W 1564 roku wojsko szwedzkie zajęło północną cześć Inflant (Estonie). W tym miejscu od dawna krzyżowały się interesy Polski, Rosji i Szwecji. Rejon ze względu na swe położenie miał strategiczne znaczenie.

Szwecji zależało na zajęciu tego obszaru z którego miała by prowadzić działania w celu przejęcia całego wybrzeża bałtyckiego. Zajęcie Estonii stało się pierwszym krokiem do realizacji plany uczynienia z Morza Bałtyckiego wewnętrznego morza Szwecji.

Wydarzenie to zapoczątkowało długie blisko stu letnie wojny polsko - szwedzkie, polsko - rosyjskie, rosyjsko - szwedzkie. Z pierwszego etapu wojen Polska za sprawą Stefana Batorego wyszła zwycięsko.

Główną przyczyną wojen polsko- szwedzkich stoi wybranie na króla Polski Zygmunta III Wazy króla szwedzkiego. Obiecał on pacta conventa że przyłączy Estonie do Polski. Po wybuchu wojny domowej stracił koronę szwedzką w 1598 roku. Przedtem podejmując decyzje o inkorporacji Estonii. Stało się to przyczyną pierwszego etapu wojny.

Szwedzi najechali Inflanty i w przeciągu krótkiego czasy zajęli większa ich część. Powstrzymał ich dopiero hetman litewski Jan Karol Chodkiewicz zwyciężając ich pod Kircholmem w 1605 roku. Było to jedno z najświetniejszych zwycięstw I Rzeczypospolitej. Blisko czterotysięczna polsko-litewska armia rozgromiła ponad trzykrotnie liczniejszą armię szwedzką pod dowództwem Karola IX Sudermańskiego. O zwycięstwie naszego wojska zdecydował natarcie ciężkiej jazdy zwanej husarią. Chodkiewicz dzięki temu zwycięstwu zyskał sławę. Odniósł on jeszcze jedno świetne zwycięstwo po Białym Kamieniem. Walki trwały do 1611 roku kiedy to zawarto rozejm.

Rozejm zerwano w 1625 kiedy to Gustaw II Adolf rozpoczął działania wojenne przeciwko Rzeczypospolitej. Opanował resztę Inflant i zagroził Gdańsku. Miasta nie zdobyto lecz nałożone na nie cło które poważnie wsparło stronę szwedzką w wojnie trzydziestoletniej. Poważnie osłabiło to dochody państwa. Hetman Stanisław Koniecpolski zaczął tworzyć flotę wojenną ma Bałtyku. Która w 1627roku pokonała flotę szwedzką po Oliwą. Tym razem konflikt znowu zakończono rozejmem (Altmark 26 IX 1629). Został on zawarty pod naciskiem państw koalicji antyhabsburskiej, które chciały pozyskać Szwecję w walce z Rzeszą. Sześć lat później rozejm przedłużono w Sztumskiej Wsi na następne 26 lat. Szwedzi zatrzymali Inflanty, zlikwidowali cło gdańskie.

W drugiej połowie XVII w. Szwecja wykorzystując zaangażowanie Polski w konflikt na Ukrainie zaatakowała Polskę. Paradoksalnie namawiali do tego króla szwedzkiego sami Polacy. Skłonili go do tego polscy magnaci którym nie podobała się polityka króla Jana Kazimierza. W 1655 roku rozpoczęły się działania wojenne. Szybkim marszem wojsko szwedzkie opanowało pomorze. Zebrane pospolite ruszenie które miało stawić czoła Szwedom poddało się królowi szwedzkiemu pod Ujściem w Wielkopolsce. Podpisali oni umowę z królem Karolem Gustawem na mocy której zachowali swe tytuły i majątki. A mówiąc dosadnie sprzedali naszą ojczyznę. Radziwiłłowie oddali Litwę Szwecji. Szybkim działaniem w rękach szwedzkich znalazł się prawie cały kraj. Szlachta zaczęła się masowo opowiadać za królem szwedzkim. Król Polski Jan Kazimierz musiał uciekać z kraju. Schronienia udzielił mu brat na Śląsku.

