INDIE

W trzecim tysiącleciu przed naszą erą w dolinie Indusu rozwinęła się cywilizacja miejska. W XXV w. p. n. e. na tereny północnych Indii przybyły pastersko - rolnicze plemiona Ariów. Były do ludy posługujące się językiem indoeuropejskim. Zasymilowali się oni z ludnością Pendżabu. Społeczeństwo dzieliło się na cztery warny (kasty): wojownicy i władcy (kasztrjowie), kapłani (bramini) oraz rolnicy i hodowcy. Religia Ariów posiadała bardzo rozwiniętą mitologię i opierała się o rozbudowany rytuał. Wierzyli w liczne bóstwa i demony. Byli autorami wedów, czyli hymnów skierowanych do bóstw. Do nich powstały komentarze (brahmany), a w okresie późniejszym upaniszady.

Począwszy od VI w. p. n. e. zaczęły powstawać liczne państewka, jak np.: Magadha, Kośala, Gandhara, Kuru, Awanti i Watsa. Istniały też niezależne organizacje plemienne. W czwartym stuleciu przed narodzeniem Chrystusa do doliny Indusu wkroczyły wojska Aleksandra Wielkiego. Po jego wycofaniu się, Ćandragupta, w IV w. p. n. e. Założył dynastię Maurjów i utworzył pierwsze wielkie, obejmujące prawie całe Indie, państwo. Za najwybitniejszego przedstawiciela dynastii Maurjów uchodzi cesarz Aśoka. Za jego panowania w Indiach rozpowszechnił się buddyzm. Po śmierci Asioki jego państwo rozpadło się. Dopiero na początku IV w. n.e. zaczęła się wybijać dynastia Guptów, którzy w północnych Indiach utworzyli swe państwo. Rozpadło się ono w wyniku najazdów Hunów. Indie ponownie rozpadły się na wiele drobnych państw, toczących ze sobą nieustanne wojny. W VIII w. rozpoczęły się muzułmańskie najazdy. Pod koniec X w. Ghazni powstał sułtanat, który rozpoczął podbój północnej części subkontynentu indyjskiego. W 1193 r. Muhammad Ghori zdobył Delhi. Jego następcy stale rozszerzali stan posiadania. Dopiero na początku w 1398 roku sułtanat delhijski został podbity przez wojska mongolskie pod dowództwem Tamerlana (Timura Kulawego). W całych Indiach powstawały malutkie państewka muzułmańskie. W 1526 r. potomek Timura, Babur, założył dynastię Mongołów. Tymczasem Indiami coraz bardziej zaczęli interesować się Europejczycy. Początkowo byli to głównie Portugalczycy ( w roku 1510 zdobyli Goa), natomiast począwszy od połowy XVI wieku zaczęli ich wypierać Brytyjczycy. Swoje Interesy w Indiach mieli też Francuzi. W 1599 r. powstała, mająca duże uprawnienia polityczne, Kompania Wschodnioindyjska. W roku 1600 uzyskała ona królewski przywilej na monopol w handlu w Indiach. W XVIII wieku Kompania została bezpośrednio podporządkowana królewskiemu nadzorcy, który odpowiadał za sprawy polityczne i wojskowe. Hinduska gospodarka opierała się przede wszystkim na uprawie roli. Do połowy XIX wieku Brytyjczycy opanowali 2/3 terytorium Indii. Językiem urzędowym stał się angielski. Popierano działalność misjonarska, wprowadzono kolej i telegraf, rozwijano przemysł włókienniczy, zwalczano także niektóre lokalne zwyczaje. Indie stały się bazą surowcową dla korony brytyjskie (kopalnie węgla)j, a jednocześnie rynkiem zbytu dla towarów angielskich. Maksymalna eksploatacja ziemi, olbrzymie podatki oraz głęboka ingerencja w życie Hindusów powodowały niezadowolenie ludności i stały się przyczyną wielkiego powstania ogólnoindyjskiego przeciwko władzy brytyjskiej (toczyło się ono w latach 1857 - 1858). Tzw. powstanie sipajów zostało krwawo stłumione. W 1858 roku Indie zostały bezpośrednio podporządkowane koronie brytyjskiej. Gubernator generalny z tytułem wicekróla. Rządził ponad 500 indyjskimi księstwami. W 1877 r. królową brytyjską Wiktorię proklamowano cesarzową Indii. W 1885 r. został utworzony przez członków hinduskiej klasy średniej Indyjski Kongres Narodowy, który przedstawił postulat udziału