Absolutyzm we Francji przypadł na XVI-XVIII wiek. Był okresem przejściowym pomiędzy monarchią feudalną a państwem kapitalistycznym.

 Absolutyzm we Francji - zarys historyczny

Monarchia absolutna we Francji to okres, który rozpoczął się już w 1461 r., kiedy na tronie zasiadał Ludwik XI. W XVI wieku utrwaliła się podstawowa cecha monarchii absolutnej -  niepodzielna władza króla. 

Pierwszy kryzys ujawnił się w drugiej połowie XVI w. Drugi kryzysy związany był z  reformacją i wojnami religijnymi, jakie miały  miejsce w połowie XVII w.  Do kolejnego kryzysu doszło w drugiej połowie XVIII w. Był on związany z rozwojem struktur kapitalistycznych i brakiem niezbędnych reform ze strony monarchii.

Absolutyzm we Francji - gospodarka

Kryzys gospodarki feudalnej przejawiał się m.in. w nasileniu gospodarki towarowo-pieniężnej. We Francji od schyłku XV w. nastąpiła akumulacja kapitału, czyli koncentracja środków produkcji przez określoną grupę kosztem innych jednostek. Środki pieniężne przeznaczane były na rozwój inwestycji, a pożyczki na procent stawały się coraz powszechniejsze.

W XVII wieku we Francji pojawiła się doktryna ekonomiczna nazywana merkantylizmem. Państwo prowadziło politykę gospodarczą w sposób zmierzający do wzmocnienia jej siły. Merkantylizm zakładał, ze siła kraju mierzona jest ilością posiadanego złota i srebra. Francja dążyła zatem do ograniczenia importu, wprowadziła wysokie cła importowe i rozpoczęła aktywna politykę kolonialną, rozwijała własną produkcję.

Wobec ogromnej ingerencji państwa w stosunki gospodarcze, u schyłku monarchii absolutnej we Francji zaczęła narastać opozycja wobec takiej polityki państwa (fizjokratyzm).

Absolutyzm we Francji - stosunki społeczne

Podział społeczny w okresie monarchii absolutnej nie uległ zmianie. Podział społeczny na duchowieństwo, szlachtę oraz mieszczaństwo i chłopów trwał aż do schyłku XVIII w.

Istotną cechą absolutyzmu jest podporządkowanie wszystkich mieszkańców władzy państwowej, co wiązało się z możliwością nakładania świadczeń i obowiązków.

Duchowieństwo i szlachta w zasadzie zachowały swoje dotychczasowe przywileje. W szeregach szlachty znalazły się nowe osoby - byli to głównie nobilitowani mieszczanie wywodzący się ze szlachty urzędniczej. Mieszczanie zaczęli odgrywać istotną role w monarchii stanowej ze względu na posiadany kapitał. 

Monarcha i szlachta niechętni byli jednak nadawaniu im przywilejów, stąd tendencje do ograniczania samorządu miast i ingerencja w wewnętrzne sprawy zarządu miejskiego. Z drugiej strony mieszczanie stanowili przeciwwagę dla możnowładztwa, byli wiec przydatni władzy królewskiej.

Ludność chłopska zdobyła wolność osobistą, lecz nie posiadała własności ziemi. Dzieliła się na poddanych oraz chłopów czynszowych.

Absolutyzm we Francji - ustrój

Władza króla była nieograniczona, podlegał on jedynie prawom boskim. W rzeczywistości monarcha podlegał tzw. prawom fundamentalnym. Były to: dziedziczność tronu oraz niepozbywalność domeny królewskiej (później również konieczność bycia katolikiem). Król ingerował we wszystkie dziedziny życia. Zarząd państwa opierał się na centralizmie i biurokratyzmie.

Parlamenty były najwyższymi sądami, miały wpływ na ustawodawstwo poprzez wykonywanie prawa rejestracji ustaw. Parlament jako królewski organ doradczy, miał prawo zgłaszania królowi uwag co do treści publikowanych ordonansów, co wstrzymywało rejestrację, niemniej jednak ostateczna decyzja w tej sprawie i tak należała do króla. W XVI w. opór Parlamentów był nikły, jednak już w XVII w. doszło do otwartej walki między nim a Ludwikiem XIV, zaś po 1770 r. konflikt przyczynił się do wybuchu rewolucji.

Monarcha rządził przy pomocy ministrów (m.in. kanclerza, sekretarzy stanu, generalnego kontrolera finansów) oraz  Rad Królewskich.

W epoce monarchii absolutnej we Francji kryzys przeżywały Stany Generalne. W XV w. zwołano je po raz ostatni w 1484 r. i przez kolejne 70 lat nie były powołane. W późniejszym czasie, w XVI w., wykazały swą niemoc i zostały po raz ostatni (na 175 lat) powołane w 1614 r.

Absolutyzm we Francji a religia

Na mocy konkordatu z 1516 r. król uzyskał prawo obsadzania wyższych urzędów kościelnych w zamian za uznanie wyższości papieża nad soborem. Miał również wpływ na sadownictwo kościelne. Na przełomie XVI I XVII upowszechnił się gallikanizm propagujący stworzenie odrębnego francuskiego kościoła.

W złym położeniu znaleźli się hugenoci, z którymi władcy toczyli w XVI w. wojny. Dopiero edykt nantejski (1598) wprowadził połowiczną tolerancję religijną, lecz w 1685 r. został on odwołany. Rozpoczął się okres nietolerancji religijnej.