Obszar państwa Polan: Wielkopolska

Stolica: Gniezno

Pierwszy historyczny władca: Mieszko I

966 - Chrzest Polski

972 - Bitwa pod Cedynią

990 - Śląsk i Małopolska podbite przez Mieszka

Panowanie Bolesława Chrobrego : 992-1025

997 - Św. Wojciech wyrusza z misją do Prus, ginie z rąk Prusów

1000 - zjazd w Gnieźnie, Otto przybył z pielgrzymką do grobu Św. Wojciecha, idea uniwersalnego państwa chrześcijańskiego (Polska częścią państwa), Cesarz uznaje potęgę Bolesława, utworzenie biskupstw w Krakowie, Kołobrzegu i Wrocławiu, arcybiskupstwa w Gnieźnie

1002 - 1018 - wojny polsko-niemieckie Bolesława Chrobrego z Henrykiem II

1002 - 1005 - Bolesław zajmuje Łużyce i Milsko

1003 - Bolesław wkracza do Czech

1005 - pokój w Poznaniu, Bolesław traci Czechy, Milsko i Łużyce

1007-1013 -zajęcie przez Polaków Milska, Łużyc, pochód grabieżczy pod Magdeburg

1015 - 1018 - obrona Głogowa i Niemczy, końcowa faza wojny

1018 - pokój w Budziszynie, Polska odzyskuje Łużyce i Milsko, wpływy w Miśni

1018 - wyprawa na Kijów, Bolesław zajmuje Grody Czerwieńskie

1025 - koronacja Bolesława Chrobrego na króla Polski, dwa miesiące później umiera

1025 - królem syn Bolesława Mieszko II

1031 - najazd na Polskę cesarza niemieckiego Konrada II i Jarosława ks. kijowskiego, Polska traci Milsko, Łużyce, Grody Czerwieńskie, konflikt Mieszka II z bratem Bezprymem, Mieszko wygnany, później wraca do kraju ale nie odzyskuje korony, po śmierci Mieszka (1034) trudności wewnętrzne - bunt ludowy w Wielkopolsce, na Mazowszu powstaje państewko Miecława, decentralizacja państwa

1039 - najazd księcia czeskiego Brzetysława, zniszczenie Gniezna, podporządkowanie Śląska Czechom

Odbudowa państwa za Kazimierza Odnowiciela, cesarz Henryk III i Jarosław Mądry popierają polskiego władcę, udzielają pomocy wojskowej, Kazimierz opanowuje Wielkopolskę i Małopolskę z Krakowem (odtąd główną siedzibą księcia). Jarosław Mądry pomaga Kazimierzowi odbić Mazowsze w 1047 r., w 1050 wyprawa na Śląsk -> Śląsk przy Polsce ale za cenę trybutu na rzecz Czech. Kazimierz uzależniony od cesarza przez co nie może się koronować.

1058 - śmierć Kazimierza Odnowiciela, władzę przejmuje Bolesław Śmiały

W okresie walk o inwestyturę między papieżem a cesarzem, Bolesław staje po stronie papieża, dzięki czemu uzyskuje zgodę na odnowę arcybiskupstwa w Gnieźnie, rozbudowę sieci kościelnej, koronację.

1076 - Bolesław Śmiały koronuje się bez zgody cesarza

1079 - spisek przeciw Bolesławowi, biskup krakowski Stanisław ginie, Bolesław ucieka na Węgry gdzie ginie w tajemniczych okolicznościach w 1081, władzę przejmuje jego brat Władysław Herman, który przechodzi na stronę cesarza Niemiec, w sprawach wewnętrznych zostawia swobodę możnym, opozycja wysuwa przeciw księciu jego synów : Bolesława i Zbigniewa, w wyniku czego podział państwa (utrzymany do 1107) :

Zbigniew - Wielkopolska i Kujawy

Bolesław - Kraków, Sandomierz i Śląsk

Władysław Herman - Mazowsze i władza zwierzchnia

1102 - Śmierć Władysława Hermana

Wybucha wojna między braćmi, 1107 pobity Zbigniew ucieka do Niemiec, gdzie uzyskuje poparcie cesarskie

1109 - Zbigniew wraca z wyprawą Henryka V, obrona Głogowa, Wrocławia, Bytomia, bitwa na Psim Polu pod Wrocławiem, cesarz wycofuje się, Zbigniew wraca do kraju, konflikt między braćmi zakończony uwięzieniem, oślepieniem i śmiercią Zbigniewa

Sprawa Pomorza - po śmierci Mieszka II Pomorze poza granicami Polski, Bolesław Krzywousty w ciągu 20 lat zajmuje Pomorze: 1116 - zajmuje pomorze Wschodnie z Gdańskiem, 1121-1122 Szczecin

