• Historia alkoholu:

Słowo alkohol pochodzi najprawdopodobniej od któregoś z dwóch słów arabskich: al-kuhl (antymon, delikatny, drobny proszek) lub al-ghoul (zły duch). Alkohol towarzyszy człowiekowi już od zamierzchłych czasów. Pełnił on różnorodne funkcje. Na początku służył jako środek wspomagający funkcje fizjologiczne organizmu (np. redukcja bólu, zmęczenia), psychologiczne (np. redukcja lęku, odprężenie, odhamowanie) i społeczne (np. ułatwienie kontaktów, integracja, element obrzędów i praktyk religijnych), a z czasem zaczął pełnić również funkcje ekonomiczne i polityczne.

Pierwsze napoje alkoholowe zostały otrzymane w sposób zupełnie przypadkowy, przez fermentację winogron otrzymano wino, natomiast fermentacja ziarna jęczmiennego doprowadziła do powstania piwa. Nie wiadomo, który napój alkoholowy powstał jako pierwszy. Na Pustyni Sumeryjskiej znalezione zostały tablice piktograficzne, które mówiły o spożywaniu soku chmielowego. Sok ten wraz z chlebem stanowił podstawowy artykuł spożywczy w Mezopotamii. Winorośl zaczęto uprawiać najprawdopodobniej w Azji Środkowej około 6000 lat p.n.e. Trochę później pojawiła się ona w Egipcie, Mezopotamii i Fenicji. O winie i piwie wspominają, zarówno znalezione w Mezopotamii, a pochodzące z ok. 5000 r. p.n.e., teksty pisma klinowego, jak i egipskie papirusy pochodzące z ok. 3500 r. p.n.e. Warzenie piwa było bardzo popularne w starożytnym Egipcie, a Egipcjanki wykorzystywały pianę piwa do odświeżania swej cery.

Natomiast na Krecie było bardzo popularne picie wina. Około 2400 lat p.n.e. król Krety ustanowił podatek od produkcji wina. W Chinach piwo było wytwarzane z ryżu około 4000 lat p.n.e. Jak donoszą przekazy historyczne, winorośl była uprawiana w Grecji i Italii już 1000 lat p.n.e. Około IV wieku n.e. pojawiła się ona w Europie środkowo-wschodniej i zachodniej.

Winorośl pojawiła się w Polsce prawdopodobnie w XII wieku, jednak ze względu na cenę, podstawowym napojem alkoholowym w naszym kraju było piwo. Piwo znano już w czasach piastowskich, a pierwsze browary tworzyły się przy klasztorach. Piwo stanowiło ulubiony napój Władysława Jagiełły, Leszka Białego i Bolesława Chrobrego, który był nazywany z tego powodu przez Niemców Tragbier - piwosz.

W XVI i XVII wieku bardzo popularne było piwo z Warki.

Proces destylacji, umożliwiający uzyskiwanie napojów alkoholowych znacznie mocniejszych od piwa i wina, został odkryty później. Nie wiadomo, kto oraz kiedy otrzymał po raz pierwszy alkohol w postaci destylatu. W Europie czysty alkohol pojawił się w VIII wieku n.e. W drugiej połowie XIII wieku francuski profesor Arnold de Villanowa użył, po raz pierwszy w medycynie, alkoholu jako środka przeciwko robakom, przeciwbólowego oraz zapobiegającego nudnościom i wymiotom podczas kołysania statku na morzu.

  • Właściwości fizyczne i chemiczne alkoholu etylowego:

Alkohole są związkami organicznymi, które posiadają jedną lub kilka grup wodorotlenowych (hydroksylowych) -OH. Można je podzielić ze względu na ilość grup wodorotlenowych na alkohole jednowodorotlenowe i wielowodorotlenowe. Biorąc pod uwagę liczbę podstawników węglowodorotlenowych znajdujących się przy atomach węgla połączonych z grupą -OH można wyróżnić alkohole pierwszorzędowe, drugorzędowe i trzeciorzędowe. Godny podkreślenia jest fakt, że przy poszczególnych atomach węgla może znajdować się tylko jedna grupa wodorotlenowa.

Niższe alkohole są dobrze rozpuszczalne w wodzie. W miarę wzrostu łańcucha węglowego rozpuszczalność alkoholi maleje. Alkohole są zaliczane do związków reaktywnych, na co w dużej mierze wpływa grupa funkcyjna. Łatwo ulegają spalaniu, dając wodę i tlenek węgla(IV). Ulegają one także utlenianiu, tworząc w zależności od rodzaju alkoholu i mocy czynnika utleniającego aldehydy, ketony lub kwasy karboksylowe. Z metalami aktywnymi tworzą alkoholany, natomiast z kwasami karboksylowymi i nieorganicznymi kwasami tlenowymi dają estry.

