Plan referatu:

  1. Upadek pierwszej monarchii piastowskiej – jak doszło do upadku?

  2. Panowanie Kazimierza Odnowiciela – czyli początek odnowienia monarchii.

  3. Panowanie Bolesława Śmiałego – czyli władca z niezwykła energią.

  4. Podsumowanie

  5. Źródła 

→ Zacznijmy od początku – czyli jak doszło do upadku?

Po śmierci Bolesława Chrobrego „pieczę” nad państwem polskim przejął Mieszko II(panował w latach 1025-1034), syn zmarłego króla. Postanowił on kontynuować politykę jaką kierował się jego ojciec. Aktywnie uczestniczył w sporach wewnętrznych cesarstwa(Zorganizowanie dwóch wypraw na Saksonię w 1028 i 1030 roku). Ponadto w 1029 roku obronił się przed najazdem cesarza Konrada II. Jednak jego tryumf nie potrwał zbyt długo, jego sytuację skomplikował spór z Bezprymem i Ottonem, którzy po odsunięciu od władzy i wypędzeniu z kraju uzyskali pomoc od strony niemieckiej i ruskiej. W 1031 roku Mieszko II zmuszony przez atak wojsk Konrada II i księcia Rusi Kijowskiej, uciekł do Czech. Polska utraciła wówczas: Milsko i Łużyce na rzecz cesarstwa, a książę Mądry odebrał Grody Czerwieńskie. W tym trudnym okresie władzę objął Bezprym – najstarszy syn Bolesława Chrobrego, który wkrótce został zamordowany, co umożliwiło powrót Mieszkowi II do kraju, lecz nic mu to nie dało bo musiał zgodzić się na podział Polski między innych członków dynastii piastowskiej, ale dlaczego? - A dlatego, że cesarz niemiecki Konrad II naciskał na na Mieszka, gdyby się nie zgodził mogłoby dojść do kolejnych ataków na państwo polskie. Czy tego właśnie by chciał władca, który dopiero powrócił do kraju? Mieszkowi na powrót udało zjednoczyć kraj, lecz już w 1034 roku po jego śmierci państwo pogrążyło się w zamęcie.

Wybuchło powstanie ludowe połączone z buntem przeciwko Kościołowi i wprowadzeniu chrześcijaństwa(reakcja pogańska), które swym zasięgiem objęło głównie teren Wielkopolski. Z kraju wygnano żonę Mieszka wraz z synem Kazimierzem. Władzę nad państwem przejmują możni, panuje bezkrólewie,Możni dążą do rozbicia kraju na dzielnice. W 1039 roku do Czech zostaje przyłączony Śląsk przez księcia Brzetysława. Ponadto plądruje całą Wielkopolskę, wywozi relikwie św. Wojciecha. Poznań wraz z Gieczem i Ostrowem Lednickim zostają spalone.

Według relacji kronikarskich w czasach buntu pozabijano możnych, biskupów i duchowieństwo, organizacja kościelna została totalnie zrujnowana. Niektórzy historycy twierdzą, że powodem owego buntu były obciążenia podatkowe związane z długoletnimi wojnami prowadzonymi przez Bolesława Chrobrego oraz opłaty na rzecz Kościoła ponoszone przez niższe warstwy społeczne. Powstanie nie objęły Mazowsza, władzę tam przejął lokalny możny, dawny cześnik Mieszka II – Miecław, który utworzył z Mazowsza niezależne państwo.

→ Panowanie Kazimierza Odnowiciela – odnowienie monarchii.

Mamy rok 1039 do Polski poparty i wsparty zbrojnie przez Niemcy ( z powodu obawy przed wzmocnieniem Czech) wraca Kazimierz Odnowiciel. Ponadto zapewnił sobie przychylność Rusi, ponieważ poślubił siostrę Jarosława Mądrego. Dzięki pomocy wojska niemieckiego (prawdopodobnie 500 rycerzy) zajął Małopolskę z Krakowem i Wielkopolskę. Z powodu spustoszenia Gniezna za stolicę wyznaczył Kraków. W 1047 roku przy pomocy przychylności wojsk ruskich Kazimierz pokonuje Miecława i przyłącza Mazowsze – prawdopodobnie też Pomorze Gdańskie. W 1050 roku siła podbija Śląsk, jednak smak zwycięstwa nie trwa długo bo w 1054 roku cesarz Czeski nakazuje Kazimierzowi płacenie trybutu z tego terenu. Władca nie ma wyboru, musi przyjąć takie zagranie. Lecz głównym jego zadaniem w polityce wewnętrznej była odbudowa administracji i przebudowanie jej na potrzeby ówczesnych czasów. Oprócz tego niezbędna była odbudowa struktury Kościoła. Najprawdopodobniej Odnowiciel zakłada klasztor benedyktynów w Tyńcu, jest to dziś najstarszy działający klasztor. Wprowadził system lenny na terenach polski, zaś z grupy wojowników wykształca się stan rycerski, który w następnych latach przekształci się w szlachtę. W dobra ziemskie zaczęto uposażać Kościół, ponieważ przez posiadanie własnej ziemi uniezależniało ekonomicznie rycerstwo i instytucje kościelne od władcy, który musiał zabiegać o ich przychylność i przywileje. Kazimierz Odnowiciel zmarł w 1058 roku. Niestety nie udało mu się przywrócić polskiej prowincji kościelnej zniszczonej podczas reakcji pogańskiej, nie wyrwał również Polski z uzależnienia od cesarstwa ani nie zdołał odzyskać korony. Za to udało mu się odzyskać Małopolskę, Wielkopolskę, Pomorze Gdańskie i Śląsk!