1138 - śmierć Krzywoustego i jego testament rozpoczyna rozbicie dzielnicowe

Przyczynami rozbicia - chęć nie dopuszczenia do wojny między swymi synami, uwzględnienie interesów wszystkich spadkobierców, zachowanie jedności państwa, księciem zwierzchnim - senior (najstarszy w rodzie piastowskim)

Podział państwa:

Władysław Wygnaniec (senior) - Śląsk i dzielnica senioralna

Bolesław Kędzierzawy - Mazowsze

Mieszko Stary - Wielkopolska

Henryk Sandomierski - Sandomierszczyzna

Wkrótce dochodzi do wojny domowej i w 1146 roku Władysław zostaje wygnany, nowym seniorem Bolesław Kędzierzawy

1173 - Bolesław Kędzierzawy umiera, księciem seniorem zostaje Mieszko Stary

1177 - ponowne walki o tron, Mieszko wygnany, seniorem Kazimierz Sprawiedliwy - najmłodszy syn Bolesława Krzywoustego (urodzony już po śmierci ojca)

1180 - Kazimierz na zjeździe w Łęczycy uzyskuje zgodę na dziedziczenie Krakowa przez swoich synów, co oznacza przejęcie władzy zwierzchniej nad Polską przez jego potomków

Inni książęta nie pogodzili się z tą decyzją i po śmierci Kazimierza znów wybuchły walki o Kraków

Zjednoczenie państwa polskiego

Czynniki sprzyjające zjednoczeniu:

  • podział państwa niekorzystny dla możnowładztwa, które nie mogło w praktyce posiadać dóbr w różnych częściach Polski
  • biskupi byli propagatorami zjednoczenia, kościół podtrzymuje międzydzielnicowe więzi
  • ideologicznym wyrazem zjednoczenia : kult św. Stanisława (legenda o cudownym zrośnięciu się ciała męczennika łączona była z przepowiednią połączenia rozdrobnionej na drobne księstwa Polski)
  • interesy handlowe miast, którym na drodze rozwoju stawały granice celne i prowadzone wojny

Główne ośrodki zjednoczenia : Małopolska i Wielkopolska

Próby zjednoczenia Polski:

Henryk IV Probus połączył Dolny Śląsk z Krakowem i rozpoczął starania o koronę królewską, przerwane przez jego śmierć w 1290 r.

Kilka lat później Przemysł II, książę Wielkopolski zajmuje Pomorze Gdańskie i w 1295 koronuje się w Gnieźnie na króla Polski, koronacja nie miała jednak trwałych skutków, bo Przemysł został zamordowany w kilka miesięcy po koronacji

Władysław Łokietek przejmuje władzę w Polsce w 1305 roku, zajmuje Kraków, Sandomierz, ziemię sieradzką, łęczycką i Pomorze Gdańskie, w Wielkopolsce rządzi książę głogowski Henryk.

W 1308 Łokietek utracił Pomorze Gdańskie na rzecz Krzyżaków. W 1314 podbija Wielkopolskę, w 1320 roku koronuje się w Krakowie na króla Polski (koniec rozbicia dzielnicowego).

1329 - 1333 - wojna z Krzyżakami sprzymierzonymi z Janem Luksemburczykiem, królem Czech

1331 - zwycięstwo Polaków pod Płowcami

Wojna przyniosła jednak straty - spustoszenie Wielkopolski i zagarnięcie ziemi dobrzyńskiej oraz Kujaw

1333 - śmierć Władysława Łokietka, rządy obejmuje jego syn Kazimierz Wielki

1335 i 1339 - zjazdy w Wyszehradzie

1343 - pokój wieczysty z Krzyżakami w Kaliszu: Krzyżacy zwracają ziemię dobrzyńską i Kujawy, zatrzymują Pomorze Gdańskie i ziemię chełmińską w "wieczystą jałmużnę", król polski formalnie ma tytuł "pana i dziedzica" Pomorza

1340 - 1349 - wyprawy na Ruś Halicką i jej podbicie

1364 - założenie Akademii Krakowskiej

1370 - śmierć Kazimierza Wielkiego

Administracja państwa Kazimierza Wielkiego

Jednostki podziału administracyjnego - ziemie

Władza lokalna w rękach starostów, mianowanych i odwoływanych przez króla

Urzędy ziemskie - wojewoda, kasztelan

Urzędy centralne - kanclerz, marszałek, podskarbi

Z panowania Kazimierza miała miejsce kodyfikacja praw - powstały dwa statuty jeden dla Małopolski jeden dla Wielkopolski

Wojsko i skarb

Podstawą siły zbrojnej - pospolite ruszenie wszystkich właścicieli ziemi. Obowiązek rozszerzony na wójtów i starostów, mieszczanie mają się zająć obroną miast.

Szerokie prace fortyfikacyjne - zamki na granicach, mury obronne dookoła miast

Podstawą skarbu - podatki bezpośrednie (główny podatek - poradlne w wysokości 12-24 groszy od łana), opłaty od miast, cła, myta, dochody z majątków królewskich