Analiza i interpretacja – szczegółowa
Lament świętokrzyski to monolog Matki Boskiej. Utwór przedstawia wachlarz wewnętrznych emocji i żalu Matki Bożej cierpiącej na widok męki Chrystusa na krzyżu.
Matka Boża jak każda matka, nie potrafi pogodzić się z męczeńską śmiercią ukochanego syna. Matka Boża doświadcza ogromnego cierpienia. Matka Boża zwraca się do wielu adresatów. Zwraca się do różnych osób, by podzielić się swoimi emocjami i żalem. Maryja kieruje swoje słowa zarówno do młodych, jak i starszych. Wszyscy powinni dowiedzieć się o bolesnej śmierci syna Matki Bożej. Pierwsze strofy poruszają ogólną tematykę rozważań Matki Bożej. Czytelnik dowiaduje się o przyczynach śmierci Jezusa. Śmierć syna jest przyczyną cierpienia.
Dobór przymiotników wyraża ogromne cierpienia i żale Matki Boskiej. Cierpiąca Maryja nieustannie podkreśla tragiczną wymowę zaistniałej sytuacji. W następnych wersach Matka Boża ze szczegółami opowiada o tragicznych scenach związanych ze śmiercią jej syna. Najświętsza Panna żywo i z boleścią relacjonuje przebieg wydarzeń, co podkreśla ogromne cierpienie.
Maryja uderza w oprawców Jezusa, nie potrafi pogodzić się ze swoim żalem. Bogurodzica zwraca się także do swojego ukochanego syna. Matka, która wydała na świat Jezusa, pragnie wziąć na siebie cierpienie i ból, którego doświadcza jej syn, pomimo, że jest to przecież niemożliwe. Jak każda kochająca matka pragnie ulżyć w cierpieniu swojego ukochanego i jedynego syna. Jezus wraz ze swoją Maryją mają ze sobą bliską relację, zażyłą więź.
Matka Boża wspomina jak nosiła Jezusa pod swym sercem i wiernie mu służyła. Noszenie Jezusa pod swoim sercem stoi w opozycji do tego w jakiej sytuacji znajduje się teraz Matka Boża, gdzie stoi zrozpaczona pod krzyżem, nie może pomóc swojemu jedynakowi. Próby podnoszenia głowy, ocierania krwi są nieudane. Maryja czuje się bezradna, cała sytuacja jest przejmująco tragiczna.
Następnie Bogurodzica kieruje swoje pełne żałoby słowa do Archanioła Gabriela. Kobieta ma żal do Archanioła Gabriela, że ten wróżył radość i szczęście a obecnie doświadcza smutku, żalu i ogromnego cierpienia. Maryja jest w tragicznej i opłakanej sytuacji życiowej. Umiera razem z Jezusem, umiera fizycznie, emocjonalnie i duchowo. Kolejno Maryja zwraca się do innych Matek.
Przestroga skierowana do matek, wyrażona jest z prośbą, by te modliły się o swoich synów. Maryja nie życzy nikomu takiej życiowej tragedii. Żadna matka nie powinna doświadczać śmierci własnego dziecka. Jest to niewątpliwie zaburzenie porządku naturalnego, gdzie rodzice chowają swoje dzieci. W porządku naturalnym to dzieci powinni chować i przeżywać śmierć swoich rodziców. Nigdy odwrotnie.
Niestety Maryja doświadcza ogromnej żałoby i straty swojego ukochanego Jezusa, który cierpi za innych, za popełnione grzechy. Utrata dziecka to najcięższy ból jaki może doświadczyć rodzic na tej ziemi. Zmierzając do końca średniowiecznego utworu anonimowego autora, Najświętsza Panna kieruje swoje słowa do Chrystusa. Dostrzega niesprawiedliwość, gdyż cierpi z bólu. Matka Boża zapewnia, że nigdy nie pozostawi swojego dziecka, bez względu na tragiczne okoliczności. Postawa Matki Bożej jest przykładem bezinteresownej miłości do dziecka.
Analiza i interpretacja – krótka
Lament świętokrzyski to monolog Matki Boskiej. Utwór przedstawia wachlarz wewnętrznych emocji i żalu Matki Bożej cierpiącej na widok męki Chrystusa na krzyżu. Matka Boża doświadcza ogromnego cierpienia. Matka Boża zwraca się do wielu adresatów. Maryja kieruje swoje słowa zarówno do młodych, jak i starszych. Wszyscy powinni dowiedzieć się o bolesnej śmierci syna Matki Bożej.