Hindusów w rządach i administracji. Został zapoczątkowany ruch niepodległościowy w Indiach. Wspólne działania utrudniały hindusom silne podziały religijne i kastowe. Po pierwszej wojnie światowej kierownictwo Indyjskim Kongresem Narodowym objął Mahatma Gandhi, który pod jego przywództwem przekształcił się w partię o charakterze masowym. W roku 1920 r. wysunięto hasło swaradźu, tj. samorządu dla Indii. Kilka lat później Kongres wysunął żądania pełnej suwerenności. Jesienią 1939 r. Wielka Brytania, bez porozumienia z Kongresem, ogłosiła przystąpienie Indii do wojny z Niemcami. Tymczasem w Indiach występowały silne nastroje antywojenne. Po II wojnie światowej ostatni wicekról Louis Mountbatten podzielił kraj na Indie i Pakistan, w sierpniu 1947 r. oba państwa uzyskały niepodległość. Od stycznia 1950 r. weszła w życie konstytucja Indii, która przekształciła kraj w parlamentarną republikę o charakterze demokratycznym. Pierwszym premierem Indii został Jawaharlal Nehru, który pełnił tę funkcję aż do swej śmierci w 1964 r. W roku 1966 premierem została córka Nehru - Indira Gandhi. Cieszyła się ona poparciem z racji głoszenia programu "walki z nędzą". Jednak jej partia poniosła klęskę w wyborach w 1977 r. zwyciężyła w nich partia Janata, a nowym premierem został Morarji Desai, który został zmuszony do ustąpienia latem 1979 r. W nowych, przedterminowych, wyborach Partia Kongresowa odniosła spory sukces i w 1980 r. Indira Gandhi ponownie została premierem. W 1984 r. została ona zamordowana, a władzę przejął jej syn - Radjiv Gandhi. Władzę utracił w roku 1989, jednak dwa lata później w trakcie kampanii wyborczej, Radjiv Gandhi padł ofiarą zamachu. W wyborach 1991 r. zwycięstwo odniósł Kongres Narodowy.

JAPONIA

Około V w. n.e. ośrodek władzy ukształtował się w Yamato, stąd czasy od V w. do początków VIII w. nazywamy okresem Yamato. W VI w. w Japonii został wprowadzony buddyzm, który przybył z Korei. Z czasem władza cesarska ulegała coraz wyraźniejszemu osłabieniu. W VIII w. coraz większą rolę w życiu politycznym i kulturalnym odgrywali kapłani, a od IX w. umacniała się stopniowo pozycja arystokracji. Do władzy doszedł ród Fujiwara. W roku 1192 pochodzący z rodu Minamoto - Yoritomo otrzymał nominację na szoguna, czyli naczelnego wodza rządów wojskowych. W XIV w., po śmierci szoguna Ashikaga Takanuji, państwo rozpadło się na szereg małych państewek, w których władzę sprawowały poszczególne rody. Toczyły one między sobą nieustanne wojny. Pokój został przywrócony dopiero w początkach XVII w., kiedy to zwycięzca feudalnych walk, Tokugawa Ieyasu, zbudował państwo ze stolicą w Edo. W połowie XVI w. w Japonii pojawili się Portugalczycy, którzy rozpoczęli tam działalność misyjną. Już w połowie XVII w. Japonia została zamknięta dla cudzoziemców. Była to dobrowolna izolacja. Utrzymano tylko handel z Holendrami na wysepce Dejima. Japończycy nie mogli też opuszczać kraju. W połowie XIX wieku Japonia została zmuszona do porzucenia izolacji. W lipcu 1853 r. do Japonii przypłynął komodor Mathew Perry i w imieniu Stanów Zjednoczonych zażądał nawiązania kontaktów handlowych. W obawie przed napaścią z zachodu Japończycy zgodzili się i w 1854 r. został zawarty układ między Japonią a USA. Dla amerykańskich statków otworzono dwa japońskie porty, utworzono też konsulat. Następnie zawarto umowy z Wielką Brytanią, Rosją, Francją, Holandią i Portugalią. To otwarcie na świat nie spodobało się części społeczeństwa. W Japonii powstała nacjonalistyczna opozycja, która zarzucała szogunom, że przejęli wbrew prawu. W roku 1868 ostatni szogun z rodu Tokugawa - Yoshinobu, został zmuszony do ustąpienia ze stanowiska i przekazania władzy cesarzowi