Pierwszym historycznym władcą Polski był Mieszko I, książę Polan. Znani źródłom są przodkowie Mieszka, ojciec Siemomysł, dziad Lestek, pradziad Siemowit. Legendarnym założycielem rodu miał być Piast. Rządy Mieszka rozpoczynają się około roku 960, władał wtedy ziemiami Polan, Lędzian, Goplan, Mazowszan i prawdopodobnie Pomorzem Wschodnim. Nie był to jednolity organizm państwowy, mieszkańcy mówili tym samym językiem i wierzyli w tych samych bogów, ale podstawową była więź plemienna. Stąd głównym zadaniem Mieszka stała się integracja państwa, dążyli do tego także możni i członkowie drużyny książęcej.

Ekspansja państwa polskiego kierowała się ku terenom północno-zachodnim, w 960 roku rozpoczęto podbój ujścia Odry i Wolina, których broniła koalicja Wieletów. W 964 roku wojsko polskie poniosło klęskę w starciu z Niemcami. W tej sytuacji na mocy układu z cesarzem Ottonem I Mieszko zobowiązał się do płacenia trybutu z części terytorium państwa. Zawarł układ z królem Czech w 965 roku, którego konsekwencją było małżeństwo z księżniczką czeską Dobrawą. W 966 roku doszło do chrztu Polski za pośrednictwem Czech. Chrystianizacja Polski miała zapobiegać zewnętrznym próbom nawracania Polaków oraz wzmocnić wewnętrznie i zintegrować kraj. Wkrótce powstało biskupstwo misyjne, które objął biskup Jordan. Było ono niezależne od Niemiec a podlegało bezpośrednio papieżowi.

W efekcie sojuszu i wsparcia ze strony Czech w 967 roku udało się Mieszkowi pokonać Wolinian a w 972 roku odniósł słynne zwycięstwo pod Cedynią nad wojskami margrabiego Hodona. Na skutek poparcia udzielonego wraz z królem czeskim Bolesławem księciu bawarskiemu w staraniach o tron cesarski po śmierci Ottona I na Polskę spadł najazd cesarza Ottona II w 979 roku. Zakończył się on zawarciem układu na mocy, którego Mieszko ożenił się z córką margrabiego niemieckiego - Odą. Sojusz polsko-cesarski utrzymany został do śmierci Mieszka m.in. ze względu na wspólne interesy na Połabiu, gdzie wybuchło postanie Słowian. W 981 roku książę Kijowski Włodzimierz zagarnął Grody Czerwieńskie będące do tej pory częścią terytorium Lędzian. Na skutek wojny polsko-czeskiej w 990 roku, w której strona polska zyskała poparcie cesarstwa Mieszko przyłączył Śląsk i być może część Małopolski z Krakowem.

Jedynie jako streszczenie znany jest obecnie dokument "Dagome iudex", w którym Mieszko I oddawał państwo polskie pod opiekę papiestwa. Kraj podzielił między swych synów, jednak władzę szybko udało się przejąć jednemu z nich - Bolesławowi. Objął ją po śmierci Mieszka I w 992 roku.

Bolesław jako mały chłopiec, w wieku sześciu lub siedmiu lat został oddany cesarzowi w charakterze zakładnika. Kiedy osiągnął wiek pełnoletniości i ożenił się otrzymał prawdopodobnie dzielnicę w postaci Małopolski. By przejąć władzę nad całością kraju wypędził z Polski braci Mieszka, Lamberta, Świętopełka i macochę Odę. Początkowo kontynuował Bolesław ścisłą współpracę z cesarstwem podejmując wspólne walki na Połabiu. Zaczął też Bolesław organizować wyprawy misyjne, jego poparcie zyskała misja chrystianizacyjna biskupa praskiego Wojciecha na terenie Prus. Wojciech poniósł tam męczeńską śmierć a Bolesław wykupił jego ciało i złożył w Gnieźnie.

