Po śmierci Mieszka II w roku 1034 władzę w Polsce objął Kazimierz Odnowiciel, który szybko został wygnany z kraju przez możnych.

  Niedługo po najeździe czeskiego księcia Brzetysława (po 1038 roku) Kazimierz wrócił do Polski. Otrzymał pomoc zbrojną od cesarza, co wynikało z obawy przed zbyt dużym wzmocnieniem Czech.

  Odnowiciel zawarł też sojusz z ruskim księciem Jarosławem Mądrym. Sojusz został umocniony ślubem polskiego władcy z siostrą Jarosława.

  Dzięki pomocy sojuszników Kazimierz odzyskał Wielkopolskę, Małopolskę i Kujawy. Kilka lat później pokonał Miecława (był on możnym z Mazowsza) i przyłączył do Polski Mazowsze. Polskiemu władcy przyporządkowało się też Pomorze (wschodnia i zachodnia część).

  W roku 1054 odzyskał Śląsk (z tej dzielnicy zobowiązał się płacić trybut czeskiemu księciu). Kazimierz dążył do odbudowy struktur państwowych i kościelnych. Główną siedzibą księcia został Kraków. Kazimierz odbudowywał zniszczone grody, całkowicie zmienił organizację sił zbrojnych. Stwierdził, że utrzymywanie drużyny przez państwo jest zbyt poważnym obciążeniem dla budżetu. Dlatego też zaczął nadawać swoim drużynnikom ziemie, w zamian za co mieli oni sami utrzymywać siebie i swoje rodziny, a także być gotowi do służby wojskowej na wezwanie księcia. W Polsce zaczęło się tworzyć rycerstwo jako odrębna grupa społeczna.

  Kazimierz Odnowiciel zaczął też nadawać dobra ziemskie Kościołowi, odbudowywał zniszczone kościoły, zakładał klasztory, a także sprowadzał do Polski duchownych.