Po zakończeniu II wojny światowej koalicja antyhitlerowska szybko rozpadła się. Między ZSRR a państwami zachodnimi dochodziło do licznych konfliktów. Kwestie sporne dotyczyły ideologii, ekonomii oraz polityki (m.in. sprawa Niemiec). Zaniepokojenie wzbudzała także ekspansja ZSRR na obszarze Europy Środkowo-Wschodniej.
Początek zimnej wojny {z ang. cold war] datuje się na 5 marca 1946 roku. Wtedy Winston Churchill podczas przemówienia w Fulton (USA) stwierdził:
"Od Szczecina nad Bałtykiem do Triestu nad Adriatykiem, w poprzek kontynentu zapadła żelazna kurtyna, a kraje na wschód od niej znalazły się pod panowaniem Moskwy".
Churchill skrytykował ZSRR za prowadzoną politykę. Polegała ona na narzucaniu komunizmu w państwach Europy Środkowo-Wschodniej. Chciał, aby państwa zachodnie zjednoczyły się przeciw takim działaniom.
6 września 1946 roku minister spraw zagranicznych USA James Francis Byrnes opowiedział się za zniesieniem granic stref okupacyjnych Niemiec. Określił granicę na Odrze i Nysie jako "rozwiązanie tymczasowe".
Z kolei 12 marca 1947 Harry Truman czyli prezydent Stanów Zjednoczonych zapowiedział prowadzenie polityki ograniczania zasięgu ekspansji ZSRR. Podkreślił, że krajom zagrożonym przez komunizm udzielona zostanie pomoc finansowa.
4 kwietnia 1949 w Waszyngtonie utworzone zostało NATO (Pakt Północnoatlantycki). Był to wielostronny układ obronny USA, Belgii, Francji, Wielkiej Brytanii, Islandii, Włoch, Kanady, Luksemburga, Holandii, Norwegii oraz Portugalii. Odpowiedzią bloku komunistycznego było powołanie 14 maja 1955 roku Układu Warszawskiego. W skład tego sojuszu wojskowego wchodziły: ZSRR, NRD, Bułgaria, Polska, Rumunia, Czechosłowacja i Węgry.
Jednak największe napięcie przypadło na lata 1950-1953, kiedy toczyła się wojna w Korei. Część historyków uważa, że koniec zimnej wojny przypada na lata 1956-1957.
Ale jest również grupa, która twierdzi, że konflikt trwał znacznie dłużej. Napięcie między państwami zachodnimi a blokiem komunistycznym wzrosło w 1959 roku, kiedy na Kubie przeprowadzona została rewolucja. Jeszcze gorzej było po wzniesieniu muru berlińskiego w 1961 roku oraz tzw. kubańskim kryzysie rakietowym w 1962 roku. Sytuację zaogniły konflikty w Wietnamie oraz na Bliskim Wschodzie, a także interwencja sił zbrojnych Układu Warszawskiego w Czechosłowacji. Kolejny kryzys nastąpił po interwencji ZSRR w Afganistanie, a także wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce.
Dla wielu historyków i politologów koniec zimnej wojny nastąpił w 1990 roku. Wtedy doszło do zjednoczenia Niemiec, a w wielu krajach Europy Środkowo-Wschodniej wpływy komunistów były już słabe. A w 1991 roku Układ Warszawski ostatecznie rozwiązał swoje struktury wojskowe.
