POLSKA ZA PANOWANIA BOLESŁAWA CHROBREGO ( 992 -1025 )
Następcą Mieszka I był jego najstarszy syn Bolesław Chrobry. Po śmierci ojca w 992 r. uporał się szybko ze swoimi przyrodnimi braćmi, którzy stanowili konkurencję dla jego samodzielnej władzy w Polsce. Bracia wraz z ich matką - drugą żona Mieszka I zostali wygnani z kraju, a ich zwolennicy oślepieni.
Ogromnego znaczenia dla polityki Bolesława Chrobrego nabrała postać Wojciecha Sławnikowica. Był to biskup Pragi, który ze względu na ostrą rywalizację jego rodu z panującą w Czechach dynastią Przemyślidów musiał uchodzić z Pragi do Rzymu. Ponieważ jego rodzina w Czechach została wymordowana przez Przemyślidów Wojciech nie mógł powrócić do Czech. Przybył zatem z Rzymu na dwór księcia polskiego gdzie został łaskawie przyjęty. Bolesław Chrobry pomógł w organizacji wyprawy misyjnej Wojciecha do Prus. Niestety podczas jej trwania Wojciech zginął z rąk pogan w 997 r. Jego śmierć wywołała duże wrażenie w Europie. Wojciech był postacią znaną i powszechnie szanowaną na dworach europejskich. Bolesław Chrobry docenił wagę tego wydarzenia i znakomicie je wykorzystał. Wykupił ciało Wojciecha z rąk pogan, a po jego szybkiej kanonizacji w 999 r. Polska zyskała patrona i męczennika. W trzydzieści lat po chrystianizacji misyjny Kościół polski dysponował niezwykle cennymi relikwiami. Miało to ogromne znaczenie zarówno religijne jak i polityczne.
W 1000 r. odbył się w Gnieźnie zjazd cesarza niemieckiego Ottona III i Bolesława Chrobrego. Otton III przybył z pielgrzymką do znajdującego się w Gnieźnie grobu św. Wojciecha. Cesarz został przyjęty bardzo wystawnie, ponieważ Bolesław postrzegał tę wizytę, jako prezentację polskiego dorobku cywilizacyjnego przed majestatem cesarskim. W Gnieźnie zapadły niezwykle ważne decyzje. Cesarz potwierdził tam decyzję papieża o utworzeniu w Gnieźnie arcybiskupstwa. W ten sposób Polska otrzymała własną metropolię kościelną, a polski Kościół niezależność od podporządkowania niemieckim stolicom arcybiskupim. Jednocześnie utworzono trzy biskupstwa: w Krakowi, Wrocławiu i Kołobrzegu. Podczas spotkania obu władców Otton III włożył na głowę Chrobremu swój diadem cesarski. Było to interpretowane jako zapowiedź formalnej koronacji władcy polskiego. Niewykluczone także, że Otton III wyznaczył pewną rolę Bolesławowi Chrobremu w swej koncepcji uniwersalnego cesarstwa chrześcijańskiego, które składać miało się z czterech części: Italii, Germanii, Gali i Słowiańszczyzny. Przypuszcza się, że gest Ottona mógł świadczyć o tym, iż widział w Chrobrym przywódcę Słowiańszczyzny. Niestety koncepcja Ottona III nie zyskała zwolenników w Niemczech, a ze względu na rychłą śmierć młodego cesarza w 1002 r. nie została nigdy zrealizowana.
Wykorzystując chaos w Niemczech spowodowany bezkrólewiem Bolesław Chrobry zajął w 1002 r. Miśnię Milsko i Łużyce. Spowodowało to konflikt z nowym władcą niemieckim Henrykiem II, który początkowo zmuszony uznać zdobycze Bolesława Chrobrego, podejrzany był o zorganizowanie zamachu na władcę polskiego podczas zjazdu obu panujących w Merseburgu. Udana interwencja Bolesława Chrobrego w Czechach w 1003 r. była bezpośrednią przyczyną wojny z Henrykiem II. W 1003 r. Bolesław Chrobry obalił i oślepił władcę Czech Bolesława Rudego i sam rozpoczął rządy w Pradze przyłączając do Polski poza Czechami Morawy i Słowację. W 1004 r. Henryk II przeprowadził zwycięską wyprawę na Czechy, w wyniku której Bolesław Chrobry musiał je opuścić. W 1005 r. wyprawa Henryka II na Polskę dotarła aż pod Poznań. Tam doszło do zawarcia pokoju. Nie znamy dokładnych warunków tego pokoju. Bolesław Chrobry najprawdopodobniej utracił na rzecz Niemiec Milsko i Łużyce.
