Najczęściej występujące choroby serca i układu krwionośnego to nadciśnienie tętnicze oraz miażdżyca. Miażdżyca prowadzi przeważnie do choroby niedokrwiennej serca, a ta z kolei często powoduje zawał mięśnia sercowego, który stanowi główną przyczynę zgonów w krajach wysoko rozwiniętych. Trudno jest leczyć choroby układu krwionośnego, dlatego najlepiej im zawczasu zapobiegać. Podstawową zasadą w profilaktyce jest odpowiedni tryb życia, ponieważ niewłaściwe zachowania w tym właśnie zakresie są przyczyną problemów zdrowotnych. Główne czynniki sprzyjające rozwojowi miażdżycy i nadciśnienia to otyłość, niewłaściwa dieta, brak aktywności fizycznej oraz palenie papierosów. Osoby, których dotyczą wymienione czynniki znajdują się w grupie ryzyka i powinny zdecydowanie zmodyfikować swój tryb życia, aby zachować dobry stan zdrowia. Zasadniczymi zmianami powinny być: redukcja masy ciała, uprawienie sportu oraz rezygnacja z alkoholu i papierosów.
Redukcja masy ciała
Masa ciała jest niezwykle ważnym czynnikiem, wpływającym na funkcjonowanie układu krwionośnego. Prawidłowe ciśnienie krwi wynosi 120mmHg(skurczowe)/80mmHg (rozkurczowe). Przy nadwadze oraz otyłości ciśnienie ma wyższe wartości. Duże ilości tkanki tłuszczowej rozwijają się u mężczyzn w górnych partiach ciała (w jamie brzusznej - otyłość wisceralna, zwana też otyłością trzewną), u kobiet natomiast tłuszcz gromadzi się w dolnych partiach (pas biodrowy). Nadmiar tkanki tłuszczowej jest jednym z czynników zagrożenia w przypadku zapadalności na takie choroby jak nadciśnienie tętnicze, dyslipidemia (polega na zaburzeniu gospodarki tłuszczowej), cukrzyca i choroba niedokrwienna serca. Wymienione tu choroby stanowią tzw. "śmiertelny kwartet" - występując jednocześnie bardzo szybko mogą doprowadzić do śmierci. Redukcja masy ciała jest możliwa dzięki zastosowaniu odpowiedniej specjalistycznej diety oraz spożywaniu właściwych składników pokarmowych.
Przede wszystkim należy ograniczyć spożycie tłuszczów zwierzęcych, które trzykrotnie zwiększają ryzyko wystąpienia zawału serca. Odstawić więc trzeba tłuste mięso i rosoły, boczek, tłuste sosy, masło i śmietanę. Zastąpić je należy tłuszczami roślinnymi, znacznie zdrowszymi. Wyrzec się też trzeba cukru: słodzonych napojów, miodu, słodkich przetworów owocowych. W jadłospisie powinny pojawić się takie produkty jak: kasza, ciemne pieczywo, duże ilości owoców i warzyw, chude mięso i wędliny, chudy twarożek, ryby. Dieta powinna być niskokaloryczna, z ograniczoną ilością tłuszczów i węglowodanów. Dzienne spożycie kalorii powinno wynosić 800-1500kcal, w zależności od płci, wieku, aktualnej masy ciała i trybu życia. Zawartość składników pokarmowych w diecie powinna wynosić 80-120g białka, 25-35g tłuszczu i 50-150g węglowodanów na dobę.
Uprawianie sportu
Mało aktywny, siedzący tryb życia sprzyja powstawaniu otyłości, groźnej dla zdrowia. Regularne uprawianie sportu lub jakakolwiek aktywność fizyczna nie dość, że pomaga zredukować masę ciała, to jeszcze podnosi sprawność serca, przez co zapobiega zawałom i innym chorobom oraz wpływa korzystnie na ogólną sprawność organizmu. Osoba zdrowa, nie pracująca w sposób wyczerpujący fizycznie, powinna kilka razy w tygodniu uczęszczać na siłownię, basen, aerobik lub uprawiać inny rodzaj aktywności sportowej.
Rezygnacja z papierosów i alkoholu
Picie alkoholu w nadmiernych ilościach powoduje podwyższenie ciśnienia krwi oraz osłabienie pracy serca (niewydolność). Nadciśnienie może być przyczyną wewnętrznego wylewu. Umiarkowane ilości alkoholu jednak wpływają korzystnie na funkcjonowanie organizmu. Po 30. roku życia można więc bezpiecznie wypijać maksymalnie jeden kieliszek wina (250ml), jednego drinka (30ml alkoholu) lub jedno małe piwo.
Palenie tytoniu jest bardzo szkodliwe dla całego organizmu. Zwiększa cztery razy ryzyko wystąpienia zawału serca oraz 15 razy ryzyko nowotworu płuc. Palenie powoduje obkurczanie się naczyń krwionośnych, co podnosi ciśnienie i nie jest wskazane. Z palenia papierosów powinno się całkowicie zrezygnować, jeśli chce się dbać o własne zdrowie.
Podsumowując, wymieńmy raz jeszcze zachowania sprzyjające utrzymaniu serca w prawidłowej formie:
- właściwe odżywianie się
- niedopuszczanie do nadwagi
- regularna aktywność fizyczna
- odpowiednia długość snu
- wystrzeganie się papierosów i alkoholu
- systematyczne badania lekarskie i natychmiastowe leczenie w przypadku schorzeń
BIBLIOGRAFIA:
- wywiad z prof. dr hab. med. Marią Witkowską - kardiologiem
- Kronika Medycyny
- ARCH INTERN MED/VOL 157, 24.11.1997 (wyd. amer.)
- karta informacyjna PSK 1 we Wrocławiu - Katedra Kardiologii
