Znaczenie słowa alkohol można rozumieć na dwa sposoby. W języku potocznym określa się tą nazwą alkohol etylowy (etanol), który wchodzi w skład tzw. napojów alkoholowych (wódek, win, piw itp.). W terminologii chemicznej nazwą "alkohol" określa się każdy związek chemiczny będący pochodną węglowodoru, w którym co najmniej jeden atom wodoru został zastąpiony grupą hydroksylową - OH.

Najprostszym z alkoholi jest metanol (alkohol metylowy, CH3OH). Jest on pochodną metanu, w którym jeden z atomów wodoru został zastąpiony grupą hydroksylową. Jest bezbarwną cieczą palna, o charakterystycznym zapachu. Łatwo rozpuszcza się w wodzie. Alkohol metylowy ma bardzo szerokie zastosowanie w przemyśle. Wykorzystywany jest między innymi do produkcji włókien syntetycznych, tworzyw sztucznych, barwników, niektórych leków oraz do produkcji specjalnych paliw silnikowych. Ze względu na bardzo duże podobieństwo smaku i zapachu często może być mylony z alkoholem etylowym (spożywczym). Rodzi to bardzo duże niebezpieczeństwo, gdyż metanol jest bardzo silną trucizną. Wypicie jedynie kilku cm3 metanolu powoduje zatrucie i ślepotę, a spożycie nieco większych ilości prawie zawsze prowadzi do śmierci. Zatrucia metanolem nie należą niestety do rzadkości, gdyż niekiedy sprzedawany jest on na nielegalnych bazarach czy targowiskach. Dlatego pod żadnym pozorem nie należy kupować alkoholu spożywczego z niewiadomego źródła.

Jak już wcześniej wspomniano, alkoholem spożywczym jest alkohol etylowy (etanol) o wzorze sumarycznym C2H5OH. Jest on pochodną etanu, w którym jeden z atomów wodoru został zastąpiony grupą hydroksylową. Etanol to również bezbarwna, łatwopalna ciecz o charakterystycznym zapachu i smaku. Również łatwo miesza się z wodą. Stosowany jest przede wszystkim w przemyśle spożywczym, farmaceutycznym oraz kosmetycznym. Denaturat wykorzystywany często jako paliwo i rozpuszczalnik jest roztworem etanolu skażonym barwnikiem i innymi substancjami trującymi.

Alkohol zmieszany z wodą tworzy tzw. mieszaninę azeotropową, której nie można do końca rozdzielić przy pomocy destylacji, czy rektyfikacji. Roztwór etanolu w wodzie o stężeniu 95% nazywany jest potocznie spirytusem.

Spożycie zbyt dużej dawki alkoholu etylowego powoduje tzw. stan upojenia alkoholowego. Charakteryzuje się on zamroczeniem, tymczasowym zanikiem pamięci, niekontrolowaniem własnych odruchów i zachowań, co w najtragiczniejszy sposób przejawia się podczas prowadzenia pojazdów i prawie zawsze prowadzi do tragicznych w skutkach wypadków. Tymczasowy stan upojenia alkoholowego z czasem ustępuje, ale częste spożywanie etanolu może prowadzić do tzw. choroby alkoholowej (alkoholizmu). Alkoholizm ma negatywny wpływ nie tylko na pijącą jednostkę, lecz także na ludzi z jej otoczenia (rodzinę, przyjaciół, a nawet obcych ludzi). Napoje zawierające etanol spożywane w nadmiernych ilościach wpływają negatywnie na wiele narządów. Alkohol powoduje zmiany myśli, zachowań i uczuć, prowadzi do wyniszczenia wątroby, żołądka, jelit i wielu innych organów. Alkoholizm jest zwykle jedną z podstawowych przyczyn występowania przemocy, wzrostu przestępczości i innego rodzaju patologii społecznych. Niestety jest chorobą nieuleczalną. Alkoholik na zawsze pozostanie alkoholikiem (nawet niepijącym) i w każdej chwili może do picia powrócić. Opisane powyżej negatywne skutki odnoszą się do nadmiernego spożywania alkoholu. Spożywanie małych ilości niektórych napojów alkoholowych może mieć mimo wszystko pozytywny wpływ na organizm. Udowodniono, iż picie niewielkich ilości czerwonego wina bardzo korzystnie wpływa na serce i układ krążenia, pomagając w pozbyciu się nadmiaru cholesterolu, czy poprawiając krążenie krwi w organizmie. Piwo, ze względu na swe właściwości moczopędne, zalecane jest dla ludzi cierpiących na choroby nerek i układu moczowego - między innymi przy kamicy nerkowej. Spożywając na co dzień produkty zawierające etanol należy zatem zachować umiar i zawsze mieć na uwadze, iż spożywanie alkoholu w nadmiernych ilościach jest zwykle zgubne i przynosi więcej szkód niż pożytku. Należy mieć na uwadze, że większemu i bardziej szkodliwemu działaniu etanolu na organizm człowieka sprzyja spożywanie go podczas choroby, zmęczenia, pod wpływem stresujących wydarzeń oraz łączenie go z innymi używkami takimi jak kawa, papierosy. Również stosowanie niektórych leków nie tylko zmniejsza tolerancje organizmu na alkohol, ale również może prowadzić do groźnych powikłań na skutek zachodzących reakcji chemicznych pomiędzy etanolem a składnikami leku. Zdecydowanie najbardziej narażone na negatywne działanie alkoholu są dzieci i młodzież ze względu na mniejszą tolerancję organizmu na ten związek oraz zwiększone prawdopodobieństwo uzależnienia.

Alkohole nie muszą zawierać w swych cząsteczkach tylko jednej grupy hydroksylowej. Przykładem alkoholu zawierającego w swej cząsteczce więcej niż jedną grupę hydroksylową jest gliceryna (propantriol). Jest ona pochodną propanu, w którym trzy z atomów wodoru znajdujących się przy różnych atomach węgla zostały zastąpione grupami hydroksylowymi. Gliceryna jest bezbarwną, bezwonną, gęstą, palną cieczą, dobrze rozpuszczalna w wodzie. Alkohol ten znalazł zastosowanie w wielu gałęziach przemysłu, między innymi w przemyśle farmaceutycznym, spożywczym, kosmetycznym i włókienniczym. Jest również jednym ze składników płynów hamulcowych oraz płynów chłodniczych. Ze względu na dużą higroskopijność stosuje się często glicerynę jako środek odwadniający. Wykorzystywana jest także do produkcji dynamitu, będącego jednym z najczęściej stosowanych środków wybuchowych.

Jak pokazały powyższe przykłady alkohole pełnią bardzo ważne funkcje w życiu człowieka. Są wykorzystywane w różnych gałęziach przemysłu. Niebezpieczeństwo wiąże się natomiast z niewłaściwym wykorzystywaniem tych związków jak choćby spożywaniem trucizn (np. metanolu), czy nadmiernej konsumpcji produktów spożywczych zawierających etanol. Przy zachowaniu należytych środków ostrożności, odpowiedniej edukacji społeczeństwa na temat potencjalnych zagrożeń związanych z wykorzystywaniem alkoholi w życiu codziennym nie powinniśmy odczuwać skutków negatywnych z naszego punktu widzenia właściwości tych związków.