Energetyka jest to gałąź gospodarki narodowej, polegająca na pozyskiwaniu surowców energetycznych oraz ich przetwarzaniu i rozprowadzaniu w różnych postaciach energii. W zależności od postaci energii energetykę dzieli się na: cieplną (termoenergetykę), elektryczną, wodną (hydroenergetykę), jądrową, geotermiczną, wiatrową, słoneczną i gazową. Przetwarzanie i przesyłanie energii następuje w elektrowniach, które dzieli się na: elektrownie cieplne, jądrowe, wodne, słoneczne i wiatrowe oraz w elektrociepłowniach.

Surowce energetyczne:

Energetyka w Polsce tradycyjnie opiera się na spalaniu węgla kamiennego i brunatnego. Pochodzi z niego 96% energii (56% z węgla kamiennego, 40% z węgla brunatnego).

Zagłębia, w których wydobywa się węgiel kamienny:

  1. Zagłębie Wałbrzyskie (Dolnośląskie) - wydobycie zostało ograniczone, ze względu na jego nieopłacalność i trudne warunki eksploatacji.
  2. Górnośląski Okręg Przemysłowy (GOP) - posiada najlepsze warunki geologiczno-górnicze. Pochodzi stąd ponad 95% wydobycia węgla kamiennego.
  3. Zagłębie Lubelskie - ma niewielkie znaczenie, gdyż posiada niekorzystne warunki hydrogeologiczne.

W czasach komunizmu na wydobyciu węgla opierała się cała strategia rozwoju kraju. Na potrzeby górnictwa działał przemysł maszynowy i dostosowano do jego przewozu transport. W latach 70-tych XX wieku Polska była drugim eksporterem węgla kamiennego na świecie (po Stanach Zjednoczonych). W latach 90-tych nastąpił spadek znaczenia tego surowca. Obecnie Polska zajmuje pozycję tzw. "słabnącego eksportera". Węgiel sprzedajemy do krajów Europy Zachodniej i na Ukrainę, jest on jednak nie konkurencyjny na rynku międzynarodowym - jest drogi w porównaniu z węglem dowożonym z RPA, Stanów Zjednoczonych czy Australii, gdzie wydobywa się go o wiele tańszą i wydajniejszą metodą odkrywkową i stosuje się bardziej zaawansowaną mechanizację. Wielkość eksportu polskiego węgla wynosi około 22,6 mln ton rocznie. Krajowe zużycie tego surowca to około 87,5 mln ton.

Na obszarze Polski znajduje się pięć złóż węgla brunatnego, jednak jedynie w trzech z nich odbywa się eksploatacja:

  1. Zagłębie Turoszowskie
  2. Zagłębie Bełchatowskie
  3. Zagłębie Wielkopolskie
  4. region Legnicy - złoża zapasowe
  5. region na północny-zachód od Poznania - złoża zapasowe

Węgiel brunatny charakteryzuje się mniejszą zawartością czystego pierwiastka węgla od węgla kamiennego. Nie nadaje się do transportu ani do wykorzystania w przemyśle chemicznym. Elektrownie oparte na spalaniu tego surowca znajdują się tuż obok miejsc wydobycia. Eksploatacja odbywa się metodą odkrywkową, gdyż metoda głębinowa byłaby nieopłacalna. Największe zagłębie znajduje się w Bełchatowie, w którym skupia się ponad 50% krajowego wydobycia. W latach 90-tych zaczęto także wykorzystywać surowce towarzyszące węglowi brunatnemu, np. w Turoszowie prowadzi się odzysk iłów ogniotrwałych, w Bełchatowie pozyskuje się kredę jeziorną, a w Koninie wodę mineralną.

Na obszarze Polski znajdują się także niewielkie złoża ropy naftowej. Nie mają one jednak dużego znaczenia w gospodarce kraju. Największe złoże znajduje się w dnie Morza Bałtyckiego około 70 km na północ od Rozewia, ponadto eksploatuje się niewielkie złoża w Krośnieńsko-Jasielskim Zagłębiu Naftowym, na Pobrzeżu Szczecińskim i Koszalińskim oraz w zachodniej części Wielkopolski. W sumie wielkość wydobycia wynosi 721 tys. ton rocznie. Jednak 98% krajowego zapotrzebowania na ropę zaspokaja import, a jej zużycie wynosi około 18,9 mln ton rocznie. Na obszarze Polski znajduje się 7 rafinerii, spośród których największa jest Rafineria Płocka.

W Polsce prowadzi się ponadto wydobycie gazu ziemnego na linii Ostrów Wielkopolski - Rawicz Wielkopolski oraz na linii Przemyśl - Jarosław - Lubaczów, jednak około 40% gazu pochodzi z importu.

Polska posiada pewne zasoby uranu. Mineralizacja uranowa występuje głównie w skałach wulkanicznych i metamorficznych Gór Świętokrzyskich, Sudetów, Karpat i na Niżu Polskim. Złoża te nie mają jednak dużego znaczenia. Jak dotąd niewiadomą jest przyszłość energetyki uranowej naszego kraju, ponieważ ten sposób pozyskiwania energii niesie ze sobą wiele zagrożeń. w 1990 r. odstąpiono w Polsce od budowy elektrowni jądrowej w Żarnowcu.

Elektrownie:

Lokalizacja elektrowni uzależniona jest przede wszystkim od występowania węgla. 1/3 energii w Polsce pochodzi z Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego opartego na wydobyciu węgla kamiennego, gdzie najważniejszymi elektrowniami są Rybnik i Jaworzno. Drugim czynnikiem lokalizacyjnym elektrownii jest bliskość wody, ponieważ im elektrownia ma większą moc, tym większą ilość wody zużywa na chłodzenie. Stąd elektrownie lokalizuje się nad rzekami o dużym przepływie, jak elektrownie w Połańcu, Kozienicach i Ostrołęce.

20% krajowej energii elektrycznej dostarcza elektrownia w Bełchatowie, oparta na węglu brunatnym. Ponadto duże znaczenie mają: Turów, Konin, Adamów i Pątnów.

Znaczną ilość energii elektrycznej i cieplnej produkują także elektrociepłownie w Warszawie i Łodzi oraz hydroelektrownie: Żarnowiec, Porąbka-Żar, Solina, Włocławek i Grzybowo. Dodać należy, że w ostatnich latach powstaje coraz więcej małych elektrowni wodnych (o małych mocach) zlokalizowanych nad niewielkimi ciekami.

Pewne znaczenie ma także wykorzystanie wód geotermalnych do pozyskiwania energii. Odbywa się ono w Pyrzycach i na Podhalu.

Polska posiada bardzo dobre warunki wiatrowe, które pozwalają na wykorzystanie tego źródła energii. Największe znaczenie mają: wybrzeże Bałtyku (Żarnowiec i Puck), gdzie wieją stałe i silne wiatry zachodnie oraz Polska południowa (Rytro i Babia Góra). Ponadto mała elektrownia wiatrowa znajduje się w Rembertowie około Warszawy.