Starożytność to najstarszy okres w dziejach naszej kultury. Jej początki toną w mrokach dziejów. Przyjmuje się, że już pierwsze ślady kultury materialnej można uznać za początki epoki antyku, a te pochodzą z ok. 2000 r. p.n.e. Jako epoka antyk rozpoczął się ok. IX/VIII w. p.n.e., kiedy to tworzył legendarny Homer, a za jego datę końcową uznaje się rok 476, kiedy upadło Cesarstwo Zachodniorzymskie.
W tej pierwsze w dziejach kultury epoce nastąpił imponujący rozwój właściwie wszystkich dziedzin wiedzy i sztuki. Rozwinęła się filozofia, której nazwa pochodzi od greckich słów filos - miłośnik, zwolennik i sofia - mądrość. Miłośnicy mądrości zajmowali się tworzeniem systemów filozoficznych zmierzających do odpowiedzi na podstawowe pytania o kondycję ludzką oraz sposoby osiągnięcia szczęścia na ziemi. Do najbardziej znanych filozofów greckich należą:
- Sokrates (469-399 r. p.n.e.), który nie stworzył jakiejś szkoły filozoficznej, ale po prostu prowadził rozmowy z mieszkańcami Aten spotkanymi na ulicach miasta, a rozpoczynał je zwykle od stwierdzenia "wiem, że nic nie wiem";
- Platon (427-347 r. p.n.e.), uczeń Sokratesa, który stworzył filozofię idealistyczną, twierdził, że doczesny świat, który jest dostępny zmysłom, to jedynie cień prawdziwego świata idei.
W antyku wykształciły się liczne szkoły filozoficzne, z których najważniejsze wydają się dwie: stoicyzm i epikureizm.
Twórcą stoicyzmu był Zenon z Kition. stoicy sądzili, że należy w życiu dbać o wartości naprawdę ważne i nieprzemijające jak cnota, honor, dobre imię. Odrzucili wartości materialne. Uważali, że losem człowieka rządzi fatum, na które nie ma on wpływu. Wobec tego najwłaściwszą postawą jest zachowanie równowagi w każdej chwili życia - zarówno w szczęściu, jak i nieszczęściu.
Z kolei Epikur z Samos ( 341-270r.p.n.e.) i jego zwolennicy utrzymywali, że najważniejszym zadaniem człowieka jest osiągnięcie szczęścia. Trzeba więc zrobić wszystko, by tak się stało. Ich hasło brzmiało: carpe diem (chwytaj dzień), ciesz się każdą chwilą, bo życie przemija, jedynie ty masz zdolność uczynienia samego siebie szczęśliwym i to jest twoje najważniejsze zadanie. Epikurejczycy przywiązywali ogromną wagę do małych, codziennych radości, które uszczęśliwiają człowieka zdolnego je zauważyć i docenić.
W antyku doszło także do wykształcenia się obecnych w literaturze do dziś gatunków literackich, takich jak epos, pieśń, tren, tragedia, komedia. Pojawiły się tu także liczne motywy, które na stałe weszły do europejskiego kanonu motywów wędrownych, jak: życie jako teatr, życie jako wędrówka, bunt jednostki w imię dobra zbiorowości itp.
