Wietrzenie skał – jest to proces powodujący zmiany właściwości chemicznych lub fizycznych skał, powodowane jest przez powietrze atmosferyczne i procesy w nim zachodzące wodę w różnych stanach skupienia oraz świat organiczny.

Wietrzenie chemiczne - polega na przekształcaniu struktury chemicznej skały pod wpływem reakcji z wodą lub powietrzem atmosferycznym. Związki mineralne mogą uwadniać się, rozpuszczać, utleniać lub ulegać rozkładowi. Najintensywniej zachodzi w klimatach ciepłych i wilgotnych . Jego produktem jest pokrywa drobnoziarnistej zwietrzeliny często o czerwonym lub żółtym zabarwieniu.

Lejki krasowe - zagłębienia o przeważnie okrągłym zarysie. Powstają w wyniku intensywnego rozpuszczania wapiennych ścian  krzyżujących się szczelin(lejki z rozmycia)  lub zapadania się stropów niewielkich podziemnych komór krasowych(lejki zapadliskowe)

Uwały - powstają z połączenia się kilku lejków krasowych

Polje - rozległe kotliny krasowe tworzące się w obszarach górskich lub wyżynnych powstałe na skutek całkowitego zniszczenia skał w ich obrębie

Ostańce krasowe - pagóry wapienne o stromych zboczach wznoszące się ponad powierzchnię zrównaną przez procesy krasowe

Doliny krasowe - podłużne zagłębienia o stromych ścianach i płaskim dnie, wytworzone przez okresowo lub stale płynące rzeki.

Morena czołowa - ciągi pagórów o znacznych wysokościach względnych, usypane przed czołem lodowca. 

Morena denna - falista lub pagórkowata powierzchnia, usypana z gliny morenowej w fazie wycofywania się lądolodu.

Morena boczna-wał osadów morenowych usypany ze skał wytapiających się na bokach jęzora lodowcowego oraz zsuwających się stoków. powstaje tylko w wyniku działalności lodowców górskich.

Morena środkowa - powstaje z połączenia się wałów moreny bocznej pomiędzy dwoma jęzorami lodowcowymi.

Sandry - powstają z nagromadzone piasku i żwiru są to płaskie stożki lekko pochylone w stronę przeciwną do czoła lodowca.

Pradoliny - rozległe formy powstałe w wyniku żłobienia przez duże ilości wód pochodzących z topnienia lodu oraz opadów odpływających do morza.

Rynny - powstają pod lodowcem. Żłobić je może woda płynąca pod lodowcem lub sam lodowiec.

Ozy - wydłużone i kręte pagóry powstające w wyniku zasypywania rynien i tuneli lodowcowych.

Wydmy - forma powstała w wyniku akumulowania się piasku noszonego przez wiatr ze zmniejszoną szybkością spowodowaną przeszkodami w terenie.

Barchany - występują w klimacie suchym (pustynie), przypominają sierp w ramionach mają mnie piasku, które przemieszczają się szybciej, zaś czoło przemieszcza się bo jest wyższe i zbudowane z większej ilości piasku.

Wydmy gwiaździste - powstają jeżeli piasek jest nawiewany z różnych stron, są to pagóry mające wiele ramion.

Wydmy paraboliczne - występują w klimacie wilgotnym, czoło przemieszcza się szybciej niż ramiona, krańce wydmy często pokryte są roślinnością

Korazja - grzyb skalny powstaje w wyniku uderzania ziarnami piasku niesionymi przez wiatr o powierzchnię skał. Ponieważ wiatr unosi piasek przy powierzchni ziemi, na niedużej wysokości, bardziej zniszczona jest dolna część skały

Abrazja - to proces polegający  na podmywaniu przez fale morskie podstawy wysokiego, klifowego brzegu. W wyniku tej działalności  podstawa klifu jest szybko niszczona, powstają w ten sposób nisze abrazyjne.

Erozja - niszczenie, żłobienie powierzchni ziemi.

