Woliński Park Narodowy

Ogólna charakterystyka

Woliński Park Narodowy został utworzony w 1960 roku na powierzchni 5001 hektarów. W 1996 roku powiększono go do 10937 hektarów. Otulina Parku zajmuje powierzchnię 3369 hektarów. Ścisłej ochronie podlega 165 hektarów lasów. Dyrekcja Parku i muzeum przyrodnicze mają siedzibę w Międzyzdrojach. Park obejmuje pokrytą lasem wysoczyznę morenową znajdującą się w centralnej części wyspy Wolin z jeziorami i klifowym wybrzeżem Bałtyku i Zalewu Szczecińskiego. Najwyższe wzniesienie to Grzywacz (115 m. n.p.m.)

Flora Parku

Flora naczyniowa Parku liczy około 1300 gatunków, w tym około 50 gatunków chronionych min. wiciokrzew pomorski, storczyki, woskownica europejska, długosz królewski, pajęcznica liliowata, mikołajek nadmorski. Strome zbocza klifów porośnięte są przez rokitnika zwyczajnego. Dominujące zespoły leśne to buczyna pomorska ze storczykami, perłówką jednokwiatową i żywcem w poszyciu, mieszane lasy dębowo-bukowo-sosnowe, nadmorski bór bażynowy, olsy. Średni wiek lasów to ponad 100 lat. Zespół buczyny pomorskiej zachował się bardzo dobrze i jest zbliżony do naturalnego. Najlepiej zachowane fragmenty buczyny objęte są ochroną ścisła w części południowej i północnej Parku. W części północnej występuje wolińska buczyna storczykowa, która jest szczególnie cenna. Rośnie ona na nasypie przyklifowym, powstałym w wyniku nawiewania drobnych cząsteczek mineralnych z klifu do środka lasu. W zespole tym rośnie 9 gatunków storczyków. Nadmorski bór bażynowy porasta gleby bielicowe w okolicach Wisełki. W tych okolicach rośnie bardzo cenny gatunek paproci - długosz królewski. W delcie Świny spotkać można wiele rzadkich gatunków roślin, np.: woskownicę europejską czy turówkę wonną. W południowej części Parku, w ciepłolubnych murawach, występuje bardzo rzadka w Polsce pajęcznica liliowata. Ze zbiorowisk nieleśnych warte wymienienia są: zbiorowiska roślinności kserotermicznej, słonoroślowej i wydm nadmorskich.

Fauna Parku

Świat zwierząt Parku jest bardzo zróżnicowany. Przebiega tędy główny szlak przelotu ptaków wzdłuż wybrzeża Morza Bałtyckiego. Stwierdzono tu występowanie około 230 gatunków ptaków. W okresie wiosennych i jesiennych wędrówek znajduje tutaj schronienie i pożywienie wiele ptaków wodno-błotnych. Na wodach Parku odpoczywa w czasie migracji lub zimuje wiele tysięcy ptaków. Świat owadów reprezentowany jest przez największego polskiego chrząszcza - jelonka rogacza i pachnicę dębową, która związana jest z obumierającymi dębami. W wodach Zatoki Pomorskiej żyje wiele gatunków ryb oraz ssaki morskie - foka szara i morświn.

Lasy są siedliskiem dla ssaków. Występują tu: dziki, jelenie, sarny, borsuki, lisy, kuny, jenoty, norka amerykańska, szop pracz, piżmak.

Grupy zwierząt występujących na terenie Wolińskiego Parku Narodowego:

Ssaki. Zróżnicowanie geograficzne wyspy spowodowało różnorodność fauny, w tym też ssaków. Na niewielkim terenie żyje obok siebie wiele gatunków, w tym zagrożone wyginięciem. W pobliżu Międzyzdrojów znajduje się pokazowy rezerwat żubra. Z rzadkich gatunków ssaków spotkać można fokę szarą, morświna, rzęsorka rzeczka, kilka gatunków nietoperzy. Na terenie Parku stwierdzono występowanie 30 gatunków ssaków.

Ptaki. Duże z zróżnicowanie ekosystemów (stare lasy na wzgórzach morenowych, wilgotne łąki, poldery, bagniste wysepki w delcie Świny, mierzeje, plaże, jeziora, wody Bałtyku) umożliwia występowanie wielu gatunków ptaków na niewielkim obszarze, czy to podczas lęgu, czy migracji. Na terenie Parku stwierdzono występowanie ponad 220 gatunków ptaków, z tego 140 gatunków lęgowych (między innymi - bielik, kuklik wielki, biegus zmienny, wodniczka, remiz, żuraw, wąsatka). Wiele z nich znajduje się w Czerwonej Księdze Zwierząt, są to: biegus zmienny, kania czarna, ohara, podgorzałka, podróżniczka, puchacz, sowa błotna, wąsatka. Park odgrywa bardzo dużą rolę w ochronie ptaków, świadczy o tym duża liczba gatunków występujących na jego terenie. Ptaki, podobnie jak i inne organizmy, spełniają określoną rolę w ekosystemie - są naturalnym czynnikiem regulacyjnym (ograniczają rozwój owadów), wpływają na zmianę składu gatunkowego i budowę drzewostanu.

Płazy. Świat płazów reprezentowany jest w Parku przez 9 gatunków. Spotkać można dwa gatunki traszek: traszkę zwyczajną i traszkę grzebieniastą, dwa gatunki ropuch: ropuchę zieloną i ropuchę szarą. Spośród żab żyje tu: żaba śmieszka, żaba moczarowa, żaba trawna, kumak nizinny, rzekotka drzewna i grzebiuszka. Najciekawszym płazem Parku jest traszka. Jest to płaz ogoniasty - larwy i dorosłe osobniki posiadają dobrze wykształcony ogon.