Najważniejsze właściwości chemiczne alkoholi ilustrują poniższe równania reakcji:

 

wymiana grupy hydroksylowej na chlorowiec

 

wymiana atomu wodoru w grupie wodorotlenowej na atom metalu

 estryfikacja z kwasami nieorganicznymi lub organicznymi

 

utlenianie alkoholi pierwszorzędowych do aldehydów

utlenianie alkoholi pierwszorzędowych do kwasów

Alkohole drugorzędowe utleniają się do ketonów. Natomiast alkohole trzeciorzędowe są odporne na działanie czynników utleniających.

Alkohol etylowy, etanol jest to jeden z najlepiej poznanych związków organicznych. Etanol ma wzór C2H5OH i jest bezbarwną cieczą, która posiada charakterystyczny zapach i piekący smak. Alkohol etylowy bez ograniczenia miesza się z wodą. Substancja ta pali się niebieskim płomieniem i nie przewodzi prądu elektrycznego. Temperatura krzepnięcia alkoholu etylowego ma wartość -114ºC, natomiast temperatura wrzenia 78ºC. Alkohol ten powoduje także denaturację (ścinanie białka). Alkohol etylowy ma właściwości amfoteryczne. W reakcji z metalami daję on alkoholany. Działanie odpowiednio dobranych utleniaczy powoduje przemianę alkoholu etylowego w aldehyd octowy, albo dalej w kwas octowy.

Dawniej alkohol etylowy otrzymywano jedynie za pomocą fermentacji cukrów zawartych w roślinach. Skrobię, która była wydzielona z ziemniaków, ryżu, zboża poddawano hydrolitycznemu rozkładowi, który zachodził pod wpływem działania enzymów (distazy) i otrzymywano disacharyd -maltozę. Po dodaniu drożdży obecny w nich enzym zwany maltazą przeprowadza maltozę w obecności wody w glukozę. Następnie przy udziale zymazy (czyli układu enzymów zawartych w drożdżach) glukoza jest przemieniana na alkohol etylowy. Etanol, który otrzymuje się za pomocą metody fermentacyjnej jest używany przede wszystkim do celów spożywczych. Natomiast alkohol etylowy stosowany w przemyśle jest otrzymywany z acetylenu. Metody chemiczne dają alkohol, który może być stosowany bez specjalnych ograniczeń w przemyśle, natomiast nie nadaje się do celów spożywczych, gdyż zawiera zwykle aldehydy i inne substancje, których oddzielenie jest uciążliwe i nieopłacalne.

Alkohol etylowy znalazł bardzo wiele zastosowań. Jest on używany jako rozpuszczalnik dużej liczby związków organicznych i nieorganicznych. Stosuje się go jako dodatek do paliw silnikowych. Jest wykorzystywany do wyrobu denaturatu, a także w przemyśle farmaceutycznym do produkcji wielu lekarstw. Poza tym alkohol etylowy znalazł zastosowanie w przemyśle spożywczym, gdzie stosowany jest nie tylko do wyrobu napojów alkoholowych, ale także ciast tortów, octu spirytusowego.

  • Uzależnienie od alkoholu, fazy choroby alkoholowej:

Uzależnienie jest związane ze szkodliwym stosowaniem substancji psychoaktywnej, co powoduje uszkodzenie organizmu. W czasach, gdy spożycie alkoholu jest tak bardzo powszechne i jednocześnie tak często zabraniane, trzeba zdawać sobie sprawę jak on działa na organizm i jakie są skutki nadmiernego spożywania tej substancji. Zespół uzależnienia od alkoholu (alkoholizm, choroba alkoholowa, uzależnienie od alkoholu, nałóg alkoholowy) to ciężka, przewlekła i postępująca choroba polegająca na fizycznym i psychicznym uzależnieniu od alkoholu. Jest to choroba, która dotyka nie tylko pijącą osobę, ale całą rodzinę uwikłaną w codzienną frustrację, tłumienie emocji, rozczarowania, kłamstwa, stresy, lęki, obawy i dramaty.

Alkoholizm jest to choroba, która przeważnie zaczyna się bez wiedzy osoby chorej. Powoduje ona nie tylko zniszczenie zdrowia osoby, która jest uzależniona, ale ma także ogromny wpływ na jego rodzinę. Może być również przyczyną przedwczesnej śmierci. Alkoholizm to okresowe spożywanie alkoholu w celu doznawania jego działania psychicznego, a czasami także w celu uniknięcia złego samopoczucia z powodu jego odstawienia. Choroba alkoholowa jest chorobą pierwotną, czyli stanowi przyczynę powstawania wielu innych, zarówno psychicznych jak i fizycznych chorób. Jest to także choroba śmiertelna. Alkoholizm nie leczony prowadzi nieuchronnie do śmierci, a przyczyną zgonu najczęściej są objawy somatyczne, na przykład marskość wątroby. Rozpoczęcie się choroby alkoholowej jest niezwykle trudne do wychwycenia, ponieważ granica pomiędzy piciem chorobowym, a piciem towarzyskim jest bardzo płynna. Każdy człowiek inaczej reaguje na alkohol, a wpływ alkoholu jest zależny od wielu różnych czynników.