Deflacja - wywiewanie, pozostawiony grubszy materiał skalny tworzy

Wietrzenie fizyczne zachodzi najbardziej intensywnie w klimacie okołobiegunowym subpolarnym, ponieważ w klimacie tym w szczelinach skał woda zamarza, powiększa swoją objętość i w konsekwencji powoduje rozsadzanie skał 

Wietrzenie chemiczne zachodzi najbardziej intensywnie w klimacie  zwrotnikowym monsunowym. W klimacie tym występują duże opady, które przyspieszają wietrzenie chemiczne zachodzące dzięki reakcji z wodą

Moreny wykształcone przez lądolód:

  • morena czołowa
  • morena denna

Moreny które zostały wykształcone przez lodowiec górski:

  • morena środkowa
  • morena boczna
  • morena czołowa

Cechy, które charakteryzują morenę czołową:

  • jest wysokim wzniesieniem, sięgającym ok. 100 mwysokości względnej
  • jest zbudowana z gliny zwałowej
  • powstała na przedpolu lądolodu lub lodowca górskiego.

Cechy, które charakteryzują barchan:

  • ma kształt rogalika (sierpa)
  • ramiona wydmy wyprzedzają czoło
  • występuje na obszarach o klimacie suchym. 

Czynniki, od których zależy intensywność procesu osuwania:

  • stromość zbocza,
  • układ warstw skalnych,
  • stopień nasiąknięcia wodą,
  • podejmowanie działań powodujących naruszenie równowagi stoku

Czynniki, od których zależy intensywność procesu deflacji:

  • siła wiatru,
  • wielkość materiału skalnego,
  • stopień zawilgocenia gruntu

Działalność rzeźbotwórcza rzek polega nażłobieniu koryta, transportowaniu oraz akumulowaniu materiału skalnego. Intensywność tych procesów zależy od prędkości płynięcia wody, o czym decyduje spadek rzeki.

Działalność rzeki w biegu górnym:

  • rodzaj działalności rzeźbotwórczej-erozja denna,erozja wsteczna
  • powstające formy terenu- Dolina V-kształtna, cofnięty próg wodospadu
  • rodzaj transportowanego materiału skalnego-Transport grubego materiału skalnego – powstają otoczaki.

Działalność rzeki w biegu środkowym:

  • rodzaj działalności rzeźbotwórczej- Erozja boczna, transport.
  • powstające formy terenu- Meandry, starorzecza.
  • rodzaj transportowanego materiału skalnego- Transport żwiru i piasku.
Wykorzystanie gospodarcze ujścia lejkowatego:ujście lejkowate można wykorzystać do budowy portu morskiego, nie wymaga budowy falochronów i obniża koszty transportu na lądzie. Przykłady rzek: Tamiza, Sekwana, Loara, Garonna, Rzeka Św. Wawrzyńca, Tag.

Wykorzystanie gospodarcze ujścia deltowego: na obszarze delty może rozwijać się rolnictwo ze względu na bardzo żyzne gleby mady, które powstają z nanosów przyniesionych przez rzekę Przykłady rzek: Wołga, Nil, Niger, Huang-ho, Ganges i Brahmaputra, Missisipi

Tempo niszczenia klifów zależy od:

  • twardości skał, z jakich jest zbudowany,
  • ułożenia warstw skalnych,
  • intensywności falowania w morzu,
  • działań ochronnych stosowanych przez człowieka.

Typy wybrzeży:

  • wyrównane-mierzeje odcinają dawne zatoki od morza, tworząc zalewy lub jeziora przybrzeżne. Występuje: Bałtyk, Francja, nad Zatoką Biskajską,
  •  fiordowe- wybrzeże o silnie urozmaiconej linii brzegowej Występują: wybrzeże Norwegii, Grenlandii, Alaski, Chile,
  • szkierowe- cechą charakterystyczną jest występowanie wzdłuż linii brzegowej licznych, skalistych wysp, o niedużej powierzchni. Występowanie: wybrzeża Finlandii i Szwecji, nad Zatoką Botnicką,
  • dalmatyńskie-wybrzeże urozmaicają zatoki, półwyspy oraz wyspy o przebiegu równoległym do linii brzegowej. Występuje: Dalmacja, Ameryka Płn. Kalifornia, wschodni Adriatyk,
  • riasowe-podobne do dalmatyńskiego. Występowanie: Francja Portugalia, Hiszpania.

Trzy kolejne etapy powstawania wybrzeża mierzejowego:

  • istnienie zatoki morskiej
  •  budowanie mierzei przez prąd przybrzeżny
  •  zamknięcie zatoki przez mierzeję.

Trzy kolejne etapy powstawania wybrzeża fiordowego:

  • Istnienie lodowców górskich w dolinach.
  • Ocieplenie klimatu, wytopienie lodowców
  • Podniesienie się poziomu morza i zalanie dolin polodowcowych wodą morską