1. Które z obszarów na naszej planecie są najbardziej i najmniej zanieczyszczone? Wyjaśnij przyczyny.

Zdecydowanie najczystszym terenem na naszej planecie jest Antarktyda. Na jej obszarze (13208,983 km2) brak terenów, które byłyby zmienione działalnością człowieka. Kolejnym, stosunkowo czystym, miejscem jest Ameryka Północna. 37,6% (9077,418 km2) obszaru tego kontynentu zachowało swój pierwotny wygląd i charakter. Na terytorium dawnego ZSSR 7520,219 km2, czyli 33,6% powierzchni kraju jest nadal wolne od wszelkich przejawów ludzkiej aktywności. Nieco bardziej zanieczyszczonym kontynentem jest Australia. Na jej obszarze, miejsca do których człowiek i nieodłącznie związany z nim przemysł jeszcze nie dotarł, stanowią 27,9% czyli 2370,567 km2.podobnie przedstawia się sytuacja na kontynencie afrykańskim. 27,5% a więc 8232,382 km2 nie zostało zmienione na skutek działalności ludzi. kw., 27,5%). Trochę mniej obszarów dziewiczych znaleźć można na terenie Południowa - obszar nie dotknięty ludzką ręką zajmuje 3745,971 km2, co stanowi 20,8% kontynentu. Najbardziej zanieczyszczone są Europa i Azja. Obszar nie zanieczyszczony w Azji stanowi około 13,6% powierzchni czyli 3775,858 km2. Skutkiem wielowiekowej działalności człowieka na kontynencie europejskim - negatywnym obrazem rozwoju cywilizacji i gospodarki jest największe na Ziemi zanieczyszczenie środowiska. Obszary wolne od skażeń stanowią tu łącznie 138,553 km2, a więc jedynie 2,8%. Polska znajduje się niestety w światowej czołówce państw o największym stopniu zanieczyszczenia. Najwięcej substancji szkodliwych dla środowiska emituje przemysł, a także rolnictwo, transport oraz gospodarka komunalna.

Na zanieczyszczenie kontynentów składają się zanieczyszczenia występujące w:

  1. Powietrzu.

Na skutek działalności przemysłowej powietrze staje się coraz bardziej zanieczyszczone pyłami oraz gazami. Groźne trucizny emitowane przez ludzi mogą spowodować obumarcie drzew iglastych na połowie powierzchni naszego kraju. Oprócz zanieczyszczeń przemysłowych w powietrzu mogą unosić się naturalne zanieczyszczenia takie jak sól morska, powstające podczas wybuchów wulkanów gazy oraz pyły, a także piasek zabierany z wydm i pustyń przez wiatr. Każde z wymienionych zanieczyszczeń ma negatywny wpływ zarówno na rośliny i zwierzęta, jak i na budynki czy stojące na wolnym powietrzu urządzenia mechaniczne.

Jeśli chodzi o zanieczyszczenie powietrza wynikające z prowadzenia działalności przemysłowej w Polsce, największy udział w emisji mają regiony:

  • katowicki (28%),
  • bielski (5 - 7%),
  • koniński (5 - 7%),
  • krakowski (5 - 7%),
  • opolski (4%),
  • tarnobrzeski (4%),
  • jeleniogórski (4%).

Wśród głównych zanieczyszczeń (w formie pyłów, par, gazów) emitowanych do atmosfery przez człowieka należy wymienić: tlenki siarki, azotu, tlenek oraz dwutlenek węgla, metan, zanieczyszczenia radioaktywne, węglowodory. Ich źródłem mogą być: gospodarstwa domowe, w których jako środków opałowych używa się węgla czy gazu ziemnego, transport drogowy, a w szczególności pojazdy z silnikami benzynowymi, przemysł hutniczy i górniczy emitujący znaczne ilości pyłów, zakłady przerabiające rudy uranowe elektrownie atomowe, jako źródło zanieczyszczeń radioaktywnych.