Osobą, która uznała alkoholizm za chorobę, a osoby uzależnione za pacjentów był Elvin Morton Jellinek. Opublikował on w 1960 roku pracę pod tytułem "Koncepcja alkoholizmu jako choroby", w której opisał etapy choroby alkoholowej oraz sposób, w jaki dochodzi do pogłębiania się tego uzależnienia. Zaznaczył on, że choroba ta może być powstrzymana na każdym etapie rozwoju. Wyróżnił on kilka faz alkoholizmu. Faza wstępna polega na psychicznym uzależnieniu od alkoholu. Człowiek pijący zaczyna szukać sytuacji, w których spożywany jest alkohol. Stopniowo jego tolerancja na alkohol rośnie. W tej fazie alkoholizmu nie ponosi on jeszcze emocjonalnych skutków picia. Granicą pomiędzy pierwszą i drugą fazą choroby alkoholowej jest pojawienie się luk w pamięci. Druga faza, czyli faza ostrzegawcza objawia się m.in. tym, że pijący coraz częściej szuka okazji do picia, a po spożyciu jego samopoczucie ulega znacznej poprawie. Picie daję mu ukojenie i ulgę. Bardzo często człowiek w tej fazie alkoholizmu pije w ukryciu i nie pamięta co się z nim działo. Jeżeli po spożyciu niewielkiej ilości alkoholu pojawia się dalsza ochota na picie, która często odczuwana jest jako przymus fizyczny, to mamy do czynienia z kolejną fazą choroby alkoholowej - fazą krytyczną (ostrą). Pijący zupełnie traci kontrolę nad spożywaniem alkoholu i zdarza się to coraz częściej. Zwiększa się ilość spożytego alkoholu i czas picia ulega wydłużeniu. Osoba uzależniona usprawiedliwia się z picia przed sobą i otoczeniem. Poza tym spożywanie alkoholu jest coraz bardziej widoczne dla otoczenia. Czasami osoba uzależniona podejmuje krótkotrwałą abstynencję jednak powraca ona do nałogu i zaczyna się izolować od otaczającego ją świata. Ostatnia faza alkoholizmu - faza przewlekła rozpoczyna się wraz z wystąpieniem ciągów trwających kilka dni. Jest to ostatni etap choroby alkoholowej. Zdarzają się sytuacje, że chory upija się kilka razy dziennie. Przełomem jest codzienne picie alkoholu rano. Zaczynają występować objawy zespołu abstynencyjnego, takie jak osłabienie, nudności, drżenie, wymioty, zaburzenia snu, zaburzenia nastroju, bóle głowy, biegunki, kołatanie serca, jadłowstręt, leki i poty. Czasami pojawiają się objawy psychoz. Wszystkie wymienione objawy znikają po spożyciu alkoholu i to prowadzi do pewnego zamkniętego cyklu picia. W fazie przewlekłej obserwuje się również znaczne obniżenie się tolerancji na alkohol. Długo trwające opilstwo jest przyczyną zburzenia popędu płciowego, zmian charakteru, osłabienia procesów myślowych i degradacji moralnej. Alkoholik zaczyna pić alkohole nieużywane w przemyśle spożywczym.

Każde upojenie alkoholem - niezależnie od stopnia nasilenia objawów, dawki czy czasu trwania - z punktu widzenia medycyny jest zatruciem. Działając na komórkę, alkohol powoduje stan czynnościowego wyłączenia lub osłabienia komórki. Po ustąpieniu zatrucia komórka odzyskuje swoją poprzednią sprawność, jeżeli jednak zatrucie zdarza się często, wówczas funkcja komórki ulega trwałemu osłabieniu lub też nieodwracalnie zanika.

  • Szkodliwe działanie alkoholu na organizm ludzki:

Fizjologiczne stężenie alkoholu w organizmie człowieka nie przekracza 0,15 promila (promil stanowi tysięczna część całości lub dziesiątą częścią procenta). Szkodliwe działanie alkoholu etylowego i jego metabolitów na narządy oraz układy, nieprawidłowe odżywianie, jak również niedobory i zaburzenia wchłaniania witamin powodują występowanie różnego rodzaju powikłań somatycznych.

Choroby spowodowane nadużywaniem alkoholu występują u około 10% kobiet i 50% mężczyzn zgłaszających się do lekarza. Lekarze jednak przeważnie nie rozpoznają, że choroby te są związane z nadmiernym piciem alkoholu. Alkohol ma szkodliwy wpływ na niemal wszystkie tkanki i narządy. Wpływ alkoholu na zdrowie człowieka jest zatem wielokierunkowy.