Na podbitym terytorium Szwedzi stosowali zasadę wojna żywi wojsko. Rozpoczęły się grabieże, konfiskaty, mordy i palenie wsi.

Przełomowym momentem potopu była obrona klasztoru na Jasnej Górze. Od grudnia 1655 roku bronionego przez przeora ks. Augustyna Kordeckiego. W czasie potopu szwedzkiego Cudowną Ikonę oraz najcenniejsze precjoza wywieziono 7 listopada 1655 roku na zamek do Lublińca a potem do klasztoru O.Paulinów w Głogówku, a w kaplicy umieszczono kopię. Przed rozpoczęciem oblężenia zakonnicy zakupili 60 muszkietów i wzmocnili załogę do 160 żołnierzy

Szwedzkiemu generałowi bardziej niż na zwycięstwie ze słabo obsadzonym przez wojsko klasztorem zależało na skarbach klasztoru. Pierwsze szturmy na zakon nie dały rezultatu. Wkrótce potem obrońcy śmiała akcją zniszczyli dwa potężne działa których ostrzał zagrażał bytności twierdzy. Największy szturm nastał gdy usłyszano że Jan Kazimierz idzie z odsieczą. Został on również odparty. Blisko 40 dniowa obrona Jasnej Góry odbiła się szerokim echem w całym kraju .

Bohaterem walki ze Szwedami był Stefan Czarniecki. W czasie potopu szwedzkiego (1655-1660) pozostał wierny królowi i w znacznym stopniu to dzięki niemu Jan Kazimierz mógł, po pokonaniu Szwedów, powrócić do Polski na tron. W roku 1655 bronił przez 3 tygodnie Krakowa, jednak pozbawiony posiłków musiał skapitulować. Prowadził on tak zwaną wojnę podjazdową. Nękał głębokimi wypadami siły wroga. Pokonał wojska szwedzkie w bitwie pod Warką 1656,

Ofiarą napaści byli głownie chłopi i mieszczanie. Stanęli oni do walki przeciwko najeźdźcy. Największym echem odbiły się walki chłopów na Podhalu. Do walki przystąpił cały kraj wkrótce także szlachta wracała w służbę Jana Kazimierze. Ten składając śluby lwowskie obiecał się oczyścić nasz kraj ze Szwedów. Wkrótce potem uzyskawszy pomoc sąsiadów stanął do walki.

Wojna trwała jeszcze kilka lat i wkrótce król szwedzki bliski całkowitej klęski przystąpi do rokowań pokojowych. Pokój podpisany został w Oliwie koło Gdańska w 1660 roku.. kład ten nie wprowadzał istotnych zmian granicznych w stosunku do linii rozejmowej sprzed walk: Polska zrezygnowała z większej części Inflant wraz z Rygą zachowując tylko ich część (Łatgalię - południowo-wschodnią część Inflant) oraz uznała suwerenność Prus potwierdzając traktaty welawsko-bydgoskie. Na mocy pokoju król Jan Kazimierz zrzekł się pretensji do korony szwedzkiej. Jak się później okaże to właśnie traktaty welawsko - bydgoskie będą największym błędem naszej polityki. Na zawsze Polska straci kontrole nad sąsiadami który za sto lat stanie się jednym z państw które podzielą nasz kraj między siebie.

Pokój w Oliwie kończy jeden z najlepszych okresów w dziejach państwa polskiego. Wojna która z przerwami trwała kilkadziesiąt lat przyczyniła się do zniszczenia naszego kraju. Kraj który był potęgą europejską zmuszony wkrótce będzie prowadzić nowe wojny. Które staną się już nieodzownym elementem naszej polityki.