Narwiański Park Narodowy

Wiadomości wstępne:

Narwiański Park Narodowy został powołany w roku 1977( grudzień) po to by zachować nadzwyczajne wartości przyrodnicze tych obszarów dla potrzeb przeprowadzania badań naukowych, także dydaktyki oraz upowszechniania turystyki kwalifikowanej. Powierzchnia całego Parku to obszar około 53 655 ha, natomiast obszar strefy ochronnej wynosi 18 608 ha. W czym powierzchnia lasów zajmuje około 29 tys. ha, natomiast rzeki oraz jeziora łącznie to. 17 tysięcy ha. Reszta terenów to przede wszystkim użytki rolne oraz obszar zabudowany. Z kolei Mazurski Park Krajobrazowy znajduje się na terenie województwa warmińsko-mazurskiego oraz obejmuje tereny w granicach trzech różnych powiatów. W obszarze powiatu Pisz mamy około 25 486 ha (jest to gmina Ruciane Nida mająca 14706 ha, dalej gmina Pisz mająca 9 270 ha, dalej gmina Orzysz mająca 1510 ha). Natomiast powiat mrągowski zajmuje tereny o powierzchni 26 814 ha (a tutaj gmina Piecki czyli 15 326 ha, dalej gmina Mikołajki czyli 10 740 ha, dalej gmina Mrągowo czyli 748 ha). Na terenie powiatu szczycieńskiego do tego Parku wliczane jest 1 355 ha ziemi z całego obszaru gminy Świętajno. Mazurski Park Krajobrazowy znajduje się na granicy dwóch różnych form geomorfologicznych a więc moreny oraz sandrów, ochrania wspaniałe bogactwo roślin oraz zwierząt, także obfitość kompleksów leśnych, torfowisk, czy jezior oraz wód płynących. Wspaniała przyroda Parku to przede wszystkim: 60 jezior (każde o powierzchni powyżej 1 ha), takie jak największe Polskie jezioro czyli Śniardwami, czy chociażby rzeka Krutynia, jako bardzo piękny i znany w Europie szlak kajakowy, kolejne to 11 rezerwatów ożywionej przyrody, tu należy wymienić rezerwat biosfery zwany Jeziorem Łuknajno, do tego jeszcze wymieniamy około 850 gatunków roślin tzw. naczyniowych, tutaj rzadko spotykane rośliny, jak: storczyki (znamy 10 gatunków), dalej wełnianka delikatna, czy wielosił błękitny, też lilia złotogłów, też widłak wroniec, czy pełnik europejski, znana chamedafne północna, dalej rosiczka okrągłolistna czy dzwonecznik wonny, a wśród fauny to: wilki, łosie, liczne bobry, dalej wydry oraz około 200 gatunków ptactwa, najbardziej znane to: bąk i bączek, dalej bocian czarny, czy hełmiatka, czy gągoł, znana nurogęś, czy bielik i orlik krzykliwy, oraz rybołów, kropiatka, czy zielonka, czy derkacz, pospolity dudek, oraz puchacz, dalej pluszcz czy zimorodek, czy wąsatka, dalej muchołówka białoszyja oraz orzechówka. Przez wiele lat prowadzone są przygotowania aby utworzyć na terytorium części danego Parku Krajobrazowego oraz Mazurskiego Parku Narodowego.

Rezerwaty- krótka charakterystyka:

* CZAPLINIEC jest to rezerwat. ornitologiczny, zajmujący powierzchnię 17, 10 ha; ochronie podlega tutaj np.200 letni - wspaniały drzewostan sosnowy, w którym swego czasu znajdowała się kolonia -siedlisko czapli siwej.

* CZAPLISKO zwane ŁAWNYM LASKIEM jest to rezerwat ornitologiczny, zajmujący powierzchnię 7,62 ha; ochronie podlega tutaj 200 letni las sosnowy, tutaj była kiedyś kolonia okazu z ptactwa wodnego-czapli siwej.

* JEZIORO LISUNIE jest to rezerwat. florystyczny, zajmujący powierzchnię15,78 ha; swym zasięgiem obejmuje już zarastające tereny jeziora oraz stanowiska bardzo rzadkich roślinności wodnych.