Spożywanie alkoholu ma wpływ na układ nerwowy, a alkohol atakuje w pierwszej kolejności najmłodsze ewolucyjnie i najbardziej wrażliwe - ośrodki układu nerwowego. Powoduje on zaburzenie logicznego myślenia i prawidłowego osądu. Każda dawka alkoholu jest przyczyną obniżenia sprawności funkcjonowania układu nerwowego. Alkohol powoduje zmniejszoną zdolność osądu, zanik precyzyjnego myślenia i krytycyzmu. Niewielkie ilości alkoholu powodują pogorszenie słuchu, wzroku i precyzji ruchów. Szkodliwy wpływ alkoholu na układ nerwowy objawia się również w występowaniu zapalenia pozagałkowego nerwu wzrokowego. Występuje ono po zatruciu metanolem oraz po wypiciu nadmiernych ilości alkoholu etylowego. Alkohol wypłukuje bowiem witaminę A, karoten, zatruwa układ wzrokowy prowadzi do ślepoty. Ze zmianami w ośrodkowym układzie nerwowym związane jest także występowanie drgawkowych napadów abstynencyjnych nazywanych często padaczką alkoholową.

Trujące działanie alkoholu oraz niedobór witamin (zwłaszcza z grupy B) prowadzi do wystąpienia encefalopatii Wernickiego. Encefalopatia Wernickego występuje u ok. 5 - 10% osób uzależnionych a jej objawy to: zaburzenia gałkoruchowe, oczopląs, drżenia, niezborność, niedowłady spastyczne kończyn, polineuropatia, napady drgawkowe, zaburzenia przytomności.

Alkohol ma także szkodliwy wpływ na układ krążenia. Może on powodować zaburzenia akcji serca, gwałtowne kurczenie i rozszerzanie się naczyń krwionośnych. Zaburzenia akcji serca, które są krótkotrwałe nie są groźne, jednak jeśli ten proces jest długotrwały i spowodowany stałym spożywaniem alkoholu, prowadzi do trwałego uszkodzenia. U osób uzależnionych od alkoholu występują więc różne dolegliwości naczyń krwionośnych i serca. Spożywanie alkoholu powoduje zwiększone ryzyko wystąpienia nadciśnienia i jest przyczyną uszkodzeń mózgu. Powoduje to pojawienie się majaków, zaburzeń przytomności, napadów padaczkowych, niedowładów, zaburzeń wzroku i stanów zamroczenia. Skrajne przypadki mają objawy takie jak: zmiany osobowości, zanik mózgu, zmiany osobowości. Oprócz toksycznego działania alkoholu na organizm człowieka, istotny jest niedobór witamin z grupy B. Długotrwałe spożywanie alkoholu powoduje stratę apetytu, a co za tym idzie niedobór witamin grupy B oraz zaburzenia wchłaniania tych witamin w przewodzie pokarmowym.

Zaburzenia w układzie pokarmowym u osób uzależnionych od alkoholu występują bardzo często. Najczęściej spotykane w układzie pokarmowym zmiany to przewlekłe stany zapalne błon śluzowych jamy ustnej, przełyku, żołądka i dwunastnicy, zaburzenia perystaltyki przełyku i jelit oraz upośledzone wchłanianie prowadzące do powstania niedoborów pokarmowych. Alkohol powoduje również często ruch w górę, aż do przełyku soku żołądkowego, który podrażnia tkanki, a nawet powoduje nadżerki. Pojawia się wówczas zgaga oraz mogą występować krwawienia przełyku. Alkoholizm powoduje również występowanie porannych nudności, wymiotów, bólów brzucha i stanu ogólnego rozbicia. Ze względu na to, że alkohol powoduje nadmierne wydzielanie kwasu żołądkowego, wraz z sytuacjami stresowymi i niepełnowartościowym, nieregularnym odżywianiem może być przyczyną nieżytu żołądka oraz choroby wrzodowej. Jelita są miejscem, gdzie najwięcej alkoholu przenika do krwi, natomiast najwyższe jego stężenie występuje w ślinie, moczu, krwi, żółci i płynie mózgowo-rdzeniowym. Stężenie alkoholu osiąga swój szczyt w ciągu 30-45 minut po wypiciu. Proces metabolizowania alkoholu przebiega wolniej niż proces jego wchłaniania.

