Transport kolejowy w Polsce ma ogromne znaczenie, ze względu na ograniczony rozwój innych rodzajów transportu. Linie kolejowe w naszym kraju powstawały przede wszystkim w XIX w. i we wczesnych latach XX wieku. Były to lata kiedy państwo polskie zniknęło z mapy Europy. Był to czas zaborów, a więc Polska była podzielona pomiędzy trzy różne rodzaje gospodarki, której potrzeby, w tym także potrzeby transportowe były zróżnicowane między sobą, stąd nierówny rozwój linii kolejowych w różnych częściach Polski.
Najlepiej rozwinięta sieć linii kolejowych powstała na terenach będących pod panowaniem pruskim, a później do cesarza Niemiec. Zabór rosyjski miał zdecydowanie krótszą sieć kolejową. Było to spowodowane charakterystyczną polityką zagraniczną, która zakładała odgradzanie się od sąsiadów bezdrożami, co czyniło obszar Rosji tajemniczym i trudnym do zdobycia.
Wszystkie główne linie prowadziły do Stolicy. Porównywalnie w zaborze niemieckim sieć kolejowa była 4 razy gęstsza niż w byłym Królestwie Polskim, a także dwukrotnie gęstszą niż na terenach dawnego zaboru austriackiego.
Takie rozwój historii spowodował, że sieć linii kolejowych w Polsce jest nierównomierna. Największe zagęszczenie linii ma byłe województwo katowickie, bo aż 20,8 km na każde 100 km2 powierzchni. Następne w kolejności są byłe województwa: jeleniogórskie, wałbrzyskie, legnickie, warszawskie. Najsłabiej rozwinęły się linie kolejowe na wschodzie. Są to tereny byłych województw: łomżyńskiego (tylko 2,7 km na każde 100 km2 powierzchni), krośnieńskiego, chełmskiego i ostrołęckiego.
Pomimo tego, że zagęszczenie linii kolejowych ulega stopniowemu zmniejszeniu, i tak jest porównywana z zagęszczeniem linii kolejowych na świecie. Większe zagęszczenie występuje w państwach takich jak Szwajcaria, Niemcy, Belgia, Węgry czy Austria.
Okres międzywojenny to zahamowanie w rozbudowie linii kolejowych w Polsce. Władze skupione były na zespoleniu ziem odzyskanych po latach długiej niewoli pod zaborami, a także na dopasowaniu systemu transportu do ówczesnej gospodarki i jej potrzeb.
Przede wszystkim w 1933 roku otwarto linię transportową z Górnego Śląska z Gdynią, potrzebną do transportu węgla na eksport. Była to wtedy jedna z głównych inwestycji w kraju. Następne ważne inwestycje kolejowe zostały zrealizowane w Polsce centralnej i wschodniej. Najważniejsze, zbudowane w okresie powojennym linie to 1) linia ze Skierniewic do Łukowa, oraz 2) Centralna Magistrala Kolejowa łącząca Zawiercie z Grodziskiem Mazowieckim, a także linia łącząca Warszawę z Krakowem i z okręgiem górnośląskim.
Po roku 1945 w Europie nastąpiło zahamowanie rozwoju transportu kolejowego i Polska jako jeden z niewielu krajów Europy rozwój ten podtrzymywał. Szczególnie intensywna rozbudowa trwała na początku lat 50-tych i 70-tych, natomiast końcowe lata 60, oraz mniej więcej od 1980 roku, nad rozbudową oklei przeważała ich likwidacja.
Dzięki liniom kolejowym, mniej znaczące miasta i regiony miały szanse na rozwój gospodarczy, ponieważ zakłady przemysłowe były budowane w pobliżu linii i węzłów kolejowych.
Okres powojenny to modernizacja kolei polegająca przede wszystkim na zamianie pieca parowego na trakcję spalinową i elektryczną, a także poprawa jakości usług i organizacji przejazdów.
Trakcje elektryczne występują właściwie na terenach wszystkich były województw, wyjątkiem było jedynie województwo zamojskie.
Modernizacja w kierunku elektryfikacji wpłynęła znacznie na lepsze wykorzystywanie energii oraz na oszczędności energii węglowej. Zmieniła się też budowa lokomotyw, a przez to poprawił się znacznie (skrócenie) czas przejazdu.
Tam gdzie ruch kolejowy był mniej intensywny, trakcje parowe zostały zamienione na spalinowe, natomiast tam gdzie ruch był najbardziej intensywny, zamieniono je na elektryczne ze względu na to, że pomimo ciężkich lokomotyw, były jednak najszybsze.
Koleją transportowano głównie węgiel kamienny, brunatny, kamienie, metale i ich rudy, wyroby z metali, ropa i jej pochodne, oraz koks.
Należy wspomnieć także o przewożeniu pasażerów. Ruch pasażerski był najbardziej intensywny na trasach łączących duże aglomeracje miejskie a także odcinki podmiejskie które były wykorzystywane jako dojazdy do miejsca pracy. Po roku 1989 nastąpił regres gospodarczy, wzrost bezrobocia i pogorszenie jakości życia. Efektem tego był spadek intensywności przewozów pasażerskich i towarowych. Nastąpił rozwój transportu samochodowego.
O trwającym kryzysie kolei, można się przekonać po liczbie niepotrzebnych wagonów towarowych odstawionych na boczne tory, lub przeznaczonych na złom a także po liczbie zbędnych lokomotyw na węzłach kolejowych.