Bolesław zyskał sobie poparcie cesarza Ottona III, który widział w Piastowiczu króla państwa słowiańskiego tworzącego wraz Romą, Germanią i Galią uniwersalne cesarstwo. Popierał także starania Bolesława o utworzenie na terenie ziem polskich arcybiskupstwa w Gnieźnie. W 1000 roku Otton III przybył do Gniezna z pielgrzymką do grobu Św. Wojciecha. Przy tej okazji odbył się tzw. zjazd gnieźnieński z Bolesławem, w trakcie którego zadecydowano o utworzeniu arcybiskupstwa w Gnieźnie oraz trzech biskupstw w Krakowie, Wrocławiu i Kołobrzegu. Potwierdzało to niezależność kościoła polskiego od hierarchii niemieckiej. Bolesław zyskał też prawo mianowania biskupów polskich a także cesarz zwolnił państwo polskie od płacenia trybutu. Za symboliczne uważane jest nałożenie Bolesławowi korony cesarskiej, co miało wyrażać zgodę cesarza na koronację Bolesława. Otrzymał on od Ottona III także gwóźdź z krzyża chrystusowego oraz włócznię Św. Maurycego. Zjazd gnieźnieński był widocznym potwierdzeniem siły i pozycji Polski w ówczesnej Europie.

Stosunki z cesarstwem popsuły się po śmierci Ottona III, kiedy to tron cesarski objął nieprzychylny Polsce Henryk II w 1002 roku. W wyniku rozpoczętej przez stronę polską wojny Bolesław zajął Milsko, Miśnię i Łużyce a także opanował tron czeski. Gdy odmówił złożenia cesarzowi hołdu z Czech na Polskę ruszyła wyprawa niemiecka, która rozpoczęła okres wojen polsko-niemieckich toczących się z przerwami w latach 1004-1018. Zakończyły się one pokojem w Budziszynie, na mocy, którego pod władzą polską pozostały Milsko i Łużyce.

W 1003 roku udało się też Bolesławowi podporządkować Morawy. W 1018 roku wspierany przez Niemców i Węgrów zorganizował Bolesław wyprawę na wschód, dzięki której przyłączył do Polski Grody Czerwieńskie. Osadził też na tronie popieranego przez siebie Świętopełka, jednak nie na długo. Po usunięciu Świętopełka z tronu kijowskiego Bolesław już nie interweniował a nawiązał stosunki z Jarosławem Mądrym.

Panowanie Bolesława Chrobrego zostało uwieńczone koronacją, która odbyła się w Gnieźnie w 1025 roku, prawdopodobnie w czasie Wielkanocy.

Dbał Bolesław o dalszą integrację państwa, budował grody obronne i fortyfikacje, wznosił świątynie, kontynuował chrystianizację państwa. Przydomek Chrobry upowszechnił się w XIII wieku.

Z czterech małżeństw Bolesław Chrobry miał trzech synów - Bezpryma, Mieszka i Ottona. Władzę po ojcu przejął w 1025 roku Mieszko.

Państwo pierwszych Piastów było silne militarnie. Podstawą była drużyna, utrzymywana wraz z rodzinami przez księcia, która podróżowała z nim po całym kraju. W razie zagrożenia pod broń powoływane było pospolite ruszenie wolnej ludności. Drużyna była świetnie uzbrojona i wyćwiczona, jej liczebność określa się na klika tysięcy. M.in. na utrzymanie sił zbrojnych zorganizowano skarb. Ludność wiejska musiała składać daniny, które gromadzono w grodach. Wyłączne prawo posiadał monarcha do czerpania zysków z bicia monety, kopalni, ceł, myt, polowań, były to tzw. regalia. Rozwijano handel zagraniczny, sprzedawano głównie bursztyn, wosk, miód, skóry, futra kupowano przedmioty luksusowe. Istniała też w państwie grupa ludności służebnej zobowiązanej do szczególnych posług i prac jak np. wypiek chleba w Piekarach czy wyrób grotów w Grotnikach.