U alkoholików zaburzony jest nie tylko sposób odżywiania, ale także przyswajanie substancji koniecznych do prawidłowego funkcjonowania każdego organizmu (takich jak białka, tłuszcze, węglowodany i witaminy). Na działanie alkoholu szczególnie narażona jest wątroba. Wątroba, w której metabolizowana jest większość alkoholu, reaguje na jego nadmierną podaż kolejno: stłuszczeniem (u 90% osób pijących intensywnie), zapaleniem (u 40% lub według innych autorów u 10-15%), zwłóknieniem a w końcu marskością (15-30% lub według innych autorów u 8-10%). Stłuszczenie wątroby jest to proces w znacznym stopniu odwracalny po zaprzestaniu picia alkoholu, a polega on na nadmiernym odkładaniu się tłuszczu w komórkach wątrobowych. Objawy stłuszczenia wątroby to bóle brzucha i znaczne powiększenie wątroby. Alkoholowe zapalenie wątroby jest kolejnym etapem jej uszkodzenia a objawy i dolegliwości są bardziej nasilone niż w stłuszczeniu. Marskość wątroby jest stanem, w którym miąższ wątroby (hepatocyty) zostaje zastąpiony przez włóknistą tkankę łączną, która jest bezwartościowa z punktu widzenia funkcji wątroby a jednocześnie utrudnia przepływ krwi przez wątrobę. Objawy marskości wątroby to osłabienie, żylaki w przełyku, płyn w jamie brzusznej, obrzęki i żółtaczka. Ze względu na zmniejszoną odporność, chorzy z marskością wątroby są bardzie podatni na wszelkie infekcje. Uszkodzenie wątroby może jednak powodować o wiele poważniejsze dolegliwości. Są to na przykład spadek zawartości cukru we krwi, braku witaminy A (co w następstwie jest przyczyną kurzej ślepoty), K i C. Nadużywanie alkoholu jest przyczyną zapalenia trzustki.

Spożywanie alkoholu ma także wpływ na układ oddechowy. Alkohol zmniejsza odporność organizmu, co jest przyczyną rozwoju wirusów i bakterii, które powodują przewlekłe choroby układu pokarmowego. Alkoholicy często zapadają na gruźlicę, a zapalenia płuc przebiegają u osób nadużywających alkohol bardzo ciężko.

Najczęstszymi zaburzeniami psychicznymi u osób uzależnionych są utraty pamięci. Występują również szybkie zmęczenie pracą umysłową oraz zmniejszenie koncentracji, zmienność nastrojów oraz zwiększona drażliwość. U alkoholików spotykane są także zmiany charakterologiczne. Objawy te nie występują u wszystkich alkoholików, jednak jeśli już są to mają tendencje do nasilania się, a ich rozwój może być zatrzymany jedynie przez zaprzestanie picia.

Z nadużywaniem alkoholu wiąże się też zwiększone ryzyko zarażenia chorobami wenerycznymi i wirusem HIV (AIDS). Badania wykazują, że nadużywanie alkoholu wiąże się także ze zwiększonym ryzykiem powstania zmian nowotworowych szczególnie wątroby, przełyku, części nosowej gardła, krtani i tchawicy.

Ponieważ alkohol działa szczególnie toksycznie na organizmy młode, u kobiet które piją alkohol w okresie ciąży, spotykane znacznie częściej porody niewczesne i przedwczesne oraz poronienia samoistne. Najpoważniejszym powikłaniem spożywania alkoholu podczas ciąży jest tzw. Alkoholowy Zespół Płodowy, który charakteryzuje się niską wagą urodzeniową i złym stanem ogólnym noworodka (m.in. częste wady serca, deformacje stawów), opóźnieniem rozwoju oraz obecnością licznych wad rozwojowych (głównie twarzy i układu kostno - stawowego). Objawom tym towarzyszą różnego rodzaju zaburzenia neurologiczne a szczególnie często upośledzenie umysłowe.

Prócz szkodliwego oddziaływania alkoholu na organizm człowieka dorosłego, a w szczególności na młodzież, jest on także przyczyną wielu patologii społecznych. Wzrasta liczba młodych ludzi w izbach wytrzeźwień i nasila się przestępczość wśród nieletnich popełniana pod wpływem alkoholu. Oprócz agresji nietrzeźwych sprawców czynów karalnych wobec otoczenia, jest też charakterystyczne występowanie autoagresji, przejawiającej się w samouszkodzeniach i podejmowaniu prób samobójczych. Rozmiary pijaństwa młodzieży stają się niebezpieczne dla kondycji zdrowotnej społeczeństwa. Picie alkoholu przez osoby młode stało się bardzo powszechne i nikogo nie zaskakuje. Coraz bardziej popularne stają się imprezy młodzieżowe, na których obecne są ogromne ilości napojów alkoholowych. Powody sięgania po alkohol przez młodzież są bardzo różne. Należą do nich między innymi namawianie przez kolegów, ciekawość czy chęć rozluźnienia. Wynikiem niekorzystnego działania alkoholu jest obniżenie sprawności intelektualnej dziecka, zaburzenia koncentracji uwagi, zaburzenia zdolności zapamiętywania nabytych wiadomości, zwiększana skłonność do zmęczenia, wzmożona drażliwość i pobudliwość nerwowa. Alkoholizujące się dzieci robią wrażenie ociężałych umysłowo. Inaczej nieco wygląda droga do alkoholizmu u młodocianych. O ile u dzieci trudno jeszcze mówić o wytworzeniu się nałogu alkoholizmu, o tyle u młodzieży spotykamy się z tym aż nadto często. Młodzi chłopcy, a coraz częściej i dziewczęta, naśladują nie tyle ludzi dorosłych, lecz nieco starszych swoich kolegów czy koleżanki. Obserwuje się coraz powszechniej niebezpieczne zjawisko powstawania grup młodzieżowych, w których zaczyna panować specyficzny tryb życia. Nieodłączną częścią tego stylu życia staje się alkohol, który prowadzi do wystąpienia nałogu w przeciągu 2-3 lat. U młodzieży nadużywającej alkoholu obserwuje się demonstracyjne, prymitywne zachowanie, egoizm, egocentryzm oraz niedorozwój uczuć wyższych. U młodzieży takiej obniża się sprawność intelektualna, osłabiona jest pamięć i uwaga. Alkohol powoduje zniszczenie życia psychicznego młodego człowieka, a ponadto przyczynia się do zniszczenia sprawności intelektualnej, a także popychania do czynów karalnych i antyspołecznych.

