Przyczyny wojny polsko-szwedzkiej:

  • panowanie nad Morzem Bałtyckim,
  • konflikt protestancko-katolicki,
  • chęć zagarnięcia przez Szwecję terenów pod uprawę,
  • na tronie szwedzkim chcieli zasiąść Wazowie,

Skutki wojny polsko-szwedzkiej:

  • Prusy Książęce zostały poza zwierzchnością,
  • duże straty ekonomiczne, gospodarcze i demograficzne w Polsce,
  • wzrost znaczenia magnatów,
  • upadek autorytetu władcy,
  • po przegraniu brak szans na panowanie nad Bałtykiem,
  • strata dużej części Inflant po przegraniu przez Polskę,

Przyczyny wojny z Turcją:

  • Tatarzy najeżdżali na Polskę,
  • Kozacy najeżdżali na Turcję,
  • magnaci wyprawiali się na Mołdawię, a także na Wołoszczyznę,

Skutki wojny z Turcją:

  • brak wpływów Polski w księstwach naddunajskich,

Przyczyny wojny z Rosją:

  • chęć zdobycia przez Rosję dostępu nad Morzem Bałtyckim,
  • zajęcie przez Iwana Groźnego sporej części Inflant,

Skutki wojny z Rosją:

  • osłabienie państwa polskiego, znikniecie z areny międzynarodowej,
  • Rosja wyrosła na mocarstwo,
  • Rosja ingerowała w sprawy państwa polskiego,