Ekosystem wodny

Ekosystem jest to ogół żywych organizmów (biotop), oraz elementów środowiska nieożywionego (biocenoza). Między poszczególnymi elementami ekosystemu zachodzi nieustanna wymiana energii w obie strony oraz wymiana materii.

Jeziora są bardzo skomplikowanymi ekosystemami. Podstawową zmienną warunkującą wielkość produkcji pierwotnej jest energia słoneczna. Im głębiej dociera światło słoneczne tym strefa produkcji pierwotnej jest większa.

Jeziora

Część promieniowania słonecznego jest odbijana od powierzchni wody, jednak pozostała część jest pochłaniana. Warstwa wody o 1 metrowej grubości pochłania ponad połowę całego promieniowania i całość promieniowania podczerwonego. Z intensywnością naświetlenia związana jest również temperatura wody. W okresie letnim największa występuje oczywiście przy powierzchni.

Funkcjonowanie jezior związane jest z pewnym naturalnym procesem jakim jest eutrofizacja. Mam tu na myśli np. jeziora polodowcowe takie jakie występują na polskich pojezierzach, lecz proces ten dotyczy wszystkich jezior. Jezioro od momentu powstania przechodzi kilka stadiów, które prowadzą w końcu do całkowitego zaniku jeziora. Zwiększanie się żyzności jeziora nazywamy właśnie eutrofizacją. Odpowiedzialne za ten proces są azot i fosfor. Działalność człowieka doprowadziła do drastycznego przyspieszenia tempa eutrofizacji jezior, w wyniku dużej dostawy związków azotu i fosforu do wód z nawożonych pól. Jest to bardzo niekorzystne zjawisko dla życia biologicznego jeziora.

W każdym jeziorze możemy wydzielić charakterystyczne strefy:

• Strefa litoralna - strefa ta jest w całości fotyczna, czyli światło słoneczne prześwietla ją aż do dna. Rozwija się tam bujne życie zwierzęce a przede wszystkim roślinne. Poczynając od brzegu na płytkiej wodzie występują pałki wodne, sitowie, tatarak, tworzą one zwarty pas roślinności. Stwarzają warunki życia wielu organizmom lądowym i wodnym, takim jak ślimaki, myszy, niektóre ptaki, płazy. Dalej na nieco głębszej już wodzie, występują rośliny o długich kłączach, zakorzenione w mulistym dnie. Ich liście pływają po powierzchni wody. Dalej od brzegu nie ma już roślinności wynurzonej, dno porośnięte jest przez różne gatunki tworzące podwodne łąki. Możemy znaleźć tam rdestnice, rogatki, wywłóczniki oraz znane akwarysta moczarki. Występują tam również bogate zbiorowiska glonów, pierwotniaków, oraz innych mikroskopijnych organizmów takich jak wrotki czy nicienia. Podwodna roślinność wynurzona jaki zanurzona jest środowiskiem życia larw ważek, jętek, chruścików, pijawek, oraz wielu innych wodnych owadów. Strefa litoralna jest miejscem gdzie narybek ryb znajduje ochronę przed drapieżnikami. Na podwodnych łąkach często przebywają stada płoci, wzdręg, okoni oraz pojedyncze polujące szczupaki.- królowie litoralu. W jeziorach głębokich, w których stok dna opada bardzo stromo, strefa litoralna jest wąska i ograniczona.
• Strefa pelagiczna - jest to strefa otwartej toni wodnej. Charakterystyczne dla niej organizmy to fito-(zielenice, eugleny, okrzemki, bruzdnice) oraz zooplankton(wioślarki, wrotki, widłonogi). Strefa ta charakteryzuje się obfitością w tlen, oraz w światło słoneczne (do pewnej głębokości). Mało jest gatunków ryb typowo pelagicznych, w polskich jeziorach są to sieje i sielawy występują na dużych głębokościach w jeziorach oligotroficznych)
• Strefa profundalna - strefa wód przydennych, górna granica profundalu znajduje się na głębokości gdzie dociera już za mała ilość światła słonecznego aby mogły rozwijać się rośliny i fitoplankton. W wodach tych możemy spotkać pelagiczny zooplankton, oraz na dnie wiele organizmów określonych mianem bentosu. Na dnie głębokich zbiorników znajduje się wiele obumarłej materii organicznej, tutaj za sprawa bakterii jest ona rozkładana. Występuje tam wiele organizmów o których była mowa przy omawianiu strefy litoralnej, małże, larwy owadów.

Rzeki.

Rzeki są bardzo najważniejszym elementem ogólnego obiegu wody na lądzie. Odprowadzają one wodę która spadła w postaci opadu atmosferycznego, powrotem do morza. Kształtują przy tym w znacznym stopniu krajobraz. Tworzą doliny, rozległe i szerokie w dolnym biegu, wąskie i głęboko wcięte w górnym. Rzeczny ekosystem jest bardzo dynamiczny. Rzeka nieustannie zmienia rzeźbę swojego dna, oraz nierzadko po wielkich powodziach zmienia koryta, tworzy łachy piaskowe, wyspy, meandry, oraz starorzecza. Rzeki charakteryzuje ciągły ruch wody, mniejszy lub większy w zależności od charakteru cieku. Dzięki temu woda rzeczna jest nieustannie mieszana i napowietrzana, nie występuje w nich stratyfikacja termiczna jak w zbiornikach o wodzie stojącej.

Rzeka poczynając od źródeł do ujścia zmienia znacznie swój charakter a tym, samym zmieniają się warunki życia dla jej mieszkańców. W górnym źródłowym biegu rzeki, często w górskim terenie, potok jest wąski i płytki z bystro płynącą natlenioną wodą. Dominuje erozja wgłębna koryta. Mieszkańcy tego typu potoków wykształciły liczne przystosowania do życia w warunkach szybko płynącej wody (przyssawki, spłaszczone ciało). Charakterystyczne gatunki ryb zamieszkujących bystro płynące potoki to pstrąg potokowy, śliz, strzeblao0raz liczne gatunki owadów takich jak chruściki, widelnice, jętki, muchówki.

W dalszym swoim biegu rzeka wyraźnie zwalnia, staje się głębsza, szersza, zaczyna dominować erozja boczna nad wgłębną. Rzeka często meandruje. Zmieniają się warunki oraz organizmy ją zamieszkujące. Zwierzęta nie muszą już walczyć z silnym nurtem, jednak zachowały one aerodynamiczny kształt ciała jako przystosowanie do życia w środowisku wodnym. Pojawiają się gatunki podobne do tych występujących w jeziorach. Wśród ryb dominują gatunki karpiowate, płocie, leszcze, bolenie, ukleje, brzany(środkowy bieg rzeki), świnki.

Cechą rzek i potoków jest ich mała produkcja pierwotna. Większość materii organicznej dostaje się do ekosystemu rzecznego z zewnątrz. W górnych biegach potoków praktycznie produkcja pierwotna nie występuje. 99% materii organicznej wykorzystywanej przez organizmy heterotroficzne dostaje się do rzeki w postaci np. obumarłych liści.

Podsumowanie informacji zawartych w tekście.

JEZIORO