  • Leczenie alkoholizmu:

Choroby spowodowane piciem alkoholu występują u ok. 50% mężczyzn i 10% kobiet zgłaszających się do lekarza. W ostatnim czasie zaobserwowano wzrost ilości kobiet nadużywających alkoholu. Ze względu na odmienność biochemiczna, spożycie tej samej ilości alkoholu przez mężczyznę i kobietę powoduje u kobiety większa koncentracje alkoholu we krwi, a tym samym wyraźniejsze objawy zatrucia. Jest to powiązane z mniejszą ilością wody, natomiast większa zawartością tłuszczu w organizmie kobiety.

Alkoholizm jest chorobą chroniczną, czyli nieuleczalną. Możliwe jest jedynie powstrzymanie jej rozwoju. Leczenie alkoholizmu polega na stosowaniu odpowiednich leków oraz udział w spotkaniach terapeutycznych. Każdy, kto żył w rodzinie, gdzie ktokolwiek nadużywał alkoholu, jest narażony na silny stres. Ponieważ uzależnienie od alkoholu jest chorobą "demokratyczną", każdy może na nią zapaść i nie ma na to wpływ ani wiek, ani płeć, ani poziom intelektualny, czy wykształcenie i uprawiany zawód. Programy zdrowienia planowane są na okres wielu miesięcy a nawet lat. Każdemu alkoholikowi konieczna jest także pomoc w powrocie do zdrowia. Podstawową formą leczenia jest psychoterapia uzależnienia, a sam proces terapeutyczny to ciężka i żmudna praca zawierająca w sobie wiele różnorodnych działań, których efektem powinny być głębokie i możliwie trwałe zmiany.

Nie ma wątpliwości, że osoby uzależnione od alkoholu wymagają specjalistycznej pomocy. Także osoby z rodziny alkoholika powinny zdać sobie sprawę, że ochrona osoby posiadającej ten nałóg, przymykanie oczu, niedostrzeganie problemu, przejmowanie odpowiedzialności za alkoholika, chronienie go przed skutkami, zatajanie szkód i wybryków nie są pomocą, nie sprzyjają wytrzeźwieniu i mogą prowadzić do pogłębiania się tego nałogu. Niekiedy alkoholik musi sięgnąć dna, musi przerazić się czekających go konsekwencji, aby skłoniło go to do podjęcia leczenia.

  • Alkohol i kierowca:

Im więcej alkoholu spożywamy tym większe jego stężenie we krwi. Wraz z krwią przedostaje się on do wszystkich narządów organizmu. Za pośrednictwem krwioobiegu alkohol przedostaje się do mózgu, gdzie wywołuje efekty psychologiczne. Napoje alkoholowe są spożywane z różnych powodów, w różnych okolicznościach i w różnych ilościach. Niestety często po spożyciu alkoholu zasiadają także osoby kierujące pojazdami. Jako alkoholowy określany jest każdy napój, w którym zawartość alkoholu przekracza 1,5 promila. Biorą pod uwagę ilość alkoholu w organizmie człowieka, prawo w naszym kraju wyróżnia następujące stany:

Stan po spożyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:

  • stężenia we krwi od 0,2 do 0,5 promila alkoholu lub 
  • obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3

Stan nietrzeźwości zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:

  • stężenia we krwi powyżej 0,5 promila alkoholu lub 
  • obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3