W czasie wiosennego rozrodu, wszystkie gatunki płazów związane są ze zbiornikami wodnymi - jeziorami, rowami irygacyjnymi i melioracyjnymi, czy nawet kałużami. Po godach przemieszczają się do odpowiednich dla siebie ekosystemów, czasami nawet o kilkanaście kilometrów. Najdalszą wędrówkę podejmują ropuchy, zwłaszcza ropucha szara, która żyje w suchych i ciepłych lasach, a nawet na klifach. Blisko wody przez cały rok żyje rzekotka drzewna i kumak nizinny. Dla żab najatrakcyjniejsze są łąki lub wilgotne lasy.

Najważniejsze zagrożenia płazów żyjących w Parku to:

• kolizja szlaków wędrówek na gody z drogami;
• zanieczyszczenie wód - ma to znaczenie dla rozwoju skrzeku i kijanek;
• obniżanie zwierciadła wód i zanikanie przez to miejsc godowych.

Gady. Na terenie Wolińskiego Parku Narodowego spotkać można sześć gatunków gadów: gniewosza plamistego, jaszczurkę zwinkę, jaszczurkę żyworodną, padalca zwyczajnego, zaskrońca zwyczajnego i żmiję zygzakowatą.

Stanowisko gniewosza plamistego jest najbardziej na północ wysuniętym stanowiskiem tego gatunku w Polsce.

Gady występują w różnych miejscach, najbardziej są jednak przywiązane do miejsc ciepłych, dobrze nasłonecznionych, gdzie mogą dobrze się ogrzać ciało i sprawnie polować. Gady najbardziej lubią stoki wzgórz o południowej ekspozycji, porośnięte zbiorowiskami kserotermicznymi, łąkami lub niewielkimi zaroślami. Gady - głownie jaszczurki i padalce, ale zdarza się też żmija zygzakowata - można spotkać też w lasach z dużym udziałem dębu lub buka: na polanach, drogach, czy nasłonecznionych kamieniach. Terenów leśnych unika natomiast gniewosz plamisty, żyjący na terenach nieleśnych, ciepłych. Z wodami związane są zaskroniec i jaszczurka żyworodna - preferują brzegi jezior i podmokłe łąki.

Owady. Stare (około stuletnie), zróżnicowane gatunkowo lasy mieszane z przewagą buka i sosny dają dobre warunki dla bytowania wielu gatunków owadów. Dużą rolę odgrywają obumarłe lub obumierające drzewa, będące domem dla wielu rzadkich gatunków.

Świat owadów Wolińskiego Parku Narodowego najliczniej reprezentują muchówki i motyle. Ciekawostką są chrząszcze wodne, których jest tu 65 gatunków. Poza tym jest tu około 40 gatunków korników, 32 gatunki muchówek, 62 gatunki pszczołowatych i 17 gatunków ważek. Na terenie Parku spotkać można jelonka rogacza, kozieroga dębosza i pachnicę dębową. Na terenie WPN odkryto trzy nowe gatunki owadów, w tym jeden gatunek chrząszcza. Spośród motyli na uwagę zasługują paź królowej i mieniak tęczowy oraz wiele gatunków trzmieli.

W Parku stwierdzono występowanie 92 gatunków owadów bezskrzydłych, w tym 87 skoczogonków.

Woda.

Wody są obok lasów dominującym środowiskiem w parku. Od północy jest pas wód Morza Bałtyckiego, od zachodu ujście Świny. Delta Świny jest kompleksem jedenastu bagnistych wysepek porozdzielanych kanałami. W części wschodniej znajdują się cztery jeziora polodowcowe, a w obrębie wzniesień morenowych znajdują się sztuczne zbiorniki wodne: Grodno, Stara Kredownia i Turkusowe.

KULTURA I TURYSTYKA

Przyczyną kulturowego zróżnicowania wyspy Wolin są jej burzliwe dzieje, jednak zawsze obszar ten związany był z morzem przez handel czy rybactwo. Na terenie Parku znaleźć można pozostałości grodzisk i miejsc osadnictwa z czasów historycznych. Dużo jest śladów II wojny światowej: bunkry, okopy, resztki fundamentów broni V-3. W rejonie Wapnicy zlokalizowane są pozostałości odkrywkowej kopalni kredy, w której wyrobisku jest teraz zbiornik wodny oraz ruiny cementowni w której kreda była przerabiana. Obiekty te interesują nie tylko turystów, ale też naukowców.

Istotną część działalności Parku stanowi turystyka. Park posiada dobrze rozwiniętą infrastrukturę turystyczną:

• Centrum Edukacyjno - Muzealne w Międzyzdrojach;
• Pokazową zagrodę żubrów - półtora kilometra od Międzyzdrojów;
• Cztery punkty widokowe;
• Sieć szlaków turystycznych i ścieżek dydaktycznych o łącznej długości ponad 50 km.

Najliczniej odwiedzane są:

• Jeziorko Turkusowe, zawdzięczające swoją nazwę zabarwieniu wody;
• Pokazowa zagroda żubrów;
• Punkty widokowe zlokalizowane w pobliżu Międzyzdrojów - "Grosań" i "Kawcza Góra"

Ze wzgórza Zielonka koło Lubinia roztacza się piękna i rozległa panorama na deltę Świny i Zalew Szczeciński.

Do największych zagrożeń przyrody Parku zaliczają się: przecinające ten teren drogi i linia kolejowa, linie energetyczne oraz gazociąg.

Woliński Park Narodowy wydaje własne czasopismo o nawie "Klify", gdzie publikowane są opracowania związane z ochroną Parku i wyniki badań naukowych.