 

→ Panowanie Bolesława Szczodrego (Śmiałego) – czyli władca z niezwykłą energią.

I oto rok 1058. Do władzy po śmierci Kazimierza Odnowiciela dochodzi Bolesław II Szczodry zwany też Śmiałym. Pierwszy polski władza prowadzący politykę antyniemiecką. Odbył trzy wyprawy na Węgry w celu obsadzenia na tamtejszym tronie przychylnych mu władców. Dwa razy wyprawił się na Ruś aby przywrócić panowanie swego wuja Izjasława I. Popierał stronnictwa niesprzyjające Niemcom. Udało mu się przyłączyć z powrotem Grody Czerwieńskie. Zaprzestał opłacania Czechom trybuty ze Śląska. W 1072 roku urządził wyprawę na Czechy. Pomorze Gdańskie znów uniezależniło się od Polski, przez zaangażowanie na południu i wchodzie.

W konflikcie między cesarstwem a papiestwem Bolesław Śmiały zyskał przychylność papieża, ponieważ zdecydowanie opowiedział się po jego stronie. Dzięki czemu jako sojusznik papieża udało mu się odnowić polską prowincję kościelną – arcybiskupstwo gnieźnieńskie. A w roku 1075 udało mu się powołać do życia nowe biskupstwo w Płocku. Ponadto popierał niemiecką opozycję przeciwko Henrykowi IV.

Nadszedł wiekopomny rok 1076, w którym Bolesław II Szczodry za zgodą papieża koronował się w Gnieźnie na króla Polski.

Sielanka jednak nie trwała długo, ponieważ w 1079 roku nastąpił nieoczekiwany zwrot akcji. Król wszedł w konflikt z biskupem krakowskim Stanisławem, którego oskarżył o zdradę a następnie skazał na śmierć. Do dziś nie jest wiadoma konkretna przyczyna sporu. Z powodu zabicia biskupa wybuchł bunt możnych, którzy zmusili króla do ucieczki na Węgry. W ten sposób Polska monarchia po raz trzeci upadła.

 

→ Podsumowanie -czyli mój audyt wobec rządów królów

 

Pozytywne porównanie rządów*

Kazimierz Odnowiciel

 

→ Przychylność Niemiec

→ Uzyskanie przychylności Czech przez ślub z siostrą Jarosława Mądrego

→ Odbicie Małopolski i Wielkopolski

→ Odbicie Mazowsza

→ Odbicie Pomorza Gdańskiego

→ Opanowanie Śląska

→ Reforma administracji

Bolesław II Szczodry (Śmiały)

→ Przyłączenie Grodów Czerwieńskich

→ Zaprzestanie opłacania trybutu ze Śląska

→ Uzyskanie przychylności papieża

→ Odnowienie polskiej prowincji kościelnej

→ Powołanie nowego biskupstwa w Płocku

→ Ukoronowanie

7:6

Negatywne porównanie rządów*

Kazimierz Odnowiciel

→ Zrezygnowanie z bezpośredniego utrzymywania swej drużyny ze skarbu państwa

→ Trybut ze Śląska na rzecz Czech

 Bolesław II Szczodry (Śmiały)

→ Uniezależnienie Pomorza Gdańskiego

→ Konflikt z biskupem Stanisławem

2:2

*Tabele na podstawie informacji w podręczniku

 

 

→ Źródła ←

Informacyjne:

Podręcznik: „Historia 1 – zakres podstawowy”

https://historia-polski.klp.pl

 

Autor: Maciej Piotrowicz