Kierowca, który prowadzi samochód po spożyciu alkoholu ma zmniejszoną szybkość reakcji (wydłuża się czas reakcji w przypadku zauważenia niebezpieczeństwa, na przykład czas hamowania). Ograniczone zostaje także pole widzenia, co może spowodować niezauważenie samochodu nadjeżdżającego z boku. Alkohol wpływa również na złe oszacowanie szybkości i odległości (samochód, pas jezdni, pieszy, czy drzewo mogą wydawać się dużo dalej niż w rzeczywistości). Pogorszona jest także koordynacja ruchów (trudności w wykonywaniu dwóch lub większej liczby czynności jednocześnie), obniżona jest koncentracja, co przyczynia się do rozkojarzenia i utrudnionym skupieniu myśli na wykonywanym zadaniu (na prowadzeniu samochodu). Picie alkoholu pogarsza wzrok (zawężone zostaje normalne pole widzenia, które wynosi 180 stopni), co może spowodować niezauważenie znaku, świateł, pieszego, samochodu lub innej przeszkody.

Prowadzenie samochodu nawet na bocznych drogach i krótkich odcinkach jest niebezpieczne. Trzeźwienia nie można przyspieszyć ani zimnym prysznicem, ani wdychaniem świeżego powietrza. Natychmiastowego usunięcia alkoholu z organizmu nie spowodują również kawa czy posiłek. Alkohol zakłóca poczucie szybkości i odległości, dlatego jazda powolna także jest niebezpieczna.

Prowadzenie pojazdu wymaga świetnej koordynacji ruchowo-wzrokowej, ponieważ 90% informacji, które docierają do kierowcy to właśnie informacje wzrokowe. Alkohol ma działanie znieczulające i usypiające. Usypianie mózgu zachodzi stopniowo i zaczyna się od ośrodków sprawujących kontrolę nad różnymi czynnościami - powoduje chwilowe wyzwolenie niektórych zahamowań i dlatego wypicie pierwszych kilku kieliszków jest przeżywane jako chwilowe ożywienie, pobudzenie i ekscytacja. Dopiero później ujawnia się prawdziwa natura alkoholu - prowadząca do uśpienia i zatrzymywania kolejnych czynności mózgu, aż do stanu utraty równowagi i koordynacji, śpiączki, a nawet zatrzymania procesów koniecznych do życia.

  • Zaburzenia powodowane przez alkohol w organizmie kierowcy:

3-4 promile

Obecność tak dużej ilości alkoholu w organizmie kierowcy powoduje obniżenie ciśnienia krwi, zmniejszenie temperatury. Powoli mogą zanikać funkcje oddechowe. Zawartość powyżej 4 promili wywołuje śpiączkę.

2-3 promile

Występują zaburzenia mowy i zwiększona senność. Obniża się zdolność kontrolowania własnego zachowania oraz poruszania się.

1-2 promile

Zaburzona zostaje równowaga i koordynacja mięśni. W przypadku takiej zawartości alkoholu we krwi obserwuje się także osłabienie sprawności intelektualnej, pamięci. Opóźnienie czasu reakcji i zmienność nastrojów (euforia, agresja) to kolejne objawy obecności takiej ilości alkoholu w organizmie.

0,8 promila

Objawy to: błędna ocena własnych możliwości oraz znaczne obniżenie samokontroli i koncentracji.

0,5 promila

Zawartość alkoholu wynosząca 0,5 promila skutkuje zmniejszoną zdolnością rozpoznawania sytuacji, upośledzeniem koordynacji wzrokowo-ruchowej, pobudliwością. Pogorszona zostaje ostrość widzenia oraz ocena odległości. Adaptacja oka do ciemności i ruchomych źródeł światła jest pogorszona i spowolniona.

0,3 promila

Niewielkie zaburzenia koordynacji i równowagi to objawy obecności we krwi 0,3 promila alkoholu. Innym objawem jest także pogorszenie widzenia przedmiotów znajdujących się w oddaleniu.

0,2 - 0,1 promila

Taka ilość alkoholu wywołuje rozproszenie uwagi oraz dłuższe spostrzeganie.

Im więcej alkoholu pijemy tym wolniej są metabolizowane jego kolejne porcje. Szybkość rozkładu alkoholu u mężczyzn wynosi 10-12 gramów na godzinę, natomiast u kobiet jest nieco mniejsza i wynosi 8-10 gramów na godzinę. Rozkład alkoholu zależy nie tylko od płci, ale także od sprawności procesu metabolizmu. Nie zależy natomiast od kondycji zdrowotnej organizmu, przyjmowanych leków, napięcia wewnętrznego oraz okoliczności stresowych. Wszystkie te czynniki mają wpływ na to jak, jak czujemy się po alkoholu, tzn. czy czujemy się upojeni, czy też nie, ale nie mają wpływu na jego stężenie w organizmie.