Mutsuhito. Młody cesarz otoczył się rozsądnymi urzędnikami i doradcami. Japonia wkroczyła w epokę Meji tzn. odnowy. Podjęto reformy mające na celu rozbudowę wojska, likwidacje systemu feudalnego i utworzenia nowego porządku społecznego. Modernizację oparto o wzory europejskie. Wprowadzono powszechny obowiązek szkolny, a oświatę zreorganizowano. W latach 70 - tych XIX wieku wprowadzono powszechny obowiązek służby wojskowej. Wprowadzono też podatek gruntowy w pieniądzu, co boleśnie odczuł stan wojowników- szogunów. Według wzorów europejskich przebudowano wymiar sprawiedliwości i administrację. W roku 1885 w Japonii po raz pierwszy został utworzony gabinet rządowy na wzór europejski. W 1889 r. w Japonii ogłoszono konstytucję wzorowaną na pruskiej. W roku następnym odbyły się pierwsze wybory parlamentarne -zwycięstwo w nich uzyskali liberałowie. Reformom natury politycznej towarzyszył rozwój japońskiej gospodarki i transportu. Wzrastał dobrobyt, w wyniku którego nastąpił także wzrost demograficzny. Pojawiła się konieczność ekspansji terytorialnych. Niezbędne stało się też znalezienie surowców niezbędnych do rozwoju gospodarki oraz rynków zbytu. W 1894 r. doszło do wybuchu wojny japońsko - chińską. Przedmiotem sporu była Korea. Ostatecznie Chiny musiały uznać niepodległość Korei i odstąpić Japonii Formozę (Tajwan). Japonia przystąpiła do rywalizacji wpływy w Azji Wschodniej. Na tym terenie swoje strefy wpływów miała też Rosja. W 1904 r. doszło do wybuchu wojny japońsko - rosyjskiej. Japończycy zaatakowali, znajdującą się w Port Artur, flotę rosyjską. Wojska japońskie wkroczyły do Korei i Mandżurii, a w styczniu 1905 r. zdobyły Port Artur. W dniach 27 - 28 maja 1905 r. rozegrała się bitwa morska pod Cuszimą, w której flota rosyjska została całkowicie rozbita. 5 września 1905 r. w Portsmouth zawarto pokój, który zakończył wojnę rosyjsko - japońską. Japonia otrzymała południową część wyspy Sachalin i Port Artur, a Rosja uznała Koreę i południową Mandżurię za japońską strefę wpływów. Po dokonaniu aneksji Korei przez Japonię w roku 1910, "kraj kwitnącej wiśni" staje się państwem o pozycji mocarstwowej. W okresie pierwszej wojny światowej Japonia opowiedziała się po stronie aliantów i dzięki temu przejęła byłe posiadłości niemieckie na Pacyfiku. W roku 1931 r. wojska japońskie wkroczyły do Mandżurii, a w 1933 r. Japonia wystąpiła z Ligi Narodów i zajęła całą Mandżurię, na której obszarze utworzono zależne państewko Mandżukuo. W roku 1937 wybuchła wojna z Chinami, w trakcie której Japończycy okupowali wszystkie ważniejsze miasta tego kraju. Wzrastająca potęga Japonii kolidowała z interesami amerykańskimi w rejonie Pacyfiku. W grudniu 1941 r. Japończycy zaatakowali amerykańską flotę Pacyfiku, stacjonującą w Pearl Harbour na Hawajach. Tym samym rozpoczęła się wojna amerykańsko - japońska. Warto pamiętać, że w toczącej się w tym okresie II wojnie światowej Japonia opowiedziała się po stronie państw faszystowskich, czyli Niemiec i Włoch. Początkowo sukcesy odnosili Japończycy, jednak od bitwy pod Midway (1942) Amerykanie zaczęli odzyskiwać inicjatywę. Wojnę zakończyło ostatecznie zrzucenie przez Amerykanów w sierpniu 1945 r. bomb atomowych na Hiroszimę i Nagasaki. Japonia ogłosiła bezwarunkową kapitulację. W 1947 r. narzucono Japonii nową demokratyczną konstytucję. W przemówieniu radiowym cesarz poinformował poddanych o zrzeczeniu się swego boskiego statusu. W 1951 r. zakończył się okres amerykańskiej okupacji Japonii. W 1972 r. Amerykanie zwrócili Japończykom okupowaną wyspę Okinawę. Po drugiej wojnie światowej nastąpił szybki wzrost gospodarczy Japonii i obecnie należy ona do najlepiej rozwiniętych państw świata.