Księga I
Prolog
Miguel de Cervantes w prologu zwraca się do czytelnika, iż pisząc książkę pragnął, by była ona najpiękniejsza czy najmądrzejsza jaką można sobie wymarzyć. Niemniej jednak w ogólnym rozrachunku umniejsza swojemu dziełu, sądząc, że nie posiada mądrych cytatów czy też sentencji. Cervantes pierwszy tom Don Kichota dedykuje mecenasowi sztuki, był to w czasach autora – książę Bejar (1569 – 1619).
Rozdział 1
W którym opisane są stan i zajęcia wielce słynnego szlachcica Don Kichota z Manchy. W pewnej miejscowości w rejonie La Mancza mieszka biedny pięćdziesięcioletni szlachcic. Nie posiada za wiele, starą tarczę czy łownego charta. Od rana do wieczora oddawał się lekturze, czytając romanse rycerskie. Zainspirowany lekturą postanawia zostać Błędnym Rycerzem. Wyrusza w świat konno, któremu nadaje imię Rosynant. Szlachcic wybiera się w podróż w poszukiwaniu barwnych przygód. Za cel obrał sobie walkę ze złem świata oraz z panującą niesprawiedliwością. Zabiera wykonaną samodzielnie przyłbicę. Znajduje sobie damę swojego serca, która pochodzi z sąsiedniej wioski. Ukochana jest prostą dziewczyną, nazywa ją Dulcyneą z Toboso. Mężczyzna postanawia sławić kobietę i jej piękno na całym świecie. Sam nazywa się Don Kichotem z La Manchy.
Rozdział 2
Kolejny rozdział jest o pierwszym ruszeniu w świat Don Kichota. Błędny Rycerz zamartwił się, że nie jest pasowany na rycerza, więc w zgodzie z prawem rycerskim nie powinien wchodzić w potyczki z innymi rycerzami. Zatrzymuje się na nocleg w gospodzie, którą uważał za zamek, gospodarza za władcę, a dwie dziewczyny lekkich obyczajów nazwał pięknymi i szlachetnymi panienkami. Mężczyzna miał problem ze swoją przyłbicą, bo nie chciał jej zdjąć, co też powodowały problemy z posiłkami, ale karczmarz i dziewki mu pomagali.
Rozdział 3
Kolejny rozdział jest o tym, jak miłym sposobem Don Kichot wymógł na karczmarzu, że go pasował na rycerza. Don Kichot prosi właściciela gospody o to, by go pasował na rycerza. Gospodarz karczmy robi to z grzeczności, widząc, że Don Kichot postradał zmysły. Człowiek, który zarządza gospodą, chciał także okraść Don Kichota, niemniej ten nie miał przy sobie żadnych pieniędzy. Złapał dzidę i uderzył człowieka, Don Kichot chodził wobec żłobu. Mulnik chciał napoić muły, drugiego uderzył, zranił go mocno. Mulnicy zaczęli rzucać kamieniami w nim. Obrażał ludzi, a gospodarz kazał go zostawić, bo on jest wariatem. Doszło do pasowania na rycerza — Don Kichota. Kazał kobietom nadać sobie do nazwiska przyrostek „Don". Ostatecznie bez opłaty Don Kichot opuszcza karczmę.
Rozdział 4
Niniejszy rozdział jest o tym, co się wydarzyło naszemu rycerzowi po wyjeździe z gospody. Don Kichot wraca do domu po pieniądze i potrzebne rzeczy. W czasie podróży spotyka rolnika, który bije swojego pracownika. Młody człowiek tłumaczy, że jego pan nie płaci mu pieniędzy, rolnik zaś tłumaczy, że pracownik jest leniwy. Don Kichot żąda od farmera zapłaty dla młodego chłopaka. Farmer daje słowo, że zapłaci. Don Kichot odbiera rolnika jako rycerza. Gdy Don Kichot udaje się w dalszą drogę, parobek dostaje podwójne baty. Kolejno Błędny Rycerz spotyka grupkę kupców. Prosi, aby kupcy sławili piękno i dobre imię wybranki serca Dulcynei. Panowie wyśmiewają prośbę Don Kichota, ten ich atakuje, ale ostatecznie zostaje pobity.
Rozdział 5
Dalszy ciąg tej samej niefortunnej przygody. Tarzał się po ziemi, wypowiadał wiele słów, które znał z książek. Parobek się pojawił, Don Kichot wziął chłopa za margrabie. Chłop rozpoznał w nim Quichada — postanowił mu pomóc. W tym samym czasie toczy się rozmowa między proboszczem a służącą. Do rozmowy dołącza również siostrzenica Don Kichota, rozmawiają o tym jak on zniknął. Proboszcz stwierdza, że doszło do pomieszania w głowie. Don Kichot dociera do domu wieczorem, aby go ustrzec przed wzorkiem gapiów. Widząc stan rycerza, pytają go, co się stało, a Don Kichot opowiadał o olbrzymach. Chłop opowiada, jak spotkał mężczyznę, który tarzał się po ziemi. Proboszcz ma pewność co do swojej diagnozy.
Rozdział 6
O surowym sądzie, jaki ksiądz z cyrulikiem na bibliotekę zacnego szlachcica Don Kichota złożyli. Siostrzenica Don Kichota chce spalić biblioteczkę Don Kichota, by szlachcic nie mógł się już inspirować literaturą.
Rozdział 7
Druga wyprawa Don Kichota. Samozwańczy rycerz zabiera w kolejną podróż giermka Sancho Pansa. Ten porzuca dzieci, żonę, by służyć swojemu panu. Miał w zamian dostać wyspę, której miał być zarządcą.