Działania wojenne pomiędzy Niemcami a Polską zostały wznowione w 1007 r. Po sześciu latach zmagań zawarto pokój w Merseburgu. Bolesław Chrobry zatrzymał Milslo i Łużyce jako lenna niemieckie. Małżeństwo syna Bolesława Chrobrego Mieszka z córką palatyna reńskiego Rychezą miał ugruntować porozumienie pokojowe. Wzrósł również prestiż dynastii piastowskiej, ponieważ ojciec Rychezy był spokrewniony z cesarzem. Zgodnie z postanowieniami pokoju merseburskiego Henryk II udzielił władcy polskiemu posiłków wojskowych w jego wyprawie na Ruś. Chrobry był zobowiązany do podobnej pomocy dla Henryka II podczas jego wyprawy do Włoch jednakże nie wywiązał się z nich. Stało się to przyczyna kolejnego konfliktu, który rozpoczął się w 1015 r. - zakończył trzy lata później pokojem w Budziszynie. Na mocy jego postanowień Polska otrzymywała Milsko i Łużyce, ale już nie jako lenna niemieckie tylko na zasadzie pełnej własności.
Po zakończeniu wojen z Niemcami, w 1018 r. Bolesław Chrobry wyruszył ze zwycięska wyprawą na Ruś. Zdobył Kijów, osadził na tronie swojego kandydata, zgromadził wielkie łupy, a w drodze powrotnej przyłączył do Polki grody Czerwieńskie utracone przez Mieszka I w 981 r.
Podboje Bolesława Chrobrego przyniosły ogromny wzrost terytorialny Polski. Niemniej jednak koszty ekspansywnej polityki polskiego władcy były bardzo duże. Przeciążyły aparat skarbowy młodego państwa piastowskiego. Obciążenia związane z polityka podbojów spadły w głównej mierze na chłopów.
Zwieńczeniem polityki Bolesława Chrobrego była jego królewska koronacja dokonana w 1025 r. Korona królewska umocniła władzę wewnętrzną Bolesława Chrobrego. Stał się on pomazańcem Bożym i opiekunem Kościoła. Koronacja wzmocniła pozycję dynastii piastowskiej wobec innych pretendentów do władzy oraz wobec dawnych wodzów plemiennych. Tytuł królewski Bolesława Chrobrego umocnił także pozycje Polski na forum międzynarodowym. Polska po raz pierwszy stanęła w rzędzie średniowiecznych monarchii na równi z pokarolińskimi królestwami Europy. Bolesław Chrobry zmarł w 1025 r. - w roku swej koronacji.
PANOWANIE MIESZKA II (1025 - 1034 )
Najstarszym synem Bolesława Chrobrego był Bezprym. Jednakże Bolesław przeznaczył do rządów w Polsce swojego ulubionego syna, jakim był Mieszko, który koronował się po śmierci ojca w 1025 i rozpoczął panowanie w Polsce jako Mieszko II. Aby nie stanowić konkurencji dla rządów Mieszka Bezprym, jeszcze za życia Bolesława Chrobrego został umieszczony w klasztorze. Natomiast młodszy brat Mieszka Otton został przez nowego króla wygnany z kraju. Początkowo Mieszko II próbował kontynuować politykę swojego ojca, popierając niemiecką opozycję wobec nowego cesarza Konrada II. Jednakże w 1031 r. doszło do podwójnego najazdu na Polskę. Z zachodu uderzył Konrad II, który interweniował na rzecz praw wypędzonego Ottona, ze wschodu nadciągnął Jarosław Mądry, który domagał się uwzględnienia praw Bezpryma do władzy w Polsce. Oczywiście poparcie obu Piastowiczów było tylko pretekstem dla władców Niemiec i Rusi. Przede wszystkim chodziło im o osłabienie pozycji Polski, która znacznie wzrosła za panowania Bolesława Chrobrego oraz o odebranie zagarniętych przez niego ziem. Wyprawa z 1031 r. zakończyła się sukcesem. Od Polski odpada Milsko i Łużyce na rzecz Niemiec oraz Grody Czerwieńskie na rzecz Rusi. Mieszko II musiał uchodzić z kraju, a władzę w Polsce objął jego brat Bezprym, który zrzekł się tytułu królewskiego. Bezprym rozpoczął brutalna politykę eliminacji swoich przeciwników - dawnych stronników Mieszka II. W wyniku rozpętanej przez siebie spirali terroru został zamordowany w 1032 r. Wobec takiego obrotu sprawy jeszcze w tym samym roku na zjeździe w Merseburgu cesarz podzielił władzę w Polsce pomiędzy żyjących Piastów: Mieszka II, który powrócił do kraju, jego brata Ottona oraz Dytryka, który był bratankiem Bolesława Chrobrego. Po śmierci Ottona i wygnaniu Dytryka udało się Mieszkowi zjednoczyć państwo. Jako samodzielny władca nie panował jednak długo, ponieważ zmarł w 1034 r.
PANOWANIE KAZIMIERZA ODNOWICIELA
Po śmierci Mieszka II rządy w kraju objął prawdopodobnie jego syn Kazimierz zwany Odnowicielem. Jednakże musiał on uchodzić z kraju ze względu na wybuch powstania ludowego połączonego z reakcją pogańską, czyli powrotem do kultów pogańskich. Wystąpienia te były spowodowane ogromnymi kosztami podbojów Bolesława Chrobrego, które spadły przede wszystkim na ludność wiejską oraz brutalną chrystianizacją, jaką prowadzono w Polsce za jego panowania. Powstanie ludowe i reakcja pogańska dotknęły przede wszystkim Wielkopolski. W toku ogólnego chaosu i braku władzy centralnej od Polski wyodrębniło się Mazowsze, gdzie władzę objął dawny urzędnik Mieszka II Miecław. W 1038 lub 1039 r. najazdu na Polskę dokonał książę czeski Brzetysław. Splądrował Wielkopolskę, zniszczył Gniezno, wywiózł do Czech relikwie św. Wojciecha oraz przyłączył Śląsk do Czech. Władcy Rusi i Niemiec zaniepokojeni możliwością rozszerzenia się powstania ludowego na ich terytoria udzielili pomocy Kazimierzowi Odnowicielowi w jego powrocie do kraju w 1039 r. Liczyli, że ustabilizuje on sytuację wewnętrzną w Polsce i zlikwiduje zagrożenie rozszerzenia się powstań ludowych. Kazimierz przeniósł swoja siedzibę do Krakowa, który najmniej ucierpiał podczas reakcji pogańskiej i najazdu Brzetysława. W 1047 r. Kazimierz pokonał Miecława i opanował Mazowsze ponownie włączając je w granice Polski. W 1050 r. uderzył na załogi czeskie na Śląsku i po ich pokonaniu przyłączył ponownie tę dzielnicę do Polski. Jednakże cztery lata później na zjeździe w Kwedlinburgu cesarz niemiecki Henryk III uznał Śląska za nabytek Polski, ale pod warunkiem płacenia trybutu ze Śląska na rzecz Czech.
Kryzys monarchii pierwszych Piastów był związany z kryzysem organizacji siły zbrojnej. Utrzymywanie drużyny nadmiernie obciążało dochody monarsze. Wraz z rozrastaniem się armii rosły i tak już wysokie koszty jej utrzymania. Świadomy tej sytuacji Kazimierz przebudował system militarny państwa. Rozpoczął nadawanie ziemi wojownikom, z której czerpać oni mieli środki na swe utrzymanie oraz na rycerskie wyposażenie. W zamian za to wojowie zobowiązani byli do zbrojnej służby na rzecz panującego. Dało to początek wykształceniu się na ziemiach polskich prawa rycerskiego.