* JEZIORO ŁUKNAJNO czyli rezerwat faunistyczny, zajmujący powierzchnię 709,97 ha; ochronie podlega tutaj największa ostoja tzw. łabędzia niemego -cała Polsce. Już od początku wiosny aż do zakończenia jesieni przez cały czas zamieszkuje tutaj kilkaset sztuk łabędzi (max 2500). Możemy tutaj zaobserwować około 175 gatunków różnych ptaków, gdzie aż 95 gniazduje. To w roku 1977 powołano tutaj przez Unesco wspaniały rezerwat biosfery co w skrócie czytamy (MaB), natomiast w roku 1978 dokonano wpisu jeziora na światową listę rezerwatów Konwencji RAMSARSKIEJ( skupia państwa całego świata).

* JEZIORO WARNOŁTY jest to rezerwat krajobrazowo-ornitologiczny, zajmuje on powierzchnię 373,3 ha; ochronie podlega płytkie już zarastające jezioro, będące odnogą jeziora Śniardwy. Rezerwat jest miejscem lęgowym wielu różnych gatunków ptaków wodnych i błotnych także miejscem żerowania niezwykle rzadko spotykanych gatunków różnych ptaków drapieżnych.

* KRÓLEWSKA SOSNA jest to rezerwat. leśno-torfowiskowy, zajmujący powierzchnię. 103,76 ha; ochronie tutaj podlega 200 letni tzw. starodrzew sosy z domieszkami dębu szypułkowego, także świerk oraz brzoza brodawkowata i także 3 jeziora dystroficzne , gdzie jest reliktowa flora tzw. torfowisk wysokich. Niezwykła atrakcja turystyczna jest tutaj obumarła już pomnikowa sosna i dąb szypułkowy nazywany Dębem Karola Małłka.

* KRUTYNIA jest to rezerwat krajobrazowo -leśny, zajmuje powierzchnię łącznie 273,12 ha; został powołany po to by chronić zróżnicowany krajobraz polodowcowy- Jeziora Krutyńskiego oraz górny odcinek rzeki -Krutyni (o długości 2,5 km) razem z otaczającymi lasami liściastymi oraz lasami mieszanymi. Osobliwość tego rezerwatu to tzw. krasnorost o nazwie Hildenbrandtia rivularis który porasta kamienie oraz tzw. gąbka słodkowodna o nazwie Euspongilla lacustris.

* KRUTYNIA DOLNA jest to rezerwat krajobrazowo oraz florystyczno faunistyczny, zajmuje on powierzchnię 969,33 ha; zajmuje tereny dolnego odcinka rzeki o nazwie Krutyni oraz jeziora: zwłaszcza Gardyńskie, dalej jezioro Malinówko, jezioro Dłużec oraz jezioro Smolak i blisko położone lasy, także torfowiska oraz łąki. Na terenie całego rezerwatu Krutynia znajduje się szeroka 25 metrów oraz głęboka na 2-5 metrów.

* PIERWOS jest to rezerwat krajobrazowo- florystyczny i faunistyczny, o powierzchni łącznej 605,48 ha; ochronie podlega tutaj zróżnicowany ekosystem leśny, ekosystemy torfowiskowe oraz ekosystemy wodne. Ochronie podlegają bardzo płytkie, a tym samym zarastające jeziora Pierwos, także strumienie o nazwie Pierwos, dalej Gardynkę też ujściowy dolny odcinek rzeki o nazwie Krutyni, tutaj spotykamy bardzo rzadkie rośliny oraz zwierzęta.

* STRZAŁOWO jest to rezerwat leśny, zajmujący powierzchnię 14,12 ha; został utworzony aby zachować cenne elementy lasu mieszanego. Występuje tutaj sosna o tzw. ładnym pokroju oraz bardzo dużych wysokościach około 33 m.

