Człowiek współczesny sporo zawdzięcza starożytności, jaka dała początek bardzo wielu rzeczom i bez nich można by wyobrazić sobie dzisiejszego świata. Pozostawiła po sobie ogrom cennych "pamiątek", można dzięki nim poznawać tamtejsze życie. "Kultura wydaje się nam cudownym drzewem, które wyrosło w ciągu niezliczonych stuleci. Szarpały nim burze, połamały jego gałęzie, wichry zdmuchnęły liście i kwiaty, lecz ono samo stoi mocne, nieuszkodzone i pewnego dnia, gdy słońce znów zaświeci zza chmur, rozwinie się w całej okazałości i stanie się jeszcze mocniejsze, jeszcze potężniejsze w swym dążeniu do światła."

W Grecji Starożytnej swój początek miał rozwój teatru. Grecki teatr narodził się z religijnych przedstawień na cześć Dionizosa, które były organizowane podczas świąt zwanych właśnie Dionizjami. Podczas Dionizji pierwotnie występował tzw. chór satyrów, którym przewodził koryfeusza. Miał on za zadanie intonować pieśń, którą następnie wykonywali śpiewacy. Koryfeusz z czasem się wyodrębnił a następnie prowadzić zaczął dialog z tymże chórem i tym samym pełnił rolę aktora. Owe Wielkie Dionizja były organizowane w marcu, w miastach. To z nich potem powstała tragedia. We wrześniu natomiast odbywały się małe Dionizje, głównie na wsiach, zapoczątkowały one komedię. Poszczególni greccy dramatopisarze nie tylko, że pisali sztuki, lecz również mieli duże zasługi w rozwoju formy przedstawień. W VI wieku p.n.e. Tespis wprowadził jednego aktora oraz zbudował skene. Zaś na przełomie VI i V wieku p.n.e. Ajschylos wprowadził już drugiego aktora a także zastosował opisy, prolog i opowiadania. W wieku V p.n.e. Sofokles wprowadził zaś trzeciego aktora, jak również powiększył obsadę chóru a jednocześnie zmniejszył rolę chóru w akcji na korzyść przodownika tegoż chóru. Także w wieku V p.n.e. jako pierwszy Eurypides zastosował monolog, który przedstawiał przeżycia psychiczne bohatera, oraz wprowadził kobiece postaci. Przeważnie sztuki greckie wystawiane były pod gołym niebem. Ówczesny teatr złożony był z paru części. I tak theatron było to półkoliste miejsce, na którym siedzieli widzowie. Natomiast kolejne rzędy dla widowni układały się wyżej. W środku teatru położony był okrągły plac zwany orchestrą, występował na nim chór. Po bokach tegoż umieszczono parodos czyli wejścia dla członków chóru. Przed orchestrą był proskenion, czyli specjalne podłużne podwyższenie, gdzie występowali aktorzy. Zaś za proskenionem było umieszczone tzw. skene czyli budynek, jaki zasłaniał kulisy oraz pełnił rolę pewnego rodzaju scenografii.

Do cywilizacyjnych osiągnięć antyku można zaliczyć zabytki literatury. Napisane zostały wtedy dwa z najsłynniejszych eposów: "Iliada" oraz "Odyseja", których autorem był Homer. W pierwszym z nich opisana została jedna z większych bitew, jaka odbyła się w antyku, to znaczy wojna trojańska. Zaś "Odyseja" przedstawia tułaczkę żołnierza, który w niej uczestniczył, mianowicie Odyseusza. Także w Rzymie powstał jeden ze słynnych eposów, czyli "Eneida" Wergiliusza. Wergiliusz opisuje w niej ucieczkę Eneasza oraz jego kolegów z płonącej Troi, wędrówkę ich ku wybrzeżom Afryki a także spotkanie z Dydoną, jaka zapałała do tego Trojańczyka tak bardzo namiętną miłością, iż kiedy odpływał on do Italii, wolała zginąć na stosie." Również w Grecji rozwijała się liryka. Słynne przecież były zagrzewające do boju wiersze Tyrtajosa. Także Safona doceniana była za swe utwory, gdzie pisała o potędze oraz sile miłości. Zaś Pindar tworzył chóralną lirykę, jaką chór wykonywał przy akompaniamencie muzyki. Słynął on również z utworów, pisanych na cześć igrzysk w Olimpii. Szczególnie Ateńczycy posiadali ogromny wkład na rozwój dramatu oraz sztuki teatralnej, jakiej najwybitniejszymi twórcami stali się wcześniej wspomniani: Ajschylos, Sofokles oraz Eurypides. Rzymianie zaś zainspirowani dramatem greckim, tworzyli swe własne dzieła. Niejaki Tytus Plautus zarówno naśladował grecką komedię, ale też sam utworzył rodzimą łacińską komedię. Do najwybitniejszych poetów rzymskich zaliczany jest Kwintus Horacjusz Flakkus, znany jako Horacy. Jego bardzo słynny utwór: "Exegi monumentum" był inspiracją dla wielu poetów następnych epok, również dla Juliana Tuwima. Natomiast w Mezopotamii utworzony został jeden z bodaj najstarszych epickich poematów świata, to znaczy "Epos o Gilgameszu". Epos ten jest opowieścią dotyczącą życia władcy miasta Uruk. Był on w jednej trzeciej człowiekiem, zaś bogiem w dwóch trzecich.

