Wpływ alkoholu na organizm człowieka

• Właściwości fizyczne i chemiczne alkoholu etylowego:

Alkohol etylowy, etanol potocznie nazywany alkoholem, ma wzór C₂H₅OH. Jest to bezbarwna ciecz posiadająca charakterystyczny zapach. Etanol miesza się z wodą i pali się niebieskim płomieniem. Temperatura wrzenia etanolu ma wartość 78,4°C. Pod wpływem odpowiednich utleniaczy alkohol etylowy ulega utlenieniu do aldehydu octowego. Dawniej jedyną metodą otrzymywania etanolu była alkoholowa fermentacja cukru (wchodzącego w skład melasy), albo skrobi (z ziemniaków, żyta lub kukurydzy). W wyniku fermentacji otrzymywana jest mieszanina azeotropowa, która zawiera około 95% alkoholu i około 5% wody. Następnie mieszaninę azeotropową poddaje się destylacji i otrzymuje się alkohol bezwodny tzw. alkohol absolutny. Obecnie etanol otrzymywany jest także sztucznie poprzez uwodornienie aldehydu octowego, bądź uwodnienie etylenu. Alkohol etylowy jest wykorzystywany jako surowiec w wielu syntezach organicznych, stanowi rozpuszczalnik, dodatek do paliw silnikowych. Jest stosowany również w przemyśle kosmetycznym, spożywczym i medycynie.

• Choroba alkoholowa:

Alkoholizm, choroba alkoholowa, uzależnienie od alkoholu jest to choroba, która przeważnie zaczyna się bez wiedzy osoby chorej. Powoduje ona nie tylko zniszczenie zdrowia osoby, która jest uzależniona, ale ma także ogromny wpływ na jego rodzinę. Może być również przyczyną przedwczesnej śmierci. Alkoholizm to okresowe spożywanie alkoholu w celu doznawania jego działania psychicznego, a czasami także w celu uniknięcia złego samopoczucia z powodu jego odstawienia. Choroba alkoholowa jest chorobą pierwotną, czyli stanowi przyczynę powstawania wielu innych, zarówno psychicznych jak i fizycznych chorób. Jest to także choroba śmiertelna. Alkoholizm nie leczony prowadzi nieuchronnie do śmierci, a przyczyną zgonu najczęściej są objawy somatyczne, na przykład marskość wątroby. Rozpoczęcie się choroby alkoholowej jest niezwykle trudne do wychwycenia, ponieważ granica pomiędzy piciem chorobowym, a piciem towarzyskim jest bardzo płynna. Każdy człowiek inaczej reaguje na alkohol, a wpływ alkoholu jest zależny od wielu różnych czynników.

Osobą, która uznała alkoholizm za chorobę, a osoby uzależnione za pacjentów był Elvin Morton Jellinek. Opublikował on w 1960 roku pracę pod tytułem "Koncepcja alkoholizmu jako choroby", w której opisał etapy choroby alkoholowej oraz sposób w jaki dochodzi do pogłębiania się tego uzależnienia. Zaznaczył on, że choroba ta może być powstrzymana na każdym etapie rozwoju. Wyróżnił on kilka faz alkoholizmu. Faza wstępna polega na psychicznym uzależnieniu od alkoholu. Człowiek pijący zaczyna szukać sytuacji, w których spożywany jest alkohol. Stopniowo jego tolerancja na alkohol rośnie. W tej fazie alkoholizmu nie ponosi on jeszcze emocjonalnych skutków picia. Granicą pomiędzy pierwszą i drugą fazą choroby alkoholowej jest pojawienie się luk w pamięci. Druga faza, czyli faza ostrzegawcza objawia się m.in. tym, że pijący coraz częściej szuka okazji do picia, a po spożyciu jego samopoczucie ulega znacznej poprawie. Picie daję mu ukojenie i ulgę. Bardzo często człowiek w tej fazie alkoholizmu pije w ukryciu i nie pamięta co się z nim działo. Jeżeli po spożyciu niewielkiej ilości alkoholu pojawia się dalsza ochota na picie, która często odczuwana jest jako przymus fizyczny, to mamy do czynienia z kolejną fazą choroby alkoholowej - fazą krytyczną (ostrą). Pijący zupełnie traci kontrolę nad spożywaniem alkoholu i zdarza się to coraz częściej. Zwiększa się ilość spożytego alkoholu i czas picia ulega wydłużeniu. Osoba uzależniona usprawiedliwia się z picia przed sobą i otoczeniem. Poza tym spożywanie alkoholu jest coraz bardziej widoczne dla otoczenia. Czasami osoba uzależniona podejmuje krótkotrwałą abstynencję jednak powraca ona do nałogu i zaczyna się izolować od otaczającego ją świata. Ostatnia faza alkoholizmu - faza przewlekła rozpoczyna się wraz z wystąpieniem ciągów trwających kilka dni. Jest to ostatni etap choroby alkoholowej. Zdarzają się sytuacje, że chory upija się kilka razy dziennie. Przełomem jest codzienne picie alkoholu rano. Zaczynają występować objawy zespołu abstynencyjnego, takie jak osłabienie, nudności, drżenie, wymioty, zaburzenia snu, zaburzenia nastroju, bóle głowy, biegunki, kołatanie serca, jadłowstręt, leki i poty. Czasami pojawiają się objawy psychoz. Wszystkie wymienione objawy znikają po spożyciu alkoholu i to prowadzi do pewnego zamkniętego cyklu picia. W fazie przewlekłej obserwuje się również znaczne obniżenie się tolerancji na alkohol. Długo trwające opilstwo jest przyczyną zburzenia popędu płciowego, zmian charakteru, osłabienia procesów myślowych i degradacji moralnej. Alkoholik zaczyna pić alkohole nieużywane w przemyśle spożywczym.

