Do głównych przyczyn wybuchu rewolucji francuskiej należały:

  1. głęboki kryzys gospodarczy Francji:
    • bieda, głód i klęski nieurodzaju występujące na terenach wiejskich;
    • rodzima produkcja przegrała rywalizację rynkową z angielskimi producentami;
  1. nieprawidłowe funkcjonowanie oraz niesprawiedliwość ustroju społecznego:
    • stan duchowieństwa i szlachty nie podlegał obowiązkowi płacenia podatków, a ich głównym źródłem dochodu były opłaty nakładane na stan trzeci (mieszczaństwo, chłopi oraz inteligencja);
    • najbardziej uciskani chłopi (80 % ludności) byli zobowiązani do płacenia podatków i czynszów (m.in. dziesięcina);
  1. ogólne niezadowolenie ludności z niegospodarnych rządów Ludwika XIV:
    • marnotrawstwo pieniędzy ściąganych podatkami od biednej ludności;
    • trwonienie państwowych funduszy na utrzymanie zbędnej służby pałacowej oraz wysoki koszt utrzymania królowej;
  1. głównym celem było obalenie absolutyzmu, w miejsce którego miała być wprowadzona monarchia parlamentarna wzorowana na angielskiej;
  2. budżet nadmiernie obciążony licznymi wojnami, próbowano uzupełnić poprzez wprowadzanie nowych podatków; nałożono także podatki na stany uprzywilejowane, co wymagało zwołania parlamentu (Stany Generalne); na pierwszy i drugi stan przypadało po 300 miejsc, natomiast na stan trzeci: 600; obrady odbyły się 5 maja 1789 r., jednakże stan trzeci musiał obradować osobno; niezadowolenie z tego faktu wywołało bunt wśród mieszczan i chłopów, którzy ogłosili się Zgromadzeniem Narodowym; król, który nie mógł jeszcze liczyć na swoje wojsko, zgodził się na wspólne zgromadzenie wszystkich stanów, czyli KONSTYTUANTĘ, które odbyło się 9 lipca; w tym samym czasie Ludwik zdymisjonował ministra skarbu Neckera (mieszczanin) i gromadził swe wojska pod Wersalem;

Wydarzenia rewolucji francuskiej miały następujący przebieg:

  1. 14 lipca 1789 r. Doszło do wybuchu rewolucji;
    • powstała Gwardia Narodowa kierowana przez arystokratę de La Fayetta;
    • lud Paryża zdobył Bastylię (symbol starego porządku) i uzyskał dostęp do broni;
  1. przerażony tymi wydarzeniami Ludwik w porozumieniu z La Fayettem uznał Konstytuantę i Gwardię Narodową; Francja stała się monarchią parlamentarną;
  2. rewolucja objęła swym zasięgiem cały kraj; chłopi w odwecie za złe traktowanie mordowali szlachtę;
  3. 5 sierpnia Konstytuanta wprowadziła powszechne reformy:
  • zniesiono pańszczyznę chłopów, zobowiązano ich jedynie do płacenia czynszów;
  • zlikwidowano przywileje stanów oraz usunięto tytuły szlacheckie, czyniąc wszystkich obywatelami - szlachta masowo zmieniała nazwiska, by uniknąć śmierci na gilotynie, dlatego La Fayette zmienił swe nazwisko na Lafayette;
  1. Lafayette z Jeffersonem stworzyli Deklarację Praw Człowieka i Obywatela, która została opublikowana przez Konstytuantę 26 sierpnia. Obejmowała ona następujące prawa obywateli:
  • do wolności;
  • równości wobec prawa;
  • prawo oporu wobec ucisku;
  • prawo własności;
  1. utworzono 83 niezależne departamenty, co oznaczało decentralizację władzy;
  2. skonfiskowano dobra kościelne, a następnie sprzedano je po zaniżonych cenach; w 1790 r. objęto kler konstytucją cywilną i uzależniono od państwa; jeden biskup przypadał na jeden departament; zniesiono także cła wewnętrzne;
  3. 3 września 1791 r. uchwalono konstytucję, która wprowadziła trójpodział władzy, król (pozbawiony mocy ustawodawczej, miał tylko prawo weta) i rząd dzierżyli władzę wykonawczą, parlament, czyli Legislatywa, był jednoizbowy; prawo wyborcze było przywilejem bogaczy, którzy bezpośrednio wybierali posłów; konstytucja stała się gwarancją praw naturalnych określonych przez Deklarację;
  4. jesienią 1791 r. obradowała Legislatywa, której celem było ukończenie przebudowy ustrojowej kraju; wchodzące w jej skład ugrupowania miały stać na straży osiągniętych przemian rewolucyjnych, te podziały nie były jednak stale obowiązujące i często dochodziło do przetasowań między nimi:
  • felianci - popierali monarchię konstytucyjną; umiarkowani monarchiści o poglądach prawicowych - Lafayette;
  • żyrondyści - republikanie, należeli do burżuazji; dążyli do rozprzestrzenienia rewolucji na obszar Europy; odrzucali równość stanową - Brissot;
  • jakobini - republikanie; zbierali się w klasztorze św. Jakuba - Robespierre;
  • kordelierzy - ich siedziba mieściła się w klasztorze franciszkanów; popierali republikę; wraz z jakobinami zasiadali na górnych ławach parlamentu - Danton i Marat;
  • centrum - z lekceważeniem określani bagnem, nie posiadali konkretnych poglądów politycznych;
  1. w kwietniu 1792 r. za poparciem króla (poprzez przegranie wojny chciał stłumić rewolucję) i niektórych klubów Francja wypowiedziała wojnę Austrii;
  2. osłabiona armia francuska nie stawiła oporu, przez co wojska austriackie zajęły północ kraju; latem wprowadzono ustawę o powszechnym poborze do wojska - "ojczyzna w niebezpieczeństwie";
  3. Ludwika XIV oskarżono o spiskowanie i obwiniono za przegraną z Austrią, uwięziono go w zamku Temple; dynastia Burbonów upadła, wkrótce miała nastąpić proklamacja republiki;
  4. II faza rewolucji - powstał nowy rząd wraz z Dantonem, Robespierrem i Maratem na czele; parlament określano mianem Konwentu Narodowego, w którym do lewicy należeli jakobini wraz z kordelierami, do prawicy żyrondyści z Brissotem, natomiast centrum się nie zmieniło;
  5. pierwsze posiedzenie z 22 września 1792 r. zastąpiło monarchię republiką, a w styczniu tego samego roku posłano Ludwika XIV na gilotynę.