Mszaki i paprotniki to rośliny zarodnikowe, nie wytwarzające kwiatów. Wśród mszaków wyróżnia się wątrobowce i mchy.
Wątrobowce posiadają blaszkowatą, przylegającą do podłoża plechę, która jest gametofitem. Brak korzeni - funkcję przytwierdzającą pełnią chwytniki (ryzoidy), a woda pobierana jest całą powierzchnią plechy. W budowie wątrobowców nie ma też łodygi ani liści. Woda przewodzone jest z udziałem martwych komórek - hydroidów, które jednak nie tworzą właściwej tkanki przewodzącej. W budowie wątrobowców występuje natomiast tkanka okrywająca, asymilacyjna oraz spichrzowa. Na gametoficie wykształcają się rodnie i plemnie - organy rozmnażania, produkujące gamety. Do zapłodnienia konieczna jest obecność wody. Rozmnażanie może też zachodzić wegetatywnie, za pomocą rozmnóżek oddzielanych od plechy gametofitu.
Budowę mchów zwykle przedstawia się na przykładzie popularnego gatunku, jakim jest mech płonnik. Posiada on ulistnioną łodyżkę, na której gęsto ułożone są drobne listki. Łodyżka ta jest gametofitem - pokoleniem dominującym w cyklu życiowym mszaków. Na szczycie łodyżki wykształcają się organy rozrodcze - rodnie (organy żeńskie) lub plemnie (organy męskie). Zapłodnienie zachodzi zawsze z udziałem wody, ponieważ tylko w kropli wody może nastąpić przeniesienie uwicionego plemnika do rodni. Z diploidalnej zygoty rozwija się sporofit, wyrastający z gametofitu żeńskiego i żyjący jego kosztem. Ma on postać bezlistnej łodyżki, na szycie której wykształca się sporangium - puszka zarodnikowa. W puszce znajdują się komórki macierzyste spor, które po podziałach mejotycznych tworzą haploidalne zarodniki. Zarodniki po otwarciu puszki wysypują się i kiełkują w gametofity.
Paprotniki to grupa roślin wieloletnich, w której pokoleniem dominującym jest sporofit. Wyróżniamy wśród nich paprocie, skrzypy i widłaki. W ich budowie występują już właściwe organy - łodyga (w postaci podziemnego kłącza), liście i korzenie. Łodyga pełni funkcje zapasowe i umożliwia wegetatywne rozmnażanie. Liście mogą być zróżnicowane na trofofile (asymilacyjne) i sporofile (zarodnikonośne). Dominującym pokoleniem paprotników jest sporofit. Na jego liściach wykształcają się brunatne zarodnie, w których powstają haploidalne zarodniki. Z zarodnika rozwija się gametofit (przedrośle) - ma kilka milimetrów wielości i sercowaty kształt. Na nim znajdują się rodnie i plemnie. Po zapłodnieniu (zawsze z udziałem wody!) z zygoty rozwija się sporofit, a przedrośle szybko zanika. Niektóre paprotniki wykształcają dwa rodzaje zarodników - nazywamy je różnozarodnikowymi. W mikrosporangiach powstają mikrospory - zarodniki męskie, niewielkie, natomiast w makrosporangiach powstają makrospory - zarodniki żeńskie, większe. Z mikrospor kiełkuje przedrośle męskie, z makrospor - żeńskie. Na gametofitach męskich rozwijają się plemnie, na żeńskich rodnie. Po zapłodnieniu wyrasta sporofit.