Uczeni Starożytni zasłynęli również ze swej filozofii, która wyjątkowo często była drogowskazem dla przyszłych myślicieli. Najstarszym z filozofów greckich był Tales z Miletu, kolonii greckiej, położonej w Azji Mniejszej (początek VI w. p.n.e.). Starał się on znaleźć podstawowy pierwiastek, od jakiego pochodzą inne, i wodę uznał za takie źródło świata oraz życia. Nieco młodszym był Heraklit z Efezu (również w Azji Mniejszej), nauka jego, która podkreślała sprzeczności a także zmienność zjawisk oraz pojęć, wywarła ogromny wpływ na kolejnych mędrców. Następnie filozofowie ateńscy skierowali się w stronę mikrokosmosu, to znaczy jednostki ludzkiej: "Człowiek jest miarą wszechrzeczy", jak stwierdził Protagoras z Abdery. Ale jednym z filozofów najbardziej słynnych okazał się Sokrates z Aten. Zaś najwybitniejszym jego uczniem był Platon, "rozwijający w swojej szkole w gaju Akademosa (Akademii) bogatą teorię opartą na założeniu istnienia abstrakcyjnych idei, których poznanie daje prawdziwy obraz świata. Ze szkoły Platona wyszedł Arystoteles ze Stagiry, który odrzucił teorię idei i prowadził badanie empiryczne (oparte na doświadczeniu)." Również w Grecji swój początek miały nurty myślowe, takie jak epikureizm (stworzył go Epikur, który uważał, iż trzeba z życia czerpać przyjemność duchową rezygnując ze zbędnych pragnień), stoicyzm (niejaki Zenon z Kation twierdził, iż człowiek winien żyć rozumnie oraz w zgodzie z naturą), a także cynicyzm (przedstawicielami jego byli m.in. Antystenes oraz Diogenes z Synopy, głosili oni, że jedynie proste życie, w zgodzie z naturą może dać prawdziwą niezależność od wszelkich zmienności losu). Zaczerpnięty właśnie z Grecji epikureizm miał wielki wpływ pośród Rzymian, zainspirował m.in. Tytusa Lukrecjusza Karusa do stworzenia poematu "O naturze rzeczy". Natomiast Marek Tuliusz Cyceron, preferujący eklektyczną filozofię podziwiał zaś stoicyzm. Ten nurt również robił spore wrażenie na niejakim Lucjuszu Anneuszu Senece (Młodszemu). Wyjątkowo cennym dziełem okazał się utwór "Rozmyślania", jakiego autor: Marek Aureliusz, opowiadał się za prostym i skromnym życiem. Filozofia antyczna inspirowała bardzo wielu myślicieli, poetów a także innych uczonych. Było to już widoczne w średniowieczu, kiedy to z nauk Arystotelesa wiedzę czerpał święty Tomasz z Akwinu, a z nauk Platona - święty Augustyn.

Jednym z najbardziej cennych zabytków, jakie pozostawili antyczni twórcy były dzieła z zakresu sztuki oraz architektury. Po dziś dzień podziwiać można budowle egipskie czyli piramidy. "Były to początkowo groby faraonów, przy czym w miarę rozwoju rozmiar piramid się zmniejszał. Największe i najsławniejsze są piramidy w Gizie pod Kairem trzech faraonów: Cheopsa, Chefrena i Mykerinosa, a więc z czasów IV dynastii. (...) Piramidy stanowiły tylko część składową większych założeń architektonicznych, do każdej z nich należała świątynia grobowa, wszystko razem są to więc kompleksy grobowcowe." Zaś Grecji zawdzięczamy ustalone kanony stylów doryckiego, jońskiego i korynckiego. Również powstała tam słynna świątynia bogini Ateny - Partenon, twórcami której byli Iktinos oraz Kallikrates. Natomiast niejaki rzeźbiarz Fidiasz ze złota oraz z kości słoniowej wykonał posąg Ateny, znajdujący się w środku wspomnianej budowli. Z takiego samego materiału został utworzony w Olimpii posąg Zeusa. Poliklet, autor rzeźby "Doryforos - Niosący włócznię", utworzył kanon tzw. idealnych proporcji, natomiast Myron (i jego "Dyskobol") dokonał artystyczngo studium ruchu. "W Egipcie rzeźba miała wyłącznie sens magiczny, grecki artysta natomiast pragnął stworzyć wzorzec, który pomógłby człowiekowi w dążeniu do doskonałości fizycznej. W Grecji atleta, rzeźbiarz i lekarz dzielili się swoimi doświadczeniami. Rzeźbiarz Praksyteles i twórca medycyny Hipokrates zawdzięczali swe osiągnięcia bezpośredniej obserwacji, a nie lekturze ksiąg. Słusznie więc nazywamy ich czasu 'wiekiem oka'." Budowle rzymskie, jakie budzą podziw do dzisiaj to między innymi: Panteon czyli świątynia o kopułowej budowie a także Koloseum czyli ogromny amfiteatr, dzieło Wespazjana. Odbywały się także krwawe widowiska, przede wszystkim walki gladiatorów, jakie bardzo często kończyły się śmiercią walczących. Na terenie Egiptu wytworzył się klasyczny kanon, który opisywał bardzo ściśle, w jaki sposób przedstawiać należy ludzką postać.

Wspaniale się również rozwinęła w antyku administracja, rząd i ustroje polityczne. "W Starym Świecie penetracja stepowych koczowników na sąsiednie tereny społeczeństw rolniczych nie tylko pośrednio przyczyniła się do coraz większego umacniania się systemu wodzostwa, ale i bezpośrednio wywołała jego rozrost. Z pewnością nie jest to przypadek, że król Hammurabi nazywał się pasterzem swego ludu, że prastara chińska nazwa rządcy mu oznacza "poganiacza" i że inne prastare chińskie słowo chün, czyli władca, początkowo oznaczało właściciela trzody bydła." Najbardziej pierwotne polityczne ustroje opierały się przede wszystkim na rządzeniu danej jednostki, jak np. w monarchii czy tyranii. Jednak później w Grecji zaczęły powstawać arystokracja, oligarchia oraz demokracja, jakie pozwalały rządzić również obywatelom albo wybranej spośród nich grupy. Niezaprzeczalnym osiągnięciem Hellenów jeżeli chodzi o rozwój ustroju polis stało się zaangażowanie szerokich rzesz obywateli w politykę, zaś najsilniej to było widoczne w wyjątkowo demokratycznych Atenach, występowało jednak w mniejszym albo w większym stopniu również w pozostałych polis. Wyjątkowy rozwój miał miejsce w Rzymie, w którym powstała republika, dominat i pryncypat. Na polityczny system republiki przede wszystkim składała się: magistratura (czyli urzędnicy), senat oraz Zgromadzenie Ludowe. Zaś w pryncypacie zlikwidowane zostało Zgromadzenie Ludowe, princeps (tzn. władca) przejął władzę całej magistratury a także kontrolował senat. Natomiast okres dominatu zaprowadził system tzw. tetrarchii (czyli podział państwa na 4 części), co znacznie ułatwiło tak administrację jak też obronę granic i zapobiegało uzurpacjom. "Ustrój Rzymu zmieniał się w ciągu stuleci w zależności od sytuacji politycznej i potrzeb państwa. Formy przeżyte i niesprawne starano się zastępować nowymi i w ten sposób reformowano państwo. Absolutną władzę monarchy połączoną ze sztywna etykieta dworską kontynuowali cesarze bizantyńscy. Do idei cesarstwa rzymskiego nawiązywali Karol Wielki i władcy Rzeszy Niemieckiej. Ustrój republiki rzymskiej stał się natomiast obiektem badań i źródłem inspiracji oświecenia, którzy tworzyli fundament państw nowoczesnej Europy."