  1. Glebie:

Zanieczyszczenia gleby są niejednokrotnie skutkiem zanieczyszczenia powietrza oraz wód śródlądowych. Na powierzchnię gleby opadają z powietrza zarówno pyły, jak i szkodliwe gazy. Te ostatnie w postaci kwaśnych deszczów, powstających w wyniku reakcji tlenków siarki i azotu z kroplami wody unoszącymi się w powietrzu. Kwaśne deszcze, czyli kwas siarkowy i azotowy, zmieniają odczyn gleby i powodują obumieranie roślin. Tempo niszczenia gleby zależy m.in. od jej odporności, żyzności oraz zasobności.

  1. Ekosystemach wodnych:

Skażenia zbiorników wodnych zazwyczaj są skutkiem wprowadzenia do nich szeregu odpadów przemysłowych i gospodarczych. Mogą one przyjmować formę gazów, cieczy, czy ciał stałych. Najgroźniejsze dla egzystencji organizmów wodnych są skażania metalami ciężkimi takimi jak: ołów, kadm, rtęć. W wyniku stosowania niewłaściwego nawożenia gleb oraz środków ochrony roślin zbiorniki wodne ulegają tzw. eutrofizacji lub zarastają w szybkim tempie. Podobne skutki ma wprowadzanie do wód dużych ilości substancji organicznych. Dramatyczne skutki niesie ze sobą zasolenie zbiorników wodnych, wynikające m.in. z osuszania kopalni węgla. Szereg zanieczyszczeń przedostaje się do rzek i jezior z powodu braku odpowiedniej ilości oczyszczalni ścieków. Groźna dla istnienia ekosystemów wodnych jest niewłaściwie prowadzona melioracja, nieoszczędne korzystanie z wody, zatapianie szkodliwych odpadów w morzach, czy wycieki ze statków transportujących ropę naftową oraz platform wiertniczych. Groźne dla zdrowia są bez wątpienia zanieczyszczenia wprowadzane do wód przez elektrownie spalinowe bądź jądrowe oraz substancje wymywane przez wodę ze źle przygotowanych wysypisk śmieci.

2. Omów działania mające na celu ochronę środowiska naturalnego prowadzone przez współczesne społeczeństwa?

Momentem, który zadecydował o zmianie sposobu myślenia na temat problemów związanych z zanieczyszczeniem środowiska naturalnego, było wystąpienie Sekretarza Generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych, U-Thanta. Miało ono miejsce w 1969 r. Odczytany przez U-Thana raport uświadomił ludziom jak bardzo zagrożone jest środowisko przyrodnicze oraz unaocznił jak istotna jest ochrona ogółu zasobów naturalnych Ziemi. Na kolejnych konferencjach, odbywających się po 1969 r., dyskutowano nad wskazanymi przez U-Thana kierunkami ochrony przyrody i sukcesywnie podejmowano konkretne działania.

Międzynarodową organizacją, która od 1972 r. spełnia nadrzędną rolę w kwestii ustalania działań mających na celu ochronę środowiska jest UNEP (United Nations Environmental Programe czyli Program Narodów Zjednoczonych do spraw Ochrony Środowiska). Współpracuje z nim wiele organizacji międzynarodowych, a wśród nich:

  • Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN, The World Conserwation Union), założona w 1948r., mająca swoją siedzibę w Gland w Szwajcarii. Jednym z jej zadań jest publikowanie tzw. Czerwonych Ksiąg, zawierających listę gatunków fauny i flory zagrożonych wyginięciem. Ponadto zajmuje się również ochroną krajobrazu, podejmuje działania związane z prowadzeniem polityki środowiskowej, działalnością edukacyjną, legislacyjną i administracyjną.
  • Światowa Organizacja Zdrowia (WHO, World Health Organization) z siedzibą w Genewie w Szwajcarii, której działania koncentrują się na zagadnieniach dotyczących stanu zdrowia mieszkańców Ziemi w powiązaniu z panującymi na danym terenie warunkami środowiskowymi.
  • Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO, Food and Aagriculture Organization of the United Nations), z siedzibą w Rzymie, działająca od 1945r. na rzecz walki z głodem i koordynująca politykę państw w zakresie wyżywienia oraz rolnictwa.
  • Światowy Fundusz na Rzecz Przyrody (WWF, World Wide Fund For Nature), założony w 1961r. jego głównym celem jest powstrzymanie, a następnie odwrócenie procesów, które spowodowały zniszczenia w środowisku naturalnym.

