznych: (Księga Hioba; Księga Psalmów; Księga Przysłów; Księga Koheleta; Pieśń nad Pieśniami; Księga Mądrości; Księga Syracha)

***Ksiąg proroczych: (Księga Izajasza; Księga Jeremiasza; Lamentacje; Księga Barucha; Księga Ezechiela; Księga Daniela; Księga Ozeasza; Księga Joela; Księga Amosa; Księga Abdiasza; Księga Jonasza; Księga Micheasza; Księga Nahuma; Księga Habakuka; Księga Sofoniasza; Księga Aggeusza; Księga Zachariasza; Księga Malachiasza)

Nowy Testament składa się z:

- Ewangelii (św. Mateusza, św. Marka, św. Łukasza, św. Jana)

- Dziejów i Listów Apostolskich

- Apokalipsy świętego Jana.