* ZAKRĘT jest to rezerwat torfowiskowo -leśny, zajmujący powierzchnię 105,8 ha; ochronie podlegają 3 jeziora dystroficzne gdzie jest reliktowa flora torfowisk tzw. wysokich i do tego otaczające kompleksy sosnowe także z domieszką gatunku dębu tzw. szypułkowego mającego wiek około 200 lat. Jeziora pozwalają zobrazować sposób i mechanizm zarastania powierzchni wodnych jezior oraz powstawania torfowisk z bardzo charakterystycznymi tzw. pływającymi wyspami , a są to odpadające fragmenty torfu.

Użytki ekologiczne krótka charakterystyka.

Wszystkie znajdujące się w tym rejonie wyspy jeziorne Parku na terenie dawnego województwa suwalskiego, tu wyjątkiem są wyspy objęte innym sposobem ochrony przyrody (np. wymieniamy park narodowy, czy rezerwat) także wysp, które zostały wykorzystane rolniczo także wyspy mające trwałą zabudowę. Te które znajdują się na terenie gmin Ruciane Nida, oraz Mikołajki, oraz Pisz, będących w jednostce administracji Nadleśnictwa Maskulińskie oraz Pisz. Tu zaliczamy kompleksy leśne wysp, jezior , do których zaliczamy: jezioro Śniardwy, jezioro Tuchlin, jezioro Mikołajskie, jezioro Bełdany. Na obszarze wyspy Kamieńskiej jest zlokalizowane stanowisko bardzo rzadkiej rośliny, a jest nią- kokorycz pełna. Natomiast wyspy Czarci Ostrów oraz Wyspa Piaseczna to z kolei stanowiska archeologiczne.

Następny to Grąd Wygryny, na terenie gminy Ruciane Nida, w administracji Nadleśnictwo Maskulińskie, a leśnictwie Ukta. Tu na obszarze 18.78 ha znajduje się chroniony fragment unikalnej i wspaniałej w całej północno -wschodniej Polsce gatunku grądu z tzw. kokoryczą pełną.

Następny to Torfowisko Zełwągi, na terenie gminy Mikołajki, w administracji Nadleśnictwo Maskulińskie, a leśnictwo Baranowo. Objęto ochroną stanowiska wierzby borówkolistnej, które liczy prawie 400 pędów. Wierzba znajduje się na torfowisku , pod osłoną kilkudziesięcioletniego kompleksu sosnowego.

Następne to Prawdowskie Wzgórze, na terenie gminy Mikołajki, w administracji Nadleśnictwo Maskulińskie, leśnictwo Mikołajki. Tutaj chroni się piaszczyste wzgórze mające łączną powierzchnię 1.5 ha, poza licznymi stanowiskami rojnika pospolitego. Rojnikowi towarzyszy ogromna ilość tzw. roślin ciepłolubnych.

Następne to Łąka Krutynia, na terenie gminy Ruciane Nida, w administracji Nadleśnictwo Maskulińskie, leśnictwo Ukta. Ta Łąka jest enklawą w całym rezerwacie ożywionej przyrody; natomiast Krutynia Dolna to bardzo silnie użytkowana, ale przy tym wilgotna łąka , gdzie są liczne spotykane tutaj storczyki, dalej szerokolistny oraz krwisty.

Następnie to Jeziorko dystroficzne o nazwie Zaułek, znajdujące się w pobliżu miejscowości o nazwie Stare Kiełbonki na terenie gminy Piecki, to Nadleśnictwo Strzałowo, a leśnictwo Prusinowo. Pod ochroną są tutaj małe jezioro z pobliskimi lasami o powierzchni 26.47 ha. Cała tafla wodna jest otoczona przez torfowisko wysokie razem z reliktową roślinnością polodowcową.

Następnie to Łąki Morysie, na terenie gminy Piecki, okręg Lipowo, zajmujący powierzchnię 19.7 ha. Ochronie podlegają śródleśne łąki, które stanowią enklawę na terenie rezerwatu przyrody Pierwos. Interesujące i wyjątkowe okazy roślinne to pełnik europejski.

Pomniki przyrody charakterystyka.

