Bezrobocie jest zjawiskiem polegającym na braku pracy oraz braku miejsc pracy dla ludzi do niej zdolnych i poszukujących jej. Istnieje kilka przyczyn bezrobocia, między innymi:
- zła organizacja rynku pracy,
- nieodpowiednie wykwalifikowanie osób poszukujących pracy,
- zbyt niskie oferowane stawki płac,
- automatyzacja procesów produkcyjnych,
- utrudnienia administracyjne dla osób chcących założyć własne firmy,
- zbyt wysokie podatki.
Po zakończeniu II wojny światowej, w okresie komunizmu, zjawisko bezrobocia formalnie nie istniało, gdyż władze wprowadziły zasadę pełnego zatrudnienia. W rzeczywistości istniało tzw. bezrobocie ukryte, ukrywane przez władze i nie uwzględniane w statystykach. Problem bezrobocia na szeroką skalę pojawił się na początku lat 90-tych XX wieku. Wpłynęło na to szereg czynników gospodarczych, takich jak: rozwiązanie RWPG, a co za tym idzie utrata stałych rynków zbytu, niewydolna gospodarka kraju oparta w większości na nieopłacalnym przemyśle ciężkim, prywatyzacja handlu zagranicznego, z czego wynikało załamanie produkcji przemysłowej, zwłaszcza w przemyśle elektromaszynowym i włókienniczym. Ponadto istotnym problemem był kryzys małych miast, które w okresie komunizmu podupadły, a to ze względu na fakt, iż wielkich inwestycji dokonywano jedynie w wielkich miastach. Często także w mieście prosperowało tylko jedno przedsiębiorstwo, co sprawiało, iż nie było możliwości alternatywnego zatrudnienia. Po upadku takiego przedsiębiorstwa większość mieszkańców miasta zostawała bez pracy.
Aktualnie wskaźnik bezrobocia w Polsce wynosi około 19%. Najniższe bezrobocie jest w aglomeracji warszawskiej, gdyż szybko przystosowała się ona do nowej sytuacji gospodarczej. Stolica charakteryzuje się zróżnicowaną bazą ekonomiczną, wysoko rozwiniętym sektorem usług i przemysłu wysokiej techniki (skupia około 30% krajowego potencjału przemysłu wysokiej techniki). Drugim obszarem o najniższym wskaźniku bezrobocia w Polsce jest aglomeracja poznańska, a wynika to z tradycyjnych powiązań Poznania z instytucjami zagranicznymi i odbywaniem się na jego terenie międzynarodowych Targów Pracy.
Najwyższe bezrobocie panuje w województwach północno-wschodnich, zwłaszcza na obszarach wiejskich, gdzie po upadku PGR-ów wielu rolników zostało bez pracy oraz w województwie dolnośląskim, gdzie w dużym stopniu zlikwidowano przemysł wydobywczy.
Problem bezrobocia jest bardzo złożony i aby je ograniczyć należy podjąć szereg działań, zarówno na szczeblu krajowym jak i samorządowym. Do głównych działań i rozwiązań, jakie powinno się wprowadzić między innymi należą:
- wprowadzenie obniżenia podatków dla pracodawców uruchamiających nowe miejsca pracy,
- wprowadzenie obniżenia podatków dla pracowników zarabiających na poziomie minimum socjalnego,
- ograniczenie i uproszczenie biurokracji związanej z otwieraniem nowych firm,
- wspieranie drobnych i średnich przedsiębiorstw.
- zaktywizowanie pośrednictwa pracy,
- skrócenie czasu pracy,
- zwiększenie dostępu do edukacji oraz stworzenie systemu bardziej elastycznego kształcenia,
- budowanie społeczeństwa obywatelskiego,
- mądre wykorzystywanie dotacji z Unii Europejskiej,
- przyciąganie kapitału zagranicznego.
Polska ma najwyższy wskaźnik bezrobocia spośród krajów Unii Europejskiej, równy 18,9%. Na następnym miejscu plasuje się Słowacja z 16,3% stopą bezrobocia i Litwa ze wskaźnikiem wynoszącym 11,4%. Najniższe bezrobocie występuje w Austrii i Luksemburgu - po 4,2%.
