Krótka rozprawa między trzema osobami: panem, wójtem a plebanem - biografia autora
Mikołaj Rej z Nagłowic (1505–1569) był jednym z najważniejszych pisarzy polskiego renesansu, a także politykiem i działaczem reformacyjnym. Uznawany jest za ojca literatury polskiej, ponieważ jako pierwszy pisał wyłącznie w języku polskim, przyczyniając się do jego rozwoju jako języka literackiego.
Urodził się w Żurawnie na Rusi Czerwonej, w rodzinie szlacheckiej. Początkową edukację odebrał w Skalbmierzu i Lwowie, a w 1518 roku rozpoczął studia na Akademii Krakowskiej, jednak szybko je porzucił. Następnie przebywał na dworze wojewody sandomierskiego Andrzeja Tęczyńskiego, gdzie zdobywał wiedzę o kulturze i polityce. Po śmierci ojca osiadł w ziemi chełmskiej, zajmując się gospodarstwem. Ożenił się z Zofią Kosnówną, z którą miał liczne potomstwo.
Rej był aktywnym uczestnikiem życia politycznego, wielokrotnie sprawując funkcję posła na sejm. Wspierał reformację w Polsce, przechodząc na kalwinizm około 1541 roku i angażując się w propagowanie nowych idei religijnych. Był również fundatorem miasteczek Rejowiec i Oksza.
Mikołaj Rej był jednym z pierwszych pisarzy, którzy świadomie tworzyli w języku polskim, popularyzując jego użycie w literaturze. Poruszał tematykę religijną, społeczną i obyczajową, a jego dzieła często miały charakter moralizatorski lub satyryczny.
Jednym z najważniejszych jego utworów jest "Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem" (1543), w której w formie satyrycznego dialogu krytykuje ówczesne stosunki społeczne oraz nadużycia duchowieństwa. W 1562 roku wydał zbiór epigramatów "Źwierzyniec", a w 1568 roku traktat "Wizerunek własny żywota człowieka poczciwego", będący wzorem ideału szlachcica-ziemianina.
Dzięki twórczości Reja literatura polska zyskała nową jakość – jego dzieła odegrały kluczową rolę w kształtowaniu języka i kultury narodowej. Przyczynił się do rozwoju idei humanistycznych i reformacyjnych w Polsce, a jego satyry i traktaty moralizatorskie do dziś pozostają cennym źródłem wiedzy o społeczeństwie XVI wieku.
Zmarł w Rejowcu w 1569 roku, pozostawiając po sobie bogaty dorobek literacki i trwały wpływ na polską literaturę i myśl społeczną.