Pomniki przyrody w Mazurskim Parku Krajobrazowym jest do roku 1998 aż 93 różne obiekty. W znacznej mierze są to, np.: stare dęby, spotykane pojedynczo albo w grupach, mające ciekawe kształty- sosny, dalej malownicze aleje lip czy po prostu głazy narzutowe. Kilka z nich da się dosyć łatwo zaobserwować, ponieważ są we wsiach, zaś piękne aleje prowadzą do licznych miejscowości oraz osad czy zabudowań leśniczówek. Drzewa stare i aleje także tzw. zadrzewienia śródpolne (a więc np.. jabłonie, dalej grusze, czy jarzębiny oraz inne), one pełniły dawniej poza funkcją dekoracyjną w naturalnym krajobrazie, też istotną rolę będąc miejscami odpoczynku oraz schronienia podczas posiłków dla pracujących na roli ludzi oraz zwierząt, to także nierozerwalny element w kształtowaniu pięknego krajobrazu Mazur. Czasami są z nimi związane legendy, odczucia ludzi, mieszkających w pobliżu przez długie lata swego życia bądź też upamiętniają imiona i nazwiska zasłużonych osób danego regionu. Godne obejrzenia oraz łatwe do znalezienia na terenie parku są min.: tzw. Zakochana Para", czyli po prostu para drzew, tu dąb dotyka swymi konarami sosny, występuje 200 m ku zachodowi od miejscowości Krutyń, na trasie prowadzącej do tzw. Krutyńskiej Plaży" znajdującym się przy Jeziorze Mokrym; dalej to dąb szypułkowy mający obwód 200 cm, zaś wysokość 18 m, kolejna to sosna zwyczajna mająca obwód 275 cm, zaś wysokość 18 m, następnie tzw. Mazurski Dąb Bartny", czyli po prostu dąb bartny, gdzie pszczoły zbudowały tzw. barć; ale pszczoły wymarzły podczas srogiej zimy w roku 1979 , dalej to dąb utrzymał status pomnika przyrody; kolejny to dąb szypułkowy mający obwód 315 cm, zaś wysokość 28 m, oraz Dąb n. Mukrem" nazwany imieniem Karola Małłka, znajdujący się na wschodnim wybrzeżu- Jeziora Mokrego na terenie rezerwatu o nazwie Królewska Sosna", oddalonej 1 km od osady- Zgon, kolejny to dąb szypułkowy mający obwód. 520 cm, zaś wysokość 30 metrów, dalej Królewska Sosna", jest martwa, ulokowana przy trasie prowadzącej wzdłuż J. Mokrego na jego wschodnim brzegu, nieopodal ścieżki biegnącej do tzw. Dębu n. Mukrem", około 1 kilometra od Zgonu; dalej sosna zwyczajna mająca obwód 360 cm, zaś wysokość 35 m, dalej Głaz narzutowy czyli różowy granit ulokowany na Kusnort , czyli południowy-wschód od miasta Mikołajek, oraz największych rozmiarów głaz narzutowy na terenie Mazurskiego Parku Krajobrazowego, w obwodzie 1 215 cm, a wysokości 2 metry.

Ścieżki przyrodnicze charakterystyka.

Aby poznać przyrodę Mazurskiego Parku Krajobrazowego, stworzono wiele ścieżek przyrodniczych. Kilka z tych ścieżek już oznakowano w terenie parku oraz opisano w polskich informatorach, należy je zakupić udając się w trasę

I ścieżka to Krutyń oraz okolice.

* Rezerwat o nazwie Zakręt" a więc ścieżka biegnie przez obszar rezerwatu torfowiskowego "Zakręt", dookoła jednego z 3 jezior tzw. dystroficznych. Daje to możliwość poznania roślinności torfowiskowej z innymi osobliwościami roślinnymi, jak na przykład owadożerna rosiczka czy chociażby można tu podziwiać "pływające wyspy torfowiskowe". Ta Ścieżka jest przystosowana do tego by poruszać się tutaj wózkami inwalidzkimi. Długość całej trasy to 3 km + 0,5 km czyli powrót do miejscowości Krutyni.

