Polityka ugody

Walka z germanizacją

Walka z rusyfikacją

Przed powstaniem styczniowym obóz ugodowy reprezentowany był przez margrabiego Aleksandra Wielopolskiego. Uważał on, że celem ostatecznym Polaków powinno być przywrócenie autonomii Królestwu Polskiemu (nie niepodległość, która była według niego mrzonką). Środkami wiodącymi do tego celu miały być rokowania z carem. Obóz opowiadał się za natychmiastowym zaprzestaniem wszelkiej działalności spiskowej, a potem antyrosyjskich manifestacji i rozruchów. Oczywiście wszelkimi siłami próbowano powstrzymać wybuch powstania zbrojnego.

konserwatyści krakowscy: "trójlojalizm", stańczycy (Walerian Kalinka, Józef Szujski, Stanisław Tarnowski, Stanisław Koźmian) - przeciwko walce zbrojnej, powstania ściągnęły na naród polski same katastrofy i nieszczęścia, należy rozmawiać z zaborcami, okazywać im lojalność i w ten sposób stopniowo uzyskiwać autonomię dla ziem polskich. Postawa popularna w zaborze austriackim, w którym władza rzeczywiście przyznawała Polakom pewne prawa, w zaborze rosyjskim i pruskim poglądy te traktowano jako zdradę idei narodowej.

Polityka germanizacji Wielkopolski napotkała zdecydowany opór w Wielkopolsce, trochę mniej stanowczy byli Polacy na Pomorzu Gdańskim, Mazurach, Warmii i Górnym Śląsku. Z germanizacją walczono poprzez:

- upowszechnienie nauki i czytelnictwa poprzez zakładanie towarzystw kulturalno-oświatowych, Czytelni Ludowych, Towarzystwa Przyjaciół Nauk;

- zakładanie kółek śpiewaczych, sportowych, rolniczych, teatrów amatorskich,

- organizowanie tajnego nauczania;

- wydawanie polskich gazet i czasopism ("Gazeta Olsztyńska", "Katolik" Gazeta Toruńska", "Dziennik Poznański", "Tygodnik Wielkopolski";

- jako sprzeciw wobec polityki germanizacyjnej - bojkot obrad parlamentu niemieckiego oraz sejmu pruskiego przez polskich delegatów;

- bunty szkolne przeciwko wycofywaniu z nauki języka polskiego (bunt we Wrześni);

- założenie Banku Parcelacyjnego i Banku Ziemi mających na celu wykupywanie niemieckich gruntów - odpowiedź na działalność Komisji Kolonizacyjnej i Hakaty;

- Drzymała: protest przeciwko prawu nakazującemu pytanie o zgodę władz pruskich na wybudowanie domów na polskiej ziemi.

Postacie: Mieczysława Ledóchowski, Florian Ceynowa, Hieronim Derdowski, Wojciech Kętrzyński, Karol Miarka

- praca organiczna i praca u podstaw, szerzenie oświaty wśród ludności wiejskiej, rozwijanie potencjału ekonomicznego kraju, unowocześnianie rolnictwa, przemysłu i handlu, dbanie o rozwój polskiej myśli technicznej - wydawanie czasopism fachowych ("Gazeta Rolnicza");

- zakładanie nowych szkół (finansowanie: przemysłowcy, bankowcy, tacy jak Leopold Kronenberg - założyciel Szkoły Handlowej w Warszawie czy Hipolit Wawelberg);

- wydawanie podręczników i prasy ludowej;

- prowadzenie tajnego nauczania na wsi;

- organizowanie tajnych towarzystw "samopomo-cowych" przez młodzież szkolną i akademicką'

- potajemne dystrybuowanie dzieł polskiej literatury.

Postacie: Hipolit Wawelberg, Leopold Kronenberg