Obszar państwa Polan: Wielkopolska

Stolica: Gniezno

Pierwszy władca: Mieszko I

966 - Chrzest Polski

968 r. - utworzenie biskupstwa misyjnego. Pierwszym polskim biskupem Jordan z Lotaryngii.

972 - Bitwa pod Cedynią z niemieckim margrabią Hodonem, wygrywa Mieszko I

990 - Mieszko podbija Śląsk i Małopolskę

ok.992 - powstanie pierwszego polskiego dokumentu: "Dagome iudex"

992 - śmierć Mieszka I

Rządy Bolesława Chrobrego : 992-1025

997 - Św. Wojciech wyrusza z misją do Prus, ginie z rąk Prusów

1000 - zjazd gnieźnieński z udziałem cesarza Niemiec Ottona III

1002 - 1018 - wojny polsko-niemieckie Bolesława Chrobrego z Henrykiem II

1018 - pokój w Budziszynie, Łużyce i Milsko do Polski, w Miśni obsadzani sprzyjający Polsce margrabiowie 1018 - wyprawa na Kijów, Bolesław przyłącza Grody Czerwieńskie

1025 - koronacja Bolesława Chrobrego na króla Polski

1025 - królem syn Bolesława Chrobrego - Mieszko II

1031 - najazd niemiecko-ruski na Polskę, Polska traci Milsko, Łużyce, Grody Czerwieńskie, konflikt Mieszka II z bratem Bezprymem, Mieszko musi uciekać, później wraca do kraju ale nie odzyskuje korony, po śmierci Mieszka (1034) trudności wewnętrzne - bunt ludowy w Wielkopolsce, na Mazowszu powstaje państewko Miecława, decentralizacja państwa, reakcja pogańska

1039 - najazd księcia czeskiego Brzetysława, zniszczenie Gniezna, podporządkowanie Śląska Czechom

Odbudowa państwa za Kazimierza Odnowiciela, cesarz Henryk III i Jarosław Mądry popierają polskiego władcę, udzielają pomocy wojskowej, Kazimierz opanowuje Wielkopolskę i Małopolskę z Krakowem (odtąd główną siedzibą księcia). Jarosław Mądry pomaga Kazimierzowi odbić Mazowsze w 1047 r., w 1050 wyprawa na Śląsk -> Śląsk przy Polsce ale za cenę trybutu na rzecz Czech. Kazimierz uzależniony od cesarza przez co nie może się koronować.

1058 - śmierć Kazimierza Odnowiciela, władzę przejmuje Bolesław Śmiały

W okresie walk o inwestyturę między papieżem a cesarzem, Bolesław staje po stronie papieża, dzięki czemu uzyskuje zgodę na odnowę arcybiskupstwa w Gnieźnie, rozbudowę sieci kościelnej, koronację królewską.

1076 - koronacja Bolesława Śmiałego

1079 - spisek przeciw Bolesławowi, biskup krakowski Stanisław ginie, Bolesław ucieka na Węgry gdzie ginie w tajemniczych okolicznościach, władzę przejmuje jego brat Władysław Herman (słaby władca, zależny od możnych - dużą rolę pełnił palatyn Sieciech), który przechodzi na stronę cesarza Niemiec, w sprawach wewnętrznych zostawia swobodę możnym, opozycja wysuwa przeciw księciu jego synów : Bolesława i Zbigniewa, w wyniku czego podział państwa (utrzymany do 1107) :

Zbigniew - Wielkopolska i Kujawy

Bolesław - Kraków, Sandomierz i Śląsk

Władysław Herman - Mazowsze i władza zwierzchnia

1102 - Śmierć Władysława Hermana

Wybucha wojna między braćmi, Zbigniew musi uciekać do Niemiec, gdzie uzyskuje poparcie cesarza

1109 - Zbigniew wraca z wyprawą Henryka V, obrona Głogowa, Wrocławia, Bytomia, bitwa na Psim Polu pod Wrocławiem, cesarz wycofuje się, Zbigniew wraca do kraju, niebawem oślepiony i uwięziony, umiera

1116 - Bolesław zajmuje pomorze Wschodnie z Gdańskiem

1121-1122 - Bolesław zajmuje Szczecin, Warcisław I z rodu Gryfitów lennikiem Krzywoustego

1138 - śmierć Krzywoustego i jego testament rozpoczyna rozbicie dzielnicowe

Przyczyny rozbicia - chęć nie dopuszczenia do walk między synami Bolesława, uwzględnienie interesów wszystkich spadkobierców, zachowanie jedności państwa, księciem zwierzchnim - senior (najstarszy w rodzie piastowskim, władza zwierzchnia, polityka zagraniczna)

Podział państwa:

Władysław Wygnaniec (senior) - Śląsk i dzielnica senioralna

Bolesław Kędzierzawy - Mazowsze

Mieszko Stary - Wielkopolska

Henryk Sandomierski - Sandomierszczyzna

Wkrótce dochodzi do wojny domowej i w 1146 roku Władysław zostaje wygnany, nowym seniorem zostaje Bolesław Kędzierzawy

1157 - Kędzierzawy składa hołd lenny cesarzowi Niemiec Fryderykowi Barbarossie w Krzyszkowie

1180 - Kazimierz Sprawiedliwy na zjeździe w Łęczycy uzyskuje zgodę na dziedziczenie Krakowa przez swoich synów, co oznacza przejęcie władzy zwierzchniej nad Polską przez jego potomków. W zamian daje prawo dziedziczności dóbr przez duchownych bez ingerencji księcia i feudałów oraz udziela zgody na wybór biskupów przez kapituły kościelne.

Inni książęta nie pogodzili się z tą decyzją i po śmierci Kazimierza znów wybuchły walki o Kraków

  • bilans okresu rozbicia dzielnicowego:

Polska z uwagi na podział kraju na dzielnice nie mogła się rozwijać w takim tempie jak inne kraje Europy. Z jednej strony braku było poczucia jedności, z drugiej strony rozwój kraju hamowany był przez walki wewnętrzne o władzę nad poszczególnymi dzielnicami. Dodatkowe ataki Mongołów czy też zagrożenie od strony Niemiec pogarszały sytuację w Polsce. Okres rozbicia dzielnicowego charakteryzował się brakiem porządku i ogólnym zamętem. Konflikty wewnętrzne rozstrzygane były zwykle za pomocą siły, co rujnowało kraj. Najbardziej istotnym minusem tego okresu było złamanie zasady senioratu, które spowodowało wspomniane wyżej walki wewnątrz kraju.

Zjednoczenie państwa polskiego

Czynniki sprzyjające zjednoczeniu:

- rządy jednej, tej samej dynastii -> Piastów

- wspólne: język, kultura, poczucie więzi

- wzrost poczucia zagrożenia z zewnątrz (wzrost znaczenia państw ościennych)

  • podział państwa niekorzystny dla możnowładztwa, uniemożliwiał posiadanie dóbr w różnych częściach kraju
  • biskupi rzecznikami zjednoczenia
  • ideologicznym wyrazem zjednoczenia : kult św. Stanisława
  • interesy handlowe miast, którym na drodze rozwoju stawały granice celne i prowadzone wojny

Główne ośrodki zjednoczenia : Małopolska i Wielkopolska

Próby zjednoczenia Polski:

Działania Henryków Śląskich (Henryk Brodaty, Henryk Pobożny) -> Henryk IV Probus połączył Dolny Śląsk z Krakowem i rozpoczął starania o koronę królewską, przerwane przez jego śmierć w 1290 r.

Kilka lat później Przemysł II, książę Wielkopolski zajmuje Pomorze Gdańskie i w 1295 koronuje się w Gnieźnie na króla Polski, koronacja nie miała jednak trwałych skutków, bo Przemysł został zamordowany w kilka miesięcy po koronacji

Władysław Łokietek przejmuje władzę w Polsce w 1305 roku, zajmuje Kraków, Sandomierz, ziemię sieradzką, łęczycką i Pomorze Gdańskie, w Wielkopolsce rządy sprawuje książę głogowski Henryk.

W 1308 Władysław utracił Pomorze Gdańskie na rzecz Krzyżaków. W 1314 podbija Wielkopolskę, w 1320 roku koronuje się w Krakowie na króla Polski (koniec rozbicia dzielnicowego).

1329 - 1333 - wojna z Krzyżakami sprzymierzonymi z Janem Luksemburczykiem, królem Czech

1331 - zwycięstwo Polaków pod Płowcami

Straty Polski w wojnie - spustoszenie Wielkopolski i zagarnięcie ziemi dobrzyńskiej oraz Kujaw

1333 - śmierć Władysława Łokietka, rządy obejmuje jego syn Kazimierz Wielki

1335 i 1339 - zjazdy w Wyszehradzie

1343 - pokój wieczysty z Krzyżakami w Kaliszu

1340 - 1349 - wyprawy na Ruś Halicką i jej podbicie

1364 - założenie Akademii Krakowskiej

1370 - śmierć Kazimierza Wielkiego