Pierwsze strofy poruszają ogólną tematykę rozważań Matki Bożej. Czytelnik dowiaduje się o przyczynach śmierci Jezusa. Śmierć syna jest przyczyną cierpienia. Dobór przymiotników wyraża ogromne cierpienia i żale Matki Boskiej.
W kolejnych strofach Matka Boża ze szczegółami opowiada o tragicznych scenach związanych ze śmiercią jej syna. Najświętsza Panna żywo i z boleścią relacjonuje przebieg wydarzeń, co podkreśla ogromne cierpienie. Maryja uderza w oprawców Jezusa, nie potrafi pogodzić się ze swoim żalem. Bogurodzica zwraca się także do swojego ukochanego syna. Matka, która wydała na świat Jezusa, pragnie wziąć na siebie cierpienie i ból, którego doświadcza jej syn, pomimo, że jest to przecież niemożliwe. Jak każda kochająca matka pragnie ulżyć w cierpieniu swojego ukochanego i jedynego syna. Jezus wraz ze swoją Maryją mają ze sobą bliską relację, zażyłą więź. Matka Boża wspomina jak nosiła Jezusa pod swym sercem i wiernie mu służyła.
Noszenie Jezusa pod swoim sercem stoi w opozycji do tego w jakiej sytuacji znajduje się teraz Matka Boża. Próby podnoszenia głowy, ocierania krwi są nieudane. Maryja czuje się bezradna, cała sytuacja jest przejmująco tragiczna.
Następnie Bogurodzica kieruje swoje pełne żałoby słowa do Archanioła Gabriela. Maryja jest w tragicznej i opłakanej sytuacji życiowej. Umiera razem z Jezusem, umiera fizycznie, emocjonalnie i duchowo.
Kolejno Maryja zwraca się do innych Matek. Nie życzy nikomu takiej życiowej tragedii. Żadna matka nie powinna doświadczać śmierci własnego dziecka. Jest to niewątpliwie zaburzenie porządku naturalnego, gdzie rodzice chowają swoje dzieci. Niestety Maryja doświadcza ogromnej żałoby i straty swojego ukochanego Jezusa, który cierpi za innych, za popełnione grzechy.
Zmierzając do końca średniowiecznego utworu anonimowego autora, Najświętsza Panna kieruje swoje słowa do Chrystusa. Dostrzega niesprawiedliwość, gdyż cierpi z bólu. Matka Boża zapewnia, że nigdy nie pozostawi swojego syna, bez względu na zaistniałe okoliczności.
Plan wydarzeń
- Wprowadzenie dotyczy wszechogarniającego smutku i żalu.
- Bezpośredni zwrot Matki Bożej do skierowany do wszystkich ludzi.
- Wysłuchanie żalów cierpiącej kobiety.
- Motyw mater dolorosa, czyli wprowadzenie motywu Matki Boskiej cierpiącej pod krzyżem i opłakującej tragiczną śmierć Jezusa.
- Opis cierpienia Jezusa z perspektywy Matki Bożej.
- Doświadczenia tragicznej śmierci Jezusa.
- Podmiot liryczny czyli Maryja, zwraca się do bezpośrednio do Jezusa, określenie synek miły i wybrany.
- Maryja zwraca się do Archanioła Gabriela i zarzuca mu, że zwiastował jej wielką radość, a ona doświadcza smutku i żalu.
- Maryja zwraca się do innych matek, by modliły się o swoich synów.
Podmiot liryczny i adresat wiersza
Utwór literacki Lament świętokrzyski jest arcydziełem polskiej literatury średniowiecznej. Podmiotem lirycznym w Lamencie świętokrzyskim jest Maryja, Najświętsza Maryja Panna – matka Jezusa, która doświadcza tragicznej śmierci swojego ukochanego dziecka – Jezusa. Adresatem wiersza w utworze średniowiecznym Lament świętokrzyski są inne osoby, Syn Boży, Archanioł Gabriel oraz inne matki.
Czas i miejsce akcji
Lament świętokrzyski pochodzi z rękopisu z 1470 roku. Autorem Lamentu świętokrzyskiego był przeor benedyktyńskiego klasztoru Świętego Krzyża na Łysej Górze. Utwór Lament świętokrzyski jest znany również pod znamiennymi tytułami Posłuchajcie, bracia miła…., Żale Matki Boskiej pod Krzyżem czy też Plankt. Lament świętokrzyski to średniowieczna pieśń religijna, w którym Matka Boża opłakuje śmierć Jezusa.
Geneza i gatunek wiersza
Lament świętokrzyski pochodzi z rękopisu z 1470 roku. Autorem Lamentu świętokrzyskiego był przeor benedyktyńskiego klasztoru Świętego Krzyża na Łysej Górze.
Utwór Lament świętokrzyski jest znany również pod tytułami Posłuchajcie, bracia miła…., Żale Matki Boskiej pod Krzyżem czy też Plankt, Plankt świętokrzyski. Lament świętokrzyski to średniowieczna pieśń religijna.
Lament świętokrzyski jest lamentem. Lament to gatunek literacki, utwór poetycki wyrażający żałobę, ogromne poczucie nieszczęścia i bezsilności wobec przeciwności często niesprawiedliwego losu. W literaturze z okresu staropolskiego utwory o tej tematyce nazywano także żalami lub planktami.
Genezę pochodzenia utworu Lament świętokrzyski należy upatrywać także w doloryzmie. Doloryzm z łacińskiego ból, cierpienie. W końcu koloryzm to prąd w sztuce średniowiecznej podkreślający motyw cierpienia Matki Bożej oraz Męki Pańskiej. Motyw Matki Boskiej cierpiącej oraz żale Matki Boskiej pod krzyżem to tematy dominujące w utworze.
Pieta to w sztukach plastycznych wyobrażenie cierpiącej Matki Bożej trzymającej na kolanach martwego Jezusa. Jednym z charakterystycznych przykładów będzie Pieta gdańska nieznanego autora z przełomu XIV i XV wieku znajdujący się w kościele Mariackim w Gdańsku.
Problematyka
Utwór Lament świętokrzyski jest arcydziełem polskiej literatury średniowiecznej. Lament świętokrzyski pochodzi z rękopisu z 1470 roku. Autorem Lamentu świętokrzyskiego był przeor benedyktyńskiego klasztoru Świętego Krzyża na Łysej Górze.
Utwór Lament świętokrzyski jest znany również pod tytułami Posłuchajcie, bracia miła…., Żale Matki Boskiej pod Krzyżem, Plankt czy też Plankt świętokrzyski.
Utwór poetycki Lament świętokrzyski porusza problematykę cierpienia Matki Bożej po stracie syna. W utworze średniowiecznym na plan pierwszy wysuwa się cierpienie matki boskiej oraz żale matki boskiej.
Motyw Matki Boskiej cierpiącej oraz żale Matki Boskiej pod krzyżem to tematy dominujące w utworze. Motyw Matki Boskiej cierpiącej, matki boleściwej mater dolorosa to motyw przedstawiający ból Matki Boskiej po ukrzyżowaniu Chrystusa.
Lament świętokrzyski zaliczamy do liryki żałobnej, gdzie Maryja początkowo zwraca się do ludzi o współczucie, kolejno do cierpiącego i umierającego Jezusa, by w końcu zwrócić się do Anioła Gabriela i innych matek.
Znaczenie tytułu
Utwór Lament świętokrzyski jest arcydziełem polskiej literatury średniowiecznej. Lament świętokrzyski pochodzi z rękopisu z 1470 roku. Autorem Lamentu świętokrzyskiego był przeor benedyktyńskiego klasztoru Świętego Krzyża na Łysej Górze. Lament świętokrzyski zaliczamy do liryki żałobnej. Utwór Lament świętokrzyski jest znany również pod tytułami Posłuchajcie, bracia miła…., Żale Matki Boskiej pod Krzyżem czy też Plankt. Znaczenie tytułu dzieła literackiego Lament świętokrzyski nawiązuje do utworu poetyckiego, jakim jest lament. Lament świętokrzyski zaliczamy do liryki żałobnej. Lament to utwór poetycki, który wyraża poczucie żałoby i wszechogarniającego nieszczęścia. Spotykamy się tu z motywem matki cierpiącej.
Kwestia autorstwa
Utwór Lament świętokrzyski jest arcydziełem polskiej literatury średniowiecznej. Lament świętokrzyski pochodzi z rękopisu z 1470 roku. Autorem Lamentu świętokrzyskiego był przeor benedyktyńskiego klasztoru Świętego Krzyża na Łysej Górze. Nie wiemy nic więcej na temat autora Lamentu świętokrzyskiego. W ostatecznym rozrachunku autor pozostaje anonimowy. Utwór Lament świętokrzyski jest znany również pod tytułami Posłuchajcie, bracia miła…., Żale Matki Boskiej pod Krzyżem czy też Plankt. Utwór literacki Lament świętokrzyski to poetycki monolog Matki Bożej.
