Jeziorem nazywane są zbiorniki wodne, wypełnione najczęściej wodą słodką, które nie mają bezpośredniego połączenia z oceanem. Wśród wszystkich zasobów wód stanowią zaledwie 0,019%, ale mają duże znaczenie lokalne. Jeziora zajmują 1,8% powierzchni lądów.

Zbiorniki jeziorne pełnią różne funkcje:

  • retencyjną (gromadzenie nadmiaru wód)
  • wpływają na mikroklimat
  • są miejscem życia organizmów żywych
  • stanowią źródło wody do celów komunalnych i przemysłowych
  • funkcje rekreacyjne

Jeziora powstają na skutek wypełnienia wodą zagłębienia terenu, zwanego misą jeziorną. Geneza powstawania tych zagłębień jest różna. Oto jak dzielimy jeziora ze względu na sposób powstania misy jeziornej:

  • Jeziora tektoniczne - powstały na skutek zjawisk związanych z procesami zachodzącymi wewnątrz Ziemi powodujących poruszanie się, pękanie i przemieszczenia skorupy ziemskiej. Charakterystyczną cechą tych jezior są bardzo duże głębokości - np. Bajkał - 1620 m. Jeziora tektoniczne często występują w rowach tektonicznych, na połączenie płyt litosferycznych np. Tanganika, Malawi, Alberta.
  • Jeziora wulkaniczne - również zawdzięczają swoje powstanie procesom zachodzącym wewnątrz Ziemi - tym razem wulkanizmowi. Tworzą się poprzez wypełnienie wodą krateru wulkanicznego. Charakteryzują się niewielkimi rozmiarami. Spotykane są na obszarach sejsmicznych, np. na wyspie Jawa. Innym typem jeziora wulkanicznego jest Sewan (Armenia). Powstało ono, gdy lawa wydobywająca się z wulkanu przecięła dolinę rzeczną i stworzyła "tamę", uniemożliwiając swobodny przepływ wody.
  • Jeziora polodowcowe - są bardzo często występującymi formami zbiorników wodnych. Występują na obszarach dawnych zlodowaceń i są charakterystycznym elementem rzeźby glacjalnej. Ich największymi miejscami występowania są Europa i Ameryka Północna. Najczęściej tworzą skupiska, raczej nie spotyka się ich "samotnych". W Polsce spotykane są na Pojezierzu Mazurskim i Pojezierzu Wielkopolskim, oraz w Tatrach. Najbardziej znanymi jeziorami polodowcowymi w kraju są: Śniardwy, Wigry, Hańcza, Morskie Oko. Ten rodzaj jezior dzieli się na kilka typów, np. rynnowe, morenowe, wytopiskowe, karowe.
  • Jeziora przybrzeżne - utworzone na skutek odcięcia zatoki przez usypywaną z materiału akumulacyjnego mierzeję. Należą do nich np. Łebsko, Gardno.
  • Jeziora zakolowe - tworzące się w starorzeczach, czyli odciętych meandrach rzek. Do tego typu należy jezioro Czerniakowskie w Warszawie.
  • Jeziora krasowe - tworzą się poprzez wypełnienie wodą wklęsłych form krasowych. Ten rodzaj można spotkać np. w okolicach Lublina (Polesie Lubelskie).
  • Jeziora zaporowe - maja one genezę antropogeniczną, powstały, aby zapobiegać zalaniu obszarów najczęściej zalewanych przez powodzie, spełniać funkcję hydroenergetyczną, gromadzić wodę na obszarach zagrożonych suszą (do nawadniania ziemi i jako źródło wody pitnej). Przykładami tego typu jezior są: Zbiornik Nasera (Egipt), Zbiornik Wolta (Ghana), Zbiornik Kariba (Zambia), systemy jezior na wielkich systemach rzecznych, np. na Kolorado, Missouri w Stanach Zjednoczonych, na Wołdze, Dnieprze itd.
  • Jeziora kosmiczne - wypełniające krater powstały po upadku meteorytu. Mają one najczęściej ogromne rozmiary.
  • Jeziora bezodpływowe - ich cechą jest to, że nie wypływają z nich żadne cieki powierzchniowe.
  • Jeziora przepływowe - to takie formy zbiorników, do których wpływają i z których wypływają cieki powierzchniowe.

Inny podział jezior wiąże się z ich warunkami do życia organizmów (wpływa na to skład chemiczny wody jeziornej, jej temperatura oraz natlenienie). Według niego istnieją trzy rodzaje jezior:

  • jeziora eutroficzne - mają odczyn zasadowy, ich woda ma często zielonkawy odcień, ze względu na dużą ilość żyjących w nich glonów. Jeziora te są bardzo dobrze natlenione, posiadają bardzo dużo związków odżywczych, co pozwala na szybki rozwój roślinności.
  • jeziora dystroficzne - mają odczyn kwaśny, ich woda przybiera ciemny, brunatny odcień, często położone są w pobliżu obszarów zatorfionych. W jeziorach tych nie panują dobre warunki do rozwoju świata organicznego.
  • jeziora oligotroficzne - ich wody są bardzo czyste, najczęściej ich barwa jest przezroczysta, czasem lekko niebieskawa. Są zazwyczaj bardzo głębokie, ich dna są piaszczyste lub żwirowe. Na skutek niewielkiego natlenienia i braku substancji odżywczych nie są to sprzyjające warunki życia dla organizmów zwierzęcych i roślinnych. Tego jeziora występują np. w polskich górach.

W porównaniu np. z morzami, jeziora bardzo szybko zanikają. Ich życie można podzielić na kilka faz:

  • powstanie jeziora - na skutek działania wielu czynników (zostały one wymienione wcześniej)
  • młodość - jezioro należy wtedy do rodzaju oligotroficznego, zaczyna dopiero kształtować się tu życie
  • wiek dojrzały - jest to jezioro eutroficzne, z wieloma formami życia
  • starość - jezioro dystroficzne - praktycznie wymierają główne formy życia, jezioro przemienia się w bagno
  • zanik - powolna przemiana w bagno, następnie na tym miejscu tworzy się torfowisko, później wszystko zarasta.