• Wpływ alkoholu na organizm człowieka:

Choroby spowodowane nadużywaniem alkoholu występują u około 10% kobiet i 50% mężczyzn zgłaszających się do lekarza. Lekarze jednak przeważnie nie rozpoznają, że choroby te są związane z nadmiernym piciem alkoholu. Alkohol ma szkodliwy wpływ na niemal wszystkie tkanki i narządy.

Spożywanie alkoholu ma wpływ na układ nerwowy, a alkohol atakuje w pierwszej kolejności najmłodsze ewolucyjnie i najbardziej wrażliwe - ośrodki układu nerwowego. Powoduje on zaburzenie logicznego myślenia i prawidłowego osądu. Każda dawka alkoholu jest przyczyną obniżenia sprawności funkcjonowania układu nerwowego. Alkohol powoduje zmniejszoną zdolność osądu, zanik precyzyjnego myślenia i krytycyzmu. Niewielkie ilości alkoholu powodują pogorszenie słuchu, wzroku i precyzji ruchów. Szkodliwy wpływ alkoholu na układ nerwowy objawia się również w występowaniu zapalenia pozagałkowego nerwu wzrokowego. Występuje ono po zatruciu metanolem oraz po wypiciu nadmiernych ilości alkoholu etylowego. Alkohol wypłukuje bowiem witaminę A, karoten, zatruwa układ wzrokowy prowadzi do ślepoty.

Alkohol ma także szkodliwy wpływ na układ krążenia. Może on powodować zaburzenia akcji serca, gwałtowne kurczenie i rozszerzanie się naczyń krwionośnych. Zaburzenia akcji serca, które są krótkotrwałe nie są groźne, jednak jeśli ten proces jest długotrwały i spowodowany stałym spożywaniem alkoholu, prowadzi do trwałego uszkodzenia. U osób uzależnionych od alkoholu występują więc różne dolegliwości naczyń krwionośnych i serca. Spożywanie alkoholu powoduje zwiększone ryzyko wystąpienia nadciśnienia i jest przyczyną uszkodzeń mózgu. powoduje to pojawienie się majaków, zaburzeń przytomności, napadów padaczkowych, niedowładów, zaburzeń wzroku i stanów zamroczenia. Skrajne przypadki mają objawy takie jak: zmiany osobowości, zanik mózgu, zmiany osobowości. Oprócz toksycznego działania alkoholu na organizm człowieka, istotny jest niedobór witamin z grupy B. Długotrwałe spożywanie alkoholu powoduje stratę apetytu, a co za tym idzie niedobór witamin grupy B oraz zaburzenia wchłaniania tych witamin w przewodzie pokarmowym.

Zaburzenia w układzie pokarmowym u osób uzależnionych od alkoholu występują bardzo często. Najczęściej spotykane w układzie pokarmowym zmiany to przewlekłe stany zapalne błon śluzowych jamy ustnej, przełyku, żołądka i dwunastnicy, zaburzenia perystaltyki przełyku i jelit oraz upośledzone wchłanianie prowadzące do powstania niedoborów pokarmowych. Alkohol powoduje również często ruch w górę, aż do przełyku soku żołądkowego, który podrażnia tkanki, a nawet powoduje nadżerki. Pojawia się wówczas zgaga oraz mogą występować krwawienia przełyku. Alkoholizm powoduje również występowanie porannych nudności, wymiotów, bólów brzucha i stanu ogólnego rozbicia. Ze względu na to, że alkohol powoduje nadmierne wydzielanie kwasu żołądkowego, wraz z sytuacjami stresowymi i niepełnowartościowym, nieregularnym odżywianiem może być przyczyną nieżytu żołądka oraz choroby wrzodowej.

U alkoholików zaburzony jest nie tylko sposób odżywiania, ale także przyswajanie substancji koniecznych do prawidłowego funkcjonowania każdego organizmu (takich jak białka, tłuszcze, węglowodany i witaminy). Na działanie alkoholu szczególnie narażona jest wątroba. Wątroba, w której metabolizowana jest większość alkoholu, reaguje na jego nadmierną podaż kolejno: stłuszczeniem (u 90% osób pijących intensywnie), zapaleniem (u 40% lub według innych autorów u 10-15%), zwłóknieniem a w końcu marskością (15-30% lub według innych autorów u 8-10%). Stłuszczenie wątroby jest to proces w znacznym stopniu odwracalny po zaprzestaniu picia alkoholu, a polega on na nadmiernym odkładaniu się tłuszczu w komórkach wątrobowych. Objawy stłuszczenia wątroby to bóle brzucha i znaczne powiększenie wątroby. Alkoholowe zapalenie wątroby jest kolejnym etapem jej uszkodzenia a objawy i dolegliwości są bardziej nasilone niż w stłuszczeniu. Marskość wątroby jest stanem, w którym miąższ wątroby (hepatocyty) zostaje zastąpiony przez włóknistą tkankę łączną, która jest bezwartościowa z punktu widzenia funkcji wątroby a jednocześnie utrudnia przepływ krwi przez wątrobę. Objawy marskości wątroby to osłabienie, żylaki w przełyku, płyn w jamie brzusznej, obrzęki i żółtaczka. Ze względu na zmniejszoną odporność, chorzy z marskością wątroby są bardzie podatni na wszelkie infekcje. Uszkodzenie wątroby może jednak powodować o wiele poważniejsze dolegliwości. Są to na przykład spadek zawartości cukru we krwi, braku witaminy A (co w następstwie jest przyczyną kurzej ślepoty), K i C. Nadużywanie alkoholu jest przyczyną zapalenia trzustki.

Spożywanie alkoholu ma także wpływ na układ oddechowy. Alkohol zmniejsza odporność organizmu, co jest przyczyną rozwoju wirusów i bakterii, które powodują przewlekłe choroby układu pokarmowego. Alkoholicy często zapadają na gruźlicę, a zapalenia płuc przebiegają u osób nadużywających alkohol bardzo ciężko.

Najczęstszymi zaburzeniami psychicznymi u osób uzależnionych są utraty pamięci. Występują również szybkie zmęczenie pracą umysłową oraz zmniejszenie koncentracji, zmienność nastrojów oraz zwiększona drażliwość. U alkoholików spotykane są także zmiany charakterologiczne. Objawy te nie występują u wszystkich alkoholików, jednak jeśli już są to mają tendencje do nasilania się, a ich rozwój może być zatrzymany jedynie przez zaprzestanie picia.

Z nadużywaniem alkoholu wiąże się też zwiększone ryzyko zarażenia chorobami wenerycznymi i wirusem HIV (AIDS). Badania wykazują, że nadużywanie alkoholu wiąże się także ze zwiększonym ryzykiem powstania zmian nowotworowych szczególnie wątroby, przełyku, części nosowej gardła, krtani i tchawicy.

Ponieważ alkohol działa szczególnie toksycznie na organizmy młode, u kobiet które piją alkohol w okresie ciąży, spotykane znacznie częściej porody niewczesne i przedwczesne oraz poronienia samoistne. Najpoważniejszym powikłaniem spożywania alkoholu podczas ciąży jest tzw. alkoholowy zespół płodowy, który charakteryzuje się niską wagą urodzeniową i złym stanem ogólnym noworodka (m.in. częste wady serca, deformacje stawów), opóźnieniem rozwoju oraz obecnością licznych wad rozwojowych (głównie twarzy i układu kostno - stawowego). Objawom tym towarzyszą różnego rodzaju zaburzenia neurologiczne a szczególnie często upośledzenie umysłowe.

• Leczenie alkoholizmu:

Alkoholizm jest chorobą chroniczną, czyli nieuleczalną. Możliwe jest jedynie powstrzymanie jej rozwoju. Leczenie alkoholizmu polega na stosowaniu odpowiednich leków oraz udział w spotkaniach terapeutycznych. Każdy, kto żył w rodzinie, gdzie ktokolwiek nadużywał alkoholu, jest narażony na silny stres. Ponieważ uzależnienie od alkoholu jest chorobą "demokratyczną", każdy może na nią zapaść i nie ma na to wpływ ani wiek, ani płeć, ani poziom intelektualny, czy wykształcenie i uprawiany zawód. Programy zdrowienia planowane są na okres wielu miesięcy a nawet lat. Każdemu alkoholikowi konieczna jest także pomoc w powrocie do zdrowia. Podstawową formą leczenia jest psychoterapia uzależnienia, a sam proces terapeutyczny to ciężka i żmudna praca zawierająca w sobie wiele różnorodnych działań, których efektem powinny być głębokie i możliwie trwałe zmiany.