Literatura renesansowa czerpała bardzo wiele pomysłów i sposobów ich realizacji z literatury starożytnej.

Przejawem tego było na przykład sięganie do filozofii antycznej - szczególnie do filozofii stoików i epikurejczyków.

Dla Epikura bardzo ważne było pytanie o to jak należy żyć. Jedna z jego sentencji brzmi: "Przyjaźń idzie tanecznym krokiem przez świat, wzywając wszystkich, aby się zbudzili chwaląc szczęśliwe życie". Inspiracją dla Epikura były słowa Arystotelesa, że dobrymi czynami są takie czyny, które dają człowiekowi szczęście. Dla Epikura więc szczęśliwym było takie życie, które pełne było przyjemności i braku bólu, przyjaźni i spokoju umysłu. Wśród wielu jego zwolenników spotkać można było niewolników i kobiet, co w czasach, w których żył było po prostu niespotykane. Potocznie wydaje się, że Epikur wiódł życie pełne cielesnych przyjemności, w rzeczywistości jednak prowadził on niezwykle zdyscyplinowane życie. Twierdził on na przykład, że spokój umysłu można jedynie osiągnąć poprzez "umiarkowanie we wszelkich rzeczach. Przeciwne stanowisko etyczne zajmowali stoicy, którzy twierdzili, że człowiek nie powinien zabiegać o przyjemności, lecz powinien się uniezależnić od wszystkich przyjemności życia. Twórcy renesansowi kierowali więc swoje zainteresowania ku naturze i tym wszystkim co zdarza się w chwili obecnej. Dopiero później nastąpiła zmiana w kierunku stoicyzmu, który odznaczał się przede wszystkim wielkim spokojem wewnętrznym.

Jan Kochanowski szczególnym zainteresowaniem darzył filozofię neoplatońską. Wielbiła ona bowiem różnorodną i barwną ludzka naturę.

Motyw ten pojawia się na przykład we fraszce Jana Kochanowskiego pod tytułem: "Do gór i lasów". Kochanowski przywołał tu obraz morskiego bożka Proteusza, który obdarzony był zdolnością przybierania nowej postaci. Kochanowski widział siebie jako pisarza właśnie w takiej roli:

"Taki był Proteusz, mieniąc się to w smoka,

to w deszcz, to w ogień, to w barwę obłoka".

Kolejnym wyznacznikiem literatury polskiego odrodzenia było sięganie do początków kultury biblijnej, wielkim zainteresowaniem cieszyło się badanie oryginalnych tekstów biblijnych. Zajmowano się również konstruowaniem tekstów poruszających opowieści mitologiczne. Często nawiązywano również do wielkich greckich mitów. Taką tematykę porusza "Odprawa posłów greckich" Jana Kochanowskiego. Autor wykorzystuje tu wielki mit wojny trojańskiej i konstruuje wielką przenośnię państwa polskiego. "Odprawa ..." jest pierwszą polską tragedią, opartą na założeniach jakimi posługiwał się teatr antyczny.

Poeta zgodnie zasadami antycznego teatru pozostawia w niej ("Odprawie...") wszystkie trzy zasady jedności, epizody natomiast dzieli stosując pieśni chóru. Kochanowski ograniczył liczbę występujących na scenie aktorów.

Jan Kochanowski w swoich utworach, a szczególnie w "Pieśniach" bardzo często przywoływał postacie greckich bogów i muz. Najczęstszą bohaterką wielu jego utworów jest Fortuna, utożsamiana ze zmiennym szczęściem w życiu każdego człowieka. Świat ludzki jest narażony na różnego rodzaju przygody którymi tak naprawdę rządzi Fortuna. W "Pieśniach" możemy zaobserwować tak zwany motyw arkadyjski. Arkadia była to mityczna kraina pełna dobrobytu i szczęścia. Mityczną Arkadią dla Kochanowskiego jest jego ukochany Czarnolas.

Renesans poszukiwał wszelkich antycznych zabytków piśmienniczych. Dzięki tym poszukiwaniom rozszerzała się ówczesna wiedza źródłowa oraz biegła znajomość języków antycznych. Dobrze wykształcony humanista powinien posiadać biegłą znajomość greki , łaciny i języka hebrajskiego, ponieważ tylko wtedy potrafi prawdziwe wniknąć w tajemnice arcydzieł kultury antycznej.

Poeci renesansowi zajmowali się często tworzeniem swych utworów nawiązując jednak do gatunków antycznych: trenów, pieśni, sielanek.

W "Trenach" Jan Kochanowski uczynił adresatem swej poezji zmarłą córeczkę Urszulkę. W starożytności treny były poświęcone królom, mędrcom lub bohaterom. Poeta wykorzystał ten wysoki rodzaj literatury po to aby opisać najdroższą mu osobę na świecie.

Literatura renesansu bardzo wiele czerpała z kultury antycznej. To co udało mi się wymienić to tylko najważniejsze elementy.