* Rezerwat o nazwie ;Krutynia" a więc ścieżka biegnie z Krutyni poprzez teren rezerwatu Krutynia, dalej wzdłuż brzegu rzeczki do samego Jeziora Krutyńskiego. Ta Ścieżka daje możliwość bliskiego poznania krajobrazu ukształtowanego w znacznej mierze przez lodowiec. Rzeka płynie tutaj głębokim jarem, otoczonym przez kompleksy lasów mieszanych. W rezerwacie możemy zaobserwować zimorodki, dalej wydry, także norki amerykańskie czy chociażby obserwować roślinność runa leśnego. Na kamieniach wystających w wodach rzeki Krutyni widzimy krasnorosta ldebrandtia rivularis, który świadczy o znacznej czystości wody. Długość całej trasy wynosi około 2,5 km + 2,5 km na powrót do miejscowości Krutyni.

* Ścieżka Krutyń - Zgon jest przyrodnicza, a biegnie na zachód aż od wsi Krutyni, dookoła wschodniego brzegu jeziora tzw. mezotroficznego o nazwie- Jeziora Mokrego i przez teren rezerwatu "Królewska Sosna". Turysta może poznać przyrodę całego rezerwatu o nazwie"Królewska Sosna" oraz podziwiać wspaniałe pomnikowe drzewa: jak"Zakochana Para", dalej "Dąb n. Mukrem imieniem Karola Małłka", czy Królewską Sosnę", będącą martwym drzewem. Cała Długość trasy wynosi około. 8 km + 4 km i powrót do miejscowości Krutyni.

* Krutyń - Rosocha jest to trasa prowadząca z miejscowości Krutyni wzdłuż brzegu rzeki Krutyni, dalej pośród lasów oraz młodników do wsi Zgon, do samych śródleśnych, czy torfowiskowych jeziorek, które otacza bór bagienny. Ta Ścieżka daje możliwość poznania różnic między lasami naturalnym hodowlanym lasem także poznania hodowli leśnej. Długość całej ścieżki wynosi około 6,5 km + 4 km i powrót do miejscowości Krutyni.

*Rosocha - Wojnowo ta trasa biegnie przez tzw. głazowiska niedaleko wsi Rosocha oraz wsi Wojnowo, zaliczane do składu moreny czołowej, biegnącej wzdłuż trasy asfaltowej Zgon - Ruciane. Tutaj Możemy zobaczyć morenę czołową, która jest zbudowana z bardzo dużych skalnych bloków a także sandrową równinę, ciągnącą się w kierunku południowym od trasy Zgon - Ruciane. Całą wycieczkę zakończymy podziwianiem zabytków z architektury sakralnej oraz domów mieszkalnych rosyjskich osadników jeszcze z XIX wieku, znajdujących się w miejscowości Wojnowo. Trasa ma długość 3km + ok. 11 km a potem powrót do miejscowości Krutyni.

II ścieżka to Mikołajki oraz okolice .

* Rezerwat o nazwie Jezioro Łuknajno jest to trasa przyrodnicza, biegnie od cmentarza tu-Mikołajki aż do słynnych wieży widokowych zlokalizowanych nad Jeziorem Łuknajno. Te wieże widokowe dają możliwość obserwacji łabędzi nad jeziorem, gdy wędrują a tu odpoczywają jest ich nawet 2 500 osobników także inne ptaki wodno-błotne, jeszcze ptaki drapieżne. Sporą atrakcją tego rezerwatu jest także sposobność obserwacji orła bielika. Trasa ma długość około 6,5 km oraz 4 km na powrót do miasta Mikołajek.

* Muzeum przyrodnicze.

W miejscowości Krutyń, w pięknej zabytkowej stodole tzw. mazurskiej jest utworzone Muzeum Przyrodnicze, przedstawiające zwierzęta, spotykane w Mazurskim Parku Krajobrazowym. Cała kolekcja to około 200 eksponatów ale jest powiększana. Dominują pośród eksponatów ptaki: zarówno te drapieżne, jak i krukowate, czy wodne. Te zwierzęta, które tutaj są to ofiary zderzeń się z autami jeżdżącymi po drogach całego Parku, czy też ogrodzeniami, oraz liniami energetycznymi (zwłaszcza duże ptaki). Zaś w sieci rybackiej czy kłusowniczej giną znaczne ilości ptaków wodnych.