W prowadzeniu działań powiązanych z ideami światowego programu ochrony środowiska bierze udział również Organizacja Naukowo-Kulturalna NZ UNESCO. Skupione wokół niej osoby są odpowiedzialne za sprawowanie kontroli nad programami badawczymi, koncentrującymi się m.in. na zbadaniu wpływu działalności różnych społeczeństw na określone typy środowiska, a także przygotowaniu planów właściwego zagospodarowania tych środowisk w taki sposób, aby możliwe było pogodzenie potrzeb ludzi z wymaganiami organizmów zasiedlających dany ekosystem.

Jednym z kluczowych aktów prawnych, respektowanych przez wiele państw z całego świata, jest tzw. "Światowa Karta Przyrody". Dokument ten został opracowany w 1982r., podczas sesji Zgromadzenia Ogólnego NZ. Zostały w nim zawarte prawa oraz obowiązki ludzi w zakresie gospodarowania środowiskiem naturalnym. Dokument ten ma szczególne znaczenie. Ma wpływać na kształt współczesnego środowiska czerpiąc przy tym z doświadczenia nabytego w przeszłości.

Nasze państwo aktywnie włącza się w prace prowadzone przez wymienione wyżej organizacje. Współpracuje także z powołanymi w celu ochrony środowiska naturalnego Komisjami Europejskiej Współpracy Gospodarczej. Ich programy mają fundamentalne znaczenie dla kwestii ochrony przyrody w Polsce.

Niewątpliwie istotną dla naszego kraju kwestią jest ochrona Morza Bałtyckiego. Dlatego też w 1973 r. w Gdańsku, z inicjatywy Polaków, odbyła się pierwsza Konferencja Państw Nadbałtyckich. Podczas obrad dyskutowano m.in. o kwestii ochrony fauny i flory Bałtyku. Wymiernym rezultatem konferencji było podpisanie aktów prawnych regulujących kwestię rybołówstwa.

Kolejne istotne rozporządzenia dotyczące ochrony naszego morza zapadły w 1974r., podczas spotkania w Helsinkach. W Konwencji Helsińskiej, uznano Morze Bałtyckie za tzw. "region specjalny", który wymaga prowadzenia wytężonych działań na rzecz jego ochrony. Zwrócono również uwagę na potrzebę budowania większej ilości oczyszczalni ścieków, szczególnie w miastach nadbrzeżnych, tak aby ograniczyć zanieczyszczanie wód morza przez ścieki. Organem powołanym do sprawowania kontroli nad realizacją i przestrzeganiem postanowień, które przyjęto na obu wyżej wymienionych konferencjach jest Komisja Ochrony Środowiska Morskiego Bałtyku.

Kwestie ochrony przyrody na terytorium naszego kraju reguluje "Ustawa o ochronie środowiska i zasobów naturalnych". Została ona przyjęta przez Sejm w roku 1980. w jej treści są zawarte nakazy dla wszystkich władz oraz ogółu społeczeństwa dotyczące podjęcia troski o jakość życia ludzi, a także zachęty do podjęcia działań, mających na celu zahamowanie postępujących procesów niszczenia środowiska naturalnego naszego państwa. Sejm nie uchwalił jednak żadnych rozporządzeń wykonawczych, które pozwalały by wyciągać konsekwencje z nierealizowania ustawy, w związku z czym nie spełnia ona swojej funkcji. Wspomniana ustawa nie spotkała się z pełnym zrozumieniem wśród społeczeństwa, które nadal nie w pełni zdaje sobie sprawę z zagrożeń jakie niesie ze sobą degradacja środowiska naturalnego.