Na przełomie wieku osiemnastego oraz siedemnastego na ziemiach polskich rozpowszechniła się moda na bibliofilstwo. Zajęcie takie wiązało się także z prestiżem określonej osoby, która zajmowała się tym z dwóch przyczyn: albo z zamiłowania albo by dodać sobie odpowiedniego splendoru. Po rozbiorach państwa polskiego najpopularniejszym tematem zbieranych książek były motywy patriotyczne. Wiązało się to z misją ocalenia polskiej tradycji oraz kultury. Twórca najpopularniejszej po dziś dzień biblioteki był hrabia Józef Maksymilian Ossoliński, uczestnik Insurekcji Kościuszkowskiej. W roku 1817 Ossoliński założył we Lwowie Zakład Narodowy imienia Ossolińskich w zakres, którego wchodziło muzeum, drukarnia oraz biblioteka. Inni twórcy polskich bibliotek to Kajetan Morykoni oraz Anicety Renier. Morykoni, z wykształcenia pedagog, założył w Lublinie Instytut Bibliopoliczny. Natomiast Renier, który z kolei był z zawodu lekarzem, w roku 1840 w Wilnie założył tajna bibliotekę, której głównym celem było propagowanie idei TDP. Istotna role jako twórca bibliotek odegrał także Władysław Tarczyński, który był organizatorem bezpłatnej wypożyczalni w Łowiczu. Wiele bibliotek powstało także na obszarze Śląska Cieszyńskiego. Tam bowiem kolekcjonerami i twórcami bibliotek byli nie tylko członkowie elity intelektualnej ale i chłopi. Oprócz ziem polskich, biblioteki zakładane były także na emigracji. W ten sposób próbowano przeciwdziałać wynarodowieniu, zaś dzieciom przekazywano polskie tradycje i wartości. Takie biblioteki powstawały wszędzie tam, gdzie były większe skupiska polonijne, a więc we Francji, w Anglii, Ameryce czy też w polsko-tureckim Adampolu. Biblioteki takie, zarówno te na ziemiach polskich jak i te na emigracji, stanowiły nie tylko miejsce w którym czyta się ksiązki. Były one także ważnym miejscem spotkań, na których nie rzadko były podejmowane istotne dla sprawy polskiej tematy. Ważny jest także fakt iż proce powstawania bibliotek odzwierciedlał niejako proces przemian zachodzących na ziemiach polskich: początkowo twórcami bibliotek byli arystokraci oraz szlachta. Biblioteki te miały zwykle profil naukowy, humanistyczny. Z czasem jednak twórcami stały się także osoby wolnych zawodów. Zmianie tez powoli ulegał profil bibliotek, gdyż rozwijały się także i inne typy bibliotek, nie tylko o profilu humanistycznym i naukowym. Proces powstawania bibliotek trwał praktycznie do wybuchu pierwszej wojny światowej.
