Choroby weneryczne to określenie grupy chorób, które przenoszone są drogą kontaktów seksualnych. Najbardziej znane są kiła, rzeżączka, kłykciny kończyste, a występują także rzęsistkowica, opryszczka narządów płciowych i nierzeżączkowe zapalenie cewki moczowe. Rzadko spotyka się w Polsce schorzenia takie jak ziarniak pachwinowy, ziarnica weneryczna pachwin oraz wrzód miękki. Także choroby pasożytnicze przenoszone są droga płciową - wszy łonowe, świerzb. Zaliczyć można także AIDS, choć kontakty seksualne to nie jedyna droga zarażenia.

1. Kiła

Kiła czyli syfilis jest chorobą przewlekłą, wywoływaną przez bakterie krętki blade. Przez kontakty seksualne przenoszona jest postać kiły zwana nabytą. Pierwsze lata od momentu zarażenia to kiła wczesna, kolejne lata to już kiła późna dająca inne objawy. Po kilku tygodniach od stosunku z nosicielem występują pierwsze objawy, zwykle mające postać niebolesnych owrzodzeń. Powiększają się także węzły chłonne w okolicy narządów rodnych. Po kolejnych kilkunastu dniach można już stwierdzić dodatni odczyn serologiczny we krwi chorego, a około dziewiątego tygodnia od zakażenia obserwuje się już wtórne objawy. Należą do nich wysypka, która pojawia się na błonie śluzowej i skórze, znaczne powiększenie węzłów chłonnych, odbarwienia skóry, może także wystąpić chrypa i wypadanie włosów. Po okresie trzech lat od zakażenia u osób nie leczonych powstają w skórze i różnych narządach kilaki, dochodzi do zmian zapalnych w naczyniach krwionośnych, szczególnie tętnicach oraz do zmian w układzie nerwowym. Nie leczona choroba może powodować poronienia, śmierć płodu lub przedwczesny poród. Jeśli dziecko się urodzi, może cierpieć na kiłę wrodzoną - choroba jest przekazywana nowo narodzonemu dziecku przez chorą matkę. Objawy kiły wrodzonej u dzieci to zmiany skórne w postaci rumieni, pęcherzy, które najczęściej występują na skórze twarzy i kończyn. Choroba objawia się także zmianami w licznych układach -szkieletowym, nerwowym, oddechowym. Występuje powiększona śledziona oraz wątroba. Zdarza się, że kiła wrodzona objawia dopiero u kilkuletniego dziecka. Choroba jak widać jest groźna i może powodować odległe skutki, dlatego w Polsce jej leczenie jest obowiązkowe. Kiła jest chorobą wyleczalną.

2. Rzeżączka

Zakażenie rzeżączką najczęściej następuje w wyniku kontaktu płciowego z nosicielem. Choroba wywołana jest dwoinką rzeżączki. Mężczyźni po zakażeniu rzeżączką po kilku dniach obserwują u siebie bolesne oddawanie moczu, ból w razie wzwodu oraz ropny wyciek z cewki moczowej. Jeśli nie poddadzą się prawidłowemu leczeniu grozi im przejście choroby w formę przewlekłą, która objawia się nieznacznymi wyciekami z cewki, która może ulec zwężeniu, jak również zapaleniami prostaty i najądrza. U kobiet rzeżączka może mieć utajony przebieg bez objawów. W przebiegu ostrym objawia się ona zmienioną wydzieliną z pochwy, pieczeniem przy oddawaniu moczu. Choroba przewlekła powoduje zakażenia cewki moczowej, szyjki macicy, często także dochodzi do zapalenia macicy i jajników. Trudna sytuacja ma miejsce gdy choruje matka w ciąży, bowiem może ona zarazić noworodka powodując tym samym u niego rzeżączkowe zapalenie spojówek, którego następstwem może być ślepota. Rzeżączka w Polsce leczona jest przymusowo (aby ograniczyć jej rozprzestrzenianie się), przy pomocy antybiotyków. Istotna jest jednak profilaktyka - unikanie przygodnych stosunków seksualnych, a w razie wystąpienia objawów szybkie poddanie się skutecznej terapii.

3. Rzęsistkowica

Rzęsistkowica, zwana także trychomonadozą jest chorobą wywoływaną rzęsistkami (pierwotniaki), dotykać może ludzi i zwierzęta. Najczęściej schorzenie występuje u kobiet, a zakażenie następuje w trakcie stosunku w wyniku nieprzestrzegania zasad higieny osobistej. Choroba może nie wykazywać żadnych, bądź bardzo znaczne objawy. Zalicza się do nich mocne upławy z pochwy, świąd i pieczenie, czasem towarzyszące zakażenie dróg moczowych z bólami cewki, podbrzusza i częstomoczem. Mężczyźni uskarżają się na objawy zapalenia cewki moczowej, pęcherza moczowego i napletka. W przypadku przewlekłej formy choroby występują także objawy ze strony gruczołu krokowego. Leczenie rzęsistkowicy jest trudne.

4. Ziarnica weneryczna pachwin

Ziarnica weneryczna pachwin to choroba rzadka w Europie, ale powszechna w Ameryce. Przenoszona jest drogą płciową, a wywołują ją drobnoustroje chlamydia. Okres wylęgania trwa do 6 tygodni, po czym na zewnętrznych narządach płciowych można zaobserwować pęcherzyk, grudkę bądź nadżerkę. Później następuje także powiększenie i stwardnienie węzłów chłonnych w pachwinach, a w końcu zaczynają one ropieć. Leczenie prowadzone jest przy pomocy antybiotyków a także chirurgicznego zabiegu, jest stosunkowo trudne.

5. Ziarniak pachwinowy

Ziarniak pachwinowy występuje w Europie tylko sporadycznie, głownie zaś rozprzestrzenia się wśród mieszkańców krajów tropikalnych. Okres rozwoju choroby może trwać do kilku miesięcy, objawiając się w końcu pojawieniem zapalnych zmian na skórze i błonach śluzowych genitaliów. Z upływem czasu zmiany te zaczynają wrzodzieć. Schorzenie leczone jest antybiotykami.

6. Wszawica łonowa

Wszawica łonowa wywołana jest przez wesz łonową i występuje na ciele w miejscach, gdzie skórę porastają grube włoski, szczególnie więc w okolicach łona. Pasożyty te żywią się krwią, a w miejscu ich ukłucia powstają swędzące bąble i grudki. Trudne do opanowania drapanie się prowadzi do powstania nadżerek i zakażeń ropnych. Wszawicę można zwalczyć zachowując higienę osobistą oraz stosując środki przeciw wszom.

7. Świerzb

Świerzb wywoływany jest przez pasożyty i może dotykać ludzi i zwierząt. Charakterystyczne dla infekcji ludzi są sieci korytarzy w skórze, które drążone są przez świerzbowce. Są to silnie swędzące zmiany, które leczy się stosując preparaty do smarowania. Zakażenie odbywa się nie tylko droga płciową, ale kontakt seksualny jest częstą drogą przenoszenia świerzbu. Można także zarazić się przez bezpośredni kontakt z chorym, używanie wspólnych ręczników, pościeli.

8. AIDS

AIDS także nie jest chorobą przenoszona wyłącznie w trakcie stosunków seksualnych, jest to jedna z możliwych dróg zarażenia. Nazwa choroby jest skrótem angielskiej nazwy Acquired Immune Defiency Syndrome. choroba wywołana jest wirusem HIV, który powoduje uszkodzenia i obniżenie ilości komórek układu odpornościowego. W efekcie chory organizm nie potrafi się bronić przed najprostszymi nawet infekcjami. Choroba została odkryta w początku lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku. Ogniska chorobowe były na Haiti, w Afryce oraz w Stanach Zjednoczonych. Obecnie można mówić o pandemii, bowiem nie ma kraju, w którym nie występowałoby AIDS. Wirus HIV wywołujący AIDS jest retrowirusem. Przenoszony jest najczęściej w trakcie stosunków seksualnych, niezależnie od orientacji partnerów, a także podczas używania tej samej igły i strzykawki przez narkomanów. Dawniej częste były przypadki zakażeń w wyniku przetaczania zarażonej krwi. Zdarza się także często zakażenie płodu przez chorą matkę. Objawy AIDS pojawiają się zwykle po kilku latach od zarażenia. Następuje wtedy powiększenie węzłów chłonnych, nawracanie ciężkich do zwalczenia zakażeń, wywoływanych patogenami niegroźne dla zdrowego człowieka. Zwykle są to zakażenia pierwotniakami lub bakteriami. Chorych dotyka także często występowanie nowotworów złośliwych, między innymi mózgu. Uszkodzony układ nerwowy wywołuje różne objawy neurologiczne. Organizm z każdej strony atakowany jest zarazkami, co wywołuje wyniszczające długie stany gorączki, a także biegunki i niedożywienie. W końcu AIDS prowadzi do śmierci. Nie ma jak dotąd skutecznego leczenia, dlatego tak wielki nacisk kładzie się na profilaktykę i zapobieganie zakażeniom. Wyeliminowano ryzyko zakażenia przez transfuzje preparatów krwi od osób zarażonych, które było szczególnie wysokie u hemofilityków. Obecnie każdy potencjalny dawca krwi badany jest pod kątem wystąpienia HIV. Wciąż trwają badania nad szczepionką na HIV, a akcja uświadamiania społeczeństw o zagrożeniu AIDS jest prowadzona na coraz szerszą skalę.

Choroby przenoszone drogą płciową mają ogromny wpływ na społeczeństwo, dlatego na całym świecie są zwalczane. w wielu państwach tak jak w Polsce leczenie niektórych chorób wenerycznych jest obowiązkowe. Aby uniknąć zarażenia chorobą weneryczną należałoby całkowicie zrezygnować ze stosunków seksualnych. Jeżeli - co jest w wielu przypadkach oczywiste - powyższy punkt jest niemożliwy do spełnienia, należy dojrzale i rozsądnie rozpoczynać życie seksualne, z partnerem dobrze znanym i stałym. Unikać należy przygodnych kontaktów seksualnych, lub stosować prezerwatywy.