Ogólna charakterystyka :POŁOŻENIE i POWIERZCHNIA i HISTORIA Ojcowskiego Parku Narodowego.

Położenie Ojcowskiego Parku Narodowego to południowa części kraju, teren województwa małopolskiego, około 16 km od miasta Krakowa, na obszarze Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Cały Park obejmuje swym zasięgiem doliny dwóch małych rzek czyli Prądnika oraz Sąspówki także przyległe do Parku tereny tzw. wierzchowiny jurajskiej.

Kiedy został zaakceptowany projekt utworzenia Parku, przez organ zwany tzw. Państwową Radą Ochrony Przyrody, zgodnie z Rozporządzeniem ówczesnej Rady Ministrów , czyli dnia 14 01 1956 roku, powołano do życia (wtedy jako szósty Park w Polsce) -Ojcowski Park Narodowy, zajmujący obszar 1570,59ha. Ze względów administracyjnych tereny Parku są tzw. Obwodem Ochronny "Groty", a tworzą go: 5 obchodów i tak mamy tutaj Jamki, dalej Korytania, dalej Bukówki, dalej Złota Góra oraz Pieskowa Skała. Wiele zmian administracyjnych już od dnia 1 01 1999 roku. cały obszar Parku , był w granicach województwa małopolskiego, a powiecie ziemskim o nazwie krakowski, który obejmuje tereny czterech gmin, oto one:

* miejscowość Skała , 1198,23ha co stanowi 63,4% powierzchni OPN.

* miejscowość Jerzmanowice-Przeginia , 88,05ha co stanowi 4,5%.

* miejscowość Wielka Wieś , 118,85ha co stanowi 6,3%.

* miejscowość Sułoszowa , 484,87ha co stanowi 25,6%.

Ojcowski Park Narodowy ma otulinę, która rozciąga się aż na terenie pięciu gmin a więc tych wymienionych. I dodatkowo gminy Zielonki. Łączna powierzchnia to 7000ha z roku 1981, ostatnio się zmniejszyła do blisko 6777ha , gdyż była nowelizacja. Obecnie łączna powierzchnia całego Parku Narodowego to 2145,62ha.

Starania o początek ochrony przyrody w Dolinie Prądnika ma swój początek już XIX wieku a była ściśle związana z pierwszymi prowadzonymi tutaj badaniami naukowymi. Wtedy to odkryto dużo cennych gatunków roślin oraz zwierząt i eksplorowano naukowo jaskinie. Poza tym Park był tematem wielu reportaży czy wspomnień , także natchnieniem różnych artystów czy poetów. Samo Piękno tylko Doliny Prądnika, dalej bogata fauna oraz flora, czy bardzo interesująca archeologia, zachęcały wielu przybyszów do odwiedzin Parku, i starać się o ochronę tego Królestwa Kongresowego kiedyś zwanego też Polską Szwajcarią.

GEOLOGIA oraz GEOMORFOLOGIA.

Utwory geologiczne , które odsłaniają się tylko na terenie Parku Narodowego , to przede wszystkim , wapienie tzw. górnojurajskie, które osiągają blisko 200 metrów miąższości, powstają one w wyniku nagromadzenia dużej ilości szczątków różnych organizmów, one niegdyś występowały w morzu tzw. jurajskim , dawno bo 150-180 tys. lat wstecz. Barwa wapieni jest biała, czasami jasnożółta albo jasnoszara. Natomiast okolicach Ojcowa spotykamy dwie odmiany wapieni czyli skaliste oraz ławicowe. Te formy skałkowe, które zostały utworzone z wapienia skalistego, mają dużą twardością, dalej zwięzłość, też spękania ciosowe oraz brak krzemieni. Wśród skamieniałości spotykamy zazwyczaj gąbki. Obszary położone pomiędzy wszystkimi skałkami mogą być utworzone z wapieni tzw. ławicowych, mających różną grubość ławic, dalej litologicznie zbliżone do tych skalistych, odróżniają się od reszty wyraźnymi warstwami występowaniem tzw. buł krzemiennych. Pośród skamieniałości mamy też ramienionogi oraz rzadko spotykane amonity.

W okresie starszego trzeciorzędu ( czyli paleogenie) wymieniana część Wyżyny Krakowsko- Częstochowskiej ulega ciągłym procesom denudacyjnym, a te spowodowały powstanie rozległej, czasem lekko pofałdowanej wierzchowiny, o wysokości średnio 450 metrów n.p.m., zwanej tzw. paleogeńska powierzchnia zrównania. Na obszarach okolic parku, zwłaszcza w północno-zachodniej części, ta wierzchowina ma liczne skałki, zwane ostańcami, są one zbudowane z bardzo odpornych skał- wapieni skalistych pochodzenia jurajskiego, bardzo dobrze zachowane, nie uległy do tej pory zniszczeniu. Na koniec okresu trzeciorzędu - pliocenu, na terenie południowych regionów Wyżyny na skutek dużej erozji wgłębnej wszystkich potoków, mogła się wykształcić współczesna sieć rzeczna; a wody które płyną z terenów północy w kierunku południowym, został wycięły doliny, jako głębokie jary. Ale równocześnie kiedy rozwijały się doliny, to doszło do utworzenia jaskini, gdyż działały procesy krasowe, powstały liczne jaskinie.

Lądolód, kiedy dotarł aż do granicy Karpat, zakrył cały obszar Wyżyny : glinami, dalej piaskami oraz żwirami, ale utwory już zniknęły z tych dolin. Podczas młodszych zlodowaceń , a więc środkowopolskiego oraz bałtyckiego, cały obszar obecnego Parku Narodowego, był w strefie oddziaływań chłodnego klimatu. Na koniec epoki lodowcowej , przybyło dużej ilości lessu, a który teraz przykrywa Wyżynę grubym płaszczem, miąższość do 8 m. Tutaj powstały urodzajne gleby. Obecnie , w holocenie tworzą się w dnach rzek zarówno muły, też piaski oraz żwiry. Zaś holoceński osad to na przykład martwica wapienna czyli trawertyn, zlokalizowana przede wszystkim to dno Doliny Sąspowskiej.

WODY charakterystyka.

Współczesna sieć rzeczna terenu Parku powstała na koniec trzeciorzędu, wtedy była silna wgłębnej erozji rzeczna. Podstawowym ciekiem wodnym jest Prądnik, a jedyny dopływ tej rzeki w Parku to rzeka Sąspówka. Wszystkie potoki mają wodę z liczby 20 źródeł , o pochodzeniu szczelinowo-krasowym nazywanych też wywierzyskami.

ZWIERZĘTA parku

Fauna całego parku narodowego jest niezwykle bogata. Współczesne badania naukowe pokazują iż bytuje tutaj blisko 5500 różnych gatunków zwierząt; a ich ogólna liczba to 12000 gatunków. Wśród ssaków mamy następujące okazy, np.: borsuk, dalej orzesznica, dalej gronostaj czy introdukowany w roku 1985. Do tych najciekawszych okazów ssaków są zaliczane nietoperze, tutaj wiele zamieszkuje w jaskiniach. A z liczby 15 obserwowanych do tej pory gatunków nietoperzy, na szczególną uwagę zasługuje północny zakres zasięgu bytowania nocek orzęsiony. Pośród ptaków określono 134 gatunki takie jak.: żyjący przede wszystkim w górach - pluszcz. Największa liczba reprezentantów oraz bardzo urozmaicony to siedlisko owadów, tutaj mamy prawie 4600 gatunków, a wśród nich 1700 pięknych gatunków chrząszczy, dalej przeszło 950 pięknych gatunków błonkówek czy chociażby 1075 pięknych gatunków motyli.

ROŚLINNOŚĆ parku

Urozmaicenie rzeźby tego terenu czy mikroklimatu wpłynęła znacznie na bogactwo oraz różnorodność flory Parku, tutaj spotykamy blisko 1000 gatunków -roślin naczyniowych, mających różne wymagania ekologiczne, do tego jeszcze blisko 50 gatunków okazów górskich a przeszło 100 tzw. ciepłolubnych spotykanych zazwyczaj w południowej Europie. Do tych najciekawszych zaliczamy: największy storczyk czyli tzw. obuwik pospolity, dalej subalpejski chaber miękkowłosy, dalej stepowa trawa czyli ostnica Jana czy chociażby spotykana tylko w Polsce jako stanowisko -macierzanka wczesna. Na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego wyodrębniono także około 100 różnych gatunków mszaków, dalej też 73 gatunki tzw. wątrobowców, dalej 370 gatunków porostów oraz blisko 1140 gatunków różnych grzybów.

Podczas tworzenia Parku zasadniczymi kompleksami leśnymi wówczas były - bory mieszane zajmujące 48% powierzchni całego Parku, tutaj z dominacją sosny, jodły czy świerka. Natomiast grądy obejmowały 16% powierzchni parku, dalej buczyny to 9% powierzchni. Na skutek sukcesji wtórnej i silnego oddziaływania całej emisji szkodliwych zanieczyszczeń przemysłowych, sama struktura kompleksów leśnych została zmieniona. Współcześnie bory mieszane stanowią tylko 5% terenu Ojcowskiego Parku Narodowego, i do 2010 roku szacuje się że zanikną; natomiast dominują teraz grądy (to prawie 40%) także tzw. buczyna karpacka , zajmująca powierzchnię 31%.

KULTURA MATERIALNA oraz TURYSTYKA:

Najstarsze ślady obecności człowieka na obszarze parku są już z czasów starszego paleolitu które mają blisko 120 tys. lat. Starsze stanowiska archeologiczne, i tak z licznych jaskiń przedstawiają kulturę lewaluasko-mustierską, dalej mikocko-prądnicką , blisko 70 - 54 tys. lat p.n.e. oraz jerzmanowicką , blisko 36 tys. lat p.n.e. Razem z okresem tzw. neolitu jest związana kopalniana eksploatacja na większą skalę -krzemienia oraz obróbka tegoż krzemienia w okolicach Ojcowa.

Na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego występują liczne atrakcje i zabytki architektury. Można do nich zaliczyć na przykład: bardzo dobrze zachowany do czasów współczesnych- zamek( styl renesansowy) znajdujący się w miejscowości Pieskowa Skała czy chociażby ruiny pochodzącego z gotyku zamku (Ojców). Powyższe obiekty od dawna były pewnego rodzaju ogniwami ze średniowiecznych systemów obronnych , które wówczas miały chronić południowo-zachodnie granice naszego kraju-Polski. I tak obecnie wewnątrz zamku - Pieskowej Skale jest muzeum , jako Oddziału Państwowych Zbiorów Sztuki n. zamku królewskim-Wawelu. To właśnie Park Narodowy ma trwałą ekspozycję w znanym Muzeum imienia Władysława Szafera, a każdego przyjeżdża tutaj blisko 40 tysięcy turystów. Zaś te inne obiekty udostępnione dla zwiedzających to też: Jaskinia Łokietka, dalej Jaskinia Ciemna czy ruiny zamku również w Ojcowie.

Muzeum imienia Władysława Szafera zostało założone w OPN już w roku 1965. Skupia ono informacje o zjawiskach , które miały miejsce na obszarze Parku, także przygotowuje tereny do odbywania ćwiczeń terenowych, badań naukowych , także reklamuje wiedzę na temat parku czy regionu. Ojcowski Park Narodowy wydaje lokalne pismo o nazwie Prądnik, gdzie są publikowane liczne prace badawcze, związane z ochroną przyrody . Biorąc pod uwagę bliskość Krakowa, tereny Parku są odwiedzane przez wielu turystów, mających do swojej dyspozycji bardzo bogatą infrastrukturę turystyczną.