Z inicjatywą drugiego rozbioru wystąpiły Prusy. Chęć zagarnięcia nowych obszarów polskich zwyciężyła także w Rosji. Austria nie wzięła udziału w kolejnym rozbiorze. Konwencję rozbiorową podpisano 23 stycznia 1793 roku w Petersburgu. Prusy zajęły pozostałą część Wielkopolski z Toruniem i Gdańskiem, województwo kaliskie, sieradzkie i płockie. Obszar ten zajmujący około 57 tysięcy km² zamieszkiwany był przez ponad milion ludności. Rosji przypadło województwo podolskie, kijowskie, bracławskie, reszta województwa płockiego oraz wschodnie skrawki obszaru wileńskiego, nowogrodzkiego i mińskiego. Na terenie zaboru rosyjskiego liczącego 250 tysięcy km² mieszkało około 3 miliony osób. Ambasador rosyjski postarał się, aby na sejmie zwołanym do Grodna byli posłowie, którzy zgodzą się przyjąć postanowienia drugiego układu rozbiorowego. Drugi rozbiór Polski spowodował upadek gospodarczy państwa, zerwaniu uległy więzi łączące rynek krajowy. Skarb był pusty, upadło rolnictwo, handel i system bankowy.
