Demokracja szlachecka jako pełna władza szlachty ukształtowała się w XV i XVI wieku. Konstytucja Nihil novi (1505) wprowadziła zasadę że król nie może wprowadzić nowych praw bez zgody senatu i izby poselskiej. Sejm walny składał się z trzech stanów sejmujących: króla, senatu i izby poselskiej. W skład senatu wchodzili najwyżsi dostojnicy Kościoła, główni urzędnicy wojewódzcy i ziemscy oraz urzędnicy zawiadujący kancelarią, dworem królewskim i skarbem. Ustrój ten przetrwał formalnie do 1791 roku. Stopniowo już od momentu powstania przekształcał się tzw. oligarchię magnacką czyli rządy najbogatszych z szlachciców zwanych magnatami. Niektórzy historycy jednak nawę tą poddają krytyce gdyż oligarchią to stan zamknięty a magnaci chociaż byli sferą trudno dostępną jednak otwartą dla nowobogackich.
W momencie unii polsko- litewskiej (1569) możnowładcy dostali możliwość odbudowy swej pozycji. Poprzez koligacje rodzinne z magnaterią ruską i litewską dostawały się w ich posiadanie ogromne tereny. Wkrótce potem zaczynają się pojawiać prywatne siły zbrojne. Coraz liczniejszy stan szlachecki będzie u nich szukała wsparcia i otwarcia drogi do wielkiej kariery. Władz magnata w danej ziemi opierała się na zawiązkach z tamtejsza szlachtą. Tworzyła się tzw. szlachta klientela. Układ ten zaczął zastępować związki szlachcica z państwem. Magnat stal się tym który staje się dla szlachcica najważniejszy. Wynikało to przede wszystkim z zubożenia szlachty i osłabienia władzy w Rzeczpospolitej. W kręgu tej klienteli największa grupę tworzyła szlachta ziemiańska która oprócz dochodów z własnej ziemi czerpała zyski z dzierżawy magnackich folwarków i wiosek. W ten krąg wchodziła także szlachta zaściankowo która często własnoręcznie uprawiała ziemię lub zupełnie była pozbawiona ziemi jak szlachta gołota. Nie posiadająca nic poza herbem i poczuciem przynależności do stanu. Magnaci szybko wykorzystali swą szansę i poprze klientele prowadzili swą politykę. Głosowała tak jak jej pan nakazał na sejmikach i sejmach. Wkrótce potem by ugruntować swą władzę w państwie grupy magnaterii wiązały się z państwami ościennymi. Co doprowadziło do wpływów obcych państw na losy państwa.
W izbie poselskiej decyzje zapadały jednomyślnie. W czasach panowanie Jagiellonów zawsze dochodziło do kompromisu. Do którego często zmuszał autorytet króla. Od czasów panowania Stefana Batorego sejmy rozjeżdżały się bez podjęcia uchwał. Przełomem było liberum veto 1652 r. kiedy okazało się , że mocą konstytucji Nihil novi głosem jednego posła można zerwać sejm walny . Łacińskie wolne nie pozwalam uznano za wystarczający powód by ustawa nie przeszła.
Doprowadziło to do paraliżu władzy ustawodawczej. Wkrótce potem sejmy sypały się jeden po drugim. Polska stała się pośmiewiskiem w oczach Europy. W sytuacji znacznego zmniejszenia się możliwości skutecznego działania sejmów rosła rola sejmików (zwłaszcza w zakresie uchwalania i ściągania podatków) - aż do 1717 roku, gdy znacznie ograniczono samorząd ziemski szlachty.
Degeneracja ustroju którą spowodowały obrona stanowych swobód i przywilejów oraz niechęć do reform przeważającej części szlachty i magnatów było przyczyną niewydolności systemu skarbowego a co za tym idzie pozostałych dziedzin gospodarki.
Ustrój ten choć gwarantował głos każdemu szlachcicowi nigdy faktycznie do tego nie doprowadził. Na sejm walny przybywało ok. 5 % uprawnionych do głosowania. Mających nie raz gotowe instrukcje od magnatów. Dlatego mówi się że magnateria przejęła władze w państwie.