Uczeni starożytni wymyślili bardzo wiele wyjątkowo interesujących rzeczy, jakie ułatwiły albo miały ułatwić ludziom życie. Archimedes, grecki fizyk wynalazł prawo hydrostatyki, jak również śrubę służącą do podnoszenia wody, tzw. wielokrążek i zasadę "punktu podparcia", to znaczy punktu obrotu dźwigni. Również Heron z Aleksandrii odkrył wiele zadziwiających ówczesnych ludzi przedmiotów, jak np. dzbanek "automatyczny", który funkcjonował podobnie jak dzisiejszy syfon oraz automat, który służył do otwierania bram świątyni. Ale jednak w czasach niewolnictwa fizyczna siła była dużo, dużo tańsza od mechanicznej siły, dlatego więc po prostu te wynalazki się nie opłacały. Rzymianin, niejaki Marek Terencjusz Warron pisał na temat literatury, języka łacińskiego oraz jego pochodzenia, stworzył również pierwszą encyklopedię. Wielce wybitny geograf oraz astronom Ptolemeusz z Aleksandrii był autorem teorii geocentrycznej budowy wszechświata, a lekarz Galem z Pergamonu opracował wiele fundamentalnych dzieł z zakresu medycyny. Medycyna ale nie tylko Rzymowi zawdzięczają szpitale wojskowe, doskonałe kanalizacyjne zespoły, akwedukty, służące do rozprowadzania świeżutkiej wody jak również publiczne łaźnie.

Ogromnym osiągnięciem cywilizacyjnym Greków są przez nich organizowane igrzyska olimpijskie. Te igrzyska zawsze się odbywały ku czci wszystkich bogów. Najsłynniejsze i największe organizowano w Olimpii na cześć boga Zeusa, co cztery lata. Pierwsze takie igrzyska odbyły się w roku 776 p.n.e. Podczas trwania igrzysk na terenie całej Grecji musiał obowiązywał pokój. Koniec starożytnych Olimpiad przypada na rok 395 n.e. W roku 1896 Francuz baron Pierre de Coubertin przeprowadził I igrzyska nowożytne w Atenach. Od tej pory, właśnie co 4 lata sportowcy przybywający z całego świata mogą się spotkać na olimpiadzie. Jedynym wyjątkiem był okres pierwszej i drugiej wojny światowej. Pomimo wielu różnic między igrzyskami starożytnymi i współczesnymi jednak są one cały czas ich kontynuacją. Widocznym tego symbolem ma być znicz olimpijski, jaki się zapala od ognia, który przynosi sztafeta z Olimpii.

Te cywilizacje antyczne pozostawiły po sobie bardzo wiele śladów, z jakich do dzisiaj możemy korzystać. Starożytny Rzym, Grecja oraz Egipt z całą pewnością można nazwać kolebką cywilizacji. W ciągu wielu lat obok siebie rozwijały się kultura, język, architektura, sztuka, filozofia a także ustroje polityczne. Chociaż nie wszyscy w pełni są tego świadomi, jednak bardzo wiele świat współczesny zawdzięcza antykowi. Wystarczy się obejrzeć dookoła, gdyż większość rzeczy właśnie zapoczątkowała starożytność, np. literaturę, pismo czy też polityczne ustroje, dzięki jakim dzisiejsze państwa mogą funkcjonować.

Bibliografia:

1. Birket-Smith Kaj, Ścieżki kultury, wyd. "Wiedza Powszechna", Warszawa 1974

2. Encyklopedia Powszechna PWN, Wyd. PWN, Warszawa 1999

3. Kalder Ritchie, Spadkobiercy: Opowieść o człowieku i stworzonym przez niego świecie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1965

4. Polek Krzysztof i Wilczyński Marek, podr. do historii dla kl. I liceum: Ludzie i epoki, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 2002

5. Sprawski Sławomir i Pawlak Marcin, Cywilizacje starożytne, wyd. Kluszczyński, Warszawa 2000

6. Wells Collin, Cesarstwo Rzymskie, Wyd. Prószyński I S-Ka, Warszawa 2003

7. Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powszechna, wyd. Gutenberga, Poznań 1996