Należy pamiętać, że prawo ruchu drogowego zabrania kierowania pojazdem, prowadzenia kolumny pieszych oraz jazy wierzchem osobie, która jest nietrzeźwa, w stanie po spożyciu alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu. W Polsce dopuszczalny poziom stężenia alkoholu we krwi kierowcy wynosi do 0,2 promila. Gdy zawartość alkoholu we krwi wynosi lub prowadzi do stężenia 0,2-0,5 promila (lub obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 do 0,25 mg alkoholu w 1dm3) - określa się to jako stan po spożyciu alkoholu. Gdy stężenie alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila ( natomiast w wydychanym powietrzu jest go więcej niż 0,25mg w 1dm3) wówczas jest to stan nietrzeźwości. Nie tylko w Polsce istnieje prawnie dopuszczony poziom alkoholu we krwi osób kierujących pojazdami. Przed wyjazdem za granicę powinniśmy dowiedzieć się jaka jest dopuszczalna granica alkoholu we krwi kierowcy. Tym bardziej, że w niektórych państwach spowodowanie wypadku pod wpływem alkoholu, w którym zginie człowiek, jest rozpatrywane przez sąd jako morderstwo z premedytacją, a winnych można utracić prawo jazdy dożywotnio.

Kierowanie pojazdem w stanie nietrzeźwości jest przestępstwem. Policjant jest powołany między innymi do czuwania nad bezpieczeństwem i porządkiem ruchu na drogach, kierowania ruchem i jego kontrolowania. Uprawniony jest zatem do żądania poddania się przez kierującego pojazdem lub przez inną osobę, w stosunku do której zachodzi uzasadnione podejrzenie, że mogła kierować pojazdem, badaniu w celu ustalenia zawartości w organizmie alkoholu lub środka o działaniu podobnym do alkoholu. Policjant ma prawo uniemożliwić kierowanie pojazdem osobie znajdującej się w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu. Może on również usunąć pojazd z miejsca zagrażającego bezpieczeństwu pozostałych uczestników ruchu drogowego. Naruszenie zasad kodeksu drogowego może prowadzić do wypisania punktów karnych do ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego w wysokości odpowiedniej do popełnionego wykroczenia. Kierowanie pojazdem w stanie nietrzeźwości lub w stanie po spożyciu grozi utratą dziesięciu punktów karnych oraz natychmiastowym zatrzymaniem prawa jazdy. Spowodowanie wypadku drogowego, który stanowi zagrożenie życia lub zdrowia innych osób podlega karze pozbawienia wolności od jednego roku do dziesięciu lat. Kara za spowodowanie śmierci jest pozbawienie wolności na okres od dwóch do dwunastu lat.

Nietrzeźwego kierowcę można poznać po tym, że jedzie niewłaściwą stroną lub przekracza linię na jezdni, jedzie bardzo powoli, robi szerokie zakręty, gwałtownie i niespodziewanie hamuje lub zatrzymuje się, jego tempo jazdy jest nierówne, powoli reaguje na sytuacje na drodze, jedzie bez używania świateł i kierunkowskazów, przeklina, jedzie biernie za jakimś pojazdem, skręca ostro i tam gdzie jest zakaz wjazdu. Jeśli zauważy się, że jedzie się przed nietrzeźwym kierowcą należy pozwolić, aby nas wyminął. Jeżeli kierowca nietrzeźwy jedzie przed nami konieczne jest zachowanie odpowiedniej odległości. Gdy zbliża się do nas trzeba zjechać na pobocze i dać mu odjechać. Następnie należy jak najszybciej powiadomić policję, podając kolor, markę i numer rejestracyjny samochodu, a także kierunek, w którym nietrzeźwy się poruszał.

Co należy zrobić, aby ustrzec siebie i innych:

  • na uroczystości, gdzie spożywany jest alkohol, należy wcześniej wyznaczyć kierowcę, który powstrzyma się od picia i odwiezie pozostałe osoby do domu
  • należy pić odpowiedzialnie - ograniczyć się do niewielkiej ilości alkoholu, robić bardzo długie odstępy między spożywanymi porcjami i odczekać co najmniej kilka godzin po wypiciu alkoholu zanim usiądzie się za kierownicą
  • trzeba znać swój limit, wiedzieć kiedy należy skończyć
  • nie należy mieszać alkoholu z lekami. Alkohol wzmaga działanie leków nasennych, w połączeniu z lekami psychotropowymi lub antyhistaminowymi (leki na alergie i uczulenia) potęguje efekt uspokojenia oraz obniża zdolność koordynacji ruchów, preparaty antywrzodowe znacznie zwiększają poziom alkoholu we krwi, itd.

Bardzo ważna jest także rola gospodarza imprezy. Nie powinien on zmuszać uczestników zabawy do wznoszenia toastów i picia alkoholu. Powinien zapewnić także różnorodne napoje bezalkoholowe. Gdy goście wypili za dużo, gospodarz powinien wezwać taksówkę lub zapewnić trzeźwego kierowcę, który odwiezie wszystkich bezpiecznie do domu.