JAPONIA
30 stycznia 1902 r. został zawarty traktat pomiędzy Japonią a Wielką Brytanią. Dotyczył on uznania przez Japonię interesów brytyjskich w Chinach, a przez Wielką Brytanię interesów japońskich w Korei. Oba państwa zobowiązały się do neutralności na wypadek wojny na tych terenach. Zawarcie sojuszu z Wielką Brytanią znacznie podnosiło prestiż Japonii, która dążyła do wyparcia Rosji z Mandzurii. 10 lutego 1904 r. wybuchła wojna japońsko - rosyjska. Japończycy zbombardowali Port Arthur i w ciągu trzech miesięcy opanowała Koreę. W dniach 27 i 28 maja 1905 r. miała miejsce bitwa pod Cuszimą (na Morzu Japońskim), w której flota rosyjska została pokonana przez Japończyków. Oznaczało to całkowita klęskę Rosjan w wojnie. W wyniku zwycięskiej dla Japonii wojny z Rosją (lata 1904 - 1905) nastąpił wzrost znaczenia "kraju kwitnącej wiśni". Na mocy japońsko - rosyjskiego traktatu pokojowego w Portsmouth ( 5 września 1905 r.) Rosja zrzekła się prawa do dzierżawy Półwyspu Liaotuńskiego (z miastami Artur i Dalnij), oddała Japonii południową część wyspy Sachalin i uznała Koreę za japońska strefę wpływów. Ponadto zadecydowano, że z Mandżurii zostaną wycofane zarówno wojska rosyjskie, jak i japońskie. W lipcu 1907 r. Korea przyjęła japoński protektorat. 22 sierpnia 1910 r. Korea podpisała traktat o aneksji. W 1912 r., po czterdziestopięcioletnim panowaniu, zmarł cesarz Meji - Mutsuhito, uznawany za symbol modernizacji kraju. Nowym cesarzem został Joshihito (Taisho). Japonia przeżywała rozkwit gospodarczy i kulturalny, a jej rola na arenie międzynarodowej wzrosła.
CHINY
Po klęsce powstania bokserów (1899 - 1901) i podpisaniu niekorzystnego dla Chin tzw. protokołu końcowego (1901), kraj ten przeżywał poważne trudności gospodarcze. Podczas pierwszej dekady XX wieku nastąpił wzrost obcej penetracji gospodarczej. Rząd chiński pozostawał całkowicie na łasce finansistów zagranicznych, którzy udzielali mu pożyczek na spłatę ogromnych odszkodowań wojennych. Coraz większa część chińskiej gospodarki poddana była bezpośredniej kontroli cudzoziemców. O wpływy w Chinach rywalizowały przede wszystkim takie państwa, jak: Wielka Brytania, Japonia, Stany Zjednoczone, Rosja, Francja i Niemcy. Tragiczna sytuacja gospodarcza Chin i nieudolność rządu mandżurskiego (od 1644 r. w Chinach rządziła mandżurska dynastia Ts'ing) stały się przyczyną wybuchu rewolucji. Najwybitniejszym przedstawicielem chińskiego nurtu rewolucyjnego był działacz emigracyjny Sun Jat-sen (właściwie Sun Wen). Pod koniec roku 1894 zorganizował on na Hawajach "Stowarzyszenie Odrodzenia Chin". Po nieudanej próbie zorganizowania powstania (w 1895 r. w Kantonie), przebywał na emigracji. W 1905 r. Sun Jat-sen założył w Tokio Zjednoczoną Ligę Chińską, która jednoczyć miała ugrupowania o charakterze rewolucyjnym. Swoją koncepcję oparł na trzech zasadach: nacjonalizmie, demokracji i dobrobycie ludu. Rewolucję zapoczątkował wybuch powstania w Wuczangu w październiku 1911 r. Zasięg powstania szybko się rozszerzał. Wkrótce władza Ts'ingów przestała istnieć w Chinach Południowych i Środkowych. Wiele prowincji ogłosiło swoją niezależność od Pekinu. 1 stycznia 1912 r. proklamowano w Nankinie Republikę Chińską. Jej tymczasowym prezydentem został Sun Jat-sen. Utworzono także tymczasowy rząd. 12 lutego 1912 r. ogłoszono abdykację małoletniego cesarza Pu Yi. Następnego dnia ze stanowiska tymczasowego prezydenta zrezygnował Sun Jat-sen, nowym został wybrany Jüan Szy-k'ai. W sierpniu 1912 r. został utworzony Kuomintang (Partia Narodowa), wywodząca się z Zjednoczonej Ligi Chińskiej. Partia ta dążyła do utworzenia rządów parlamentarnych, opierających się na konstytucji. W wyniku wyborów parlamentarnych (przełom 1912 i 1913 r.) zwycięstwo odniósł Kuomintang, zdobywając większość w parlamencie. Tymczasem prezydent Jüan dążył do sprawowania władzy dyktatorskiej. W lipcu 1912 r. doszło do tzw. "drugiej rewolucji", skierowanej przeciwko prezydentowi. Z walk zwycięsko wyszedł, wspierany przez mocarstwa, prezydent Jüan. Kuomintang poniósł klęskę. Jüan przystąpił do rozprawy z opozycją. 1 maja 1914 r. ogłoszona została nowa Ustawa Konstytucyjna, przyznająca Jüanowi uprawnienia dyktatorskie. Wybuch I wojny światowej spowodował zmianę sytuacji na Dalekim Wschodzie. 6 sierpnia 1914 r. rząd chiński ogłosił swoją neutralność. Zwrócił się też do mocarstw z apelem, by konfliktu wojennego nie rozciągać na terytorium Chin. Bezskutecznie. Japonia postanowiła wykorzystać zaangażowanie Niemiec w działaniach wojennych w Europie i 23 sierpnia 1914 r. wypowiedziała im wojnę. Przerzuciła swoje wojska do Chin i zajęła tamtejsze niemieckie bazy wojskowe. Plan ujarzmienia Chin przez Japonię został zawarty w 21 Żądaniach, jakie 18 stycznia 1915 r. poseł japoński złożył prezydentowi Jüanowi. Ich przyjęcie oznaczałoby przekształcenie Chin w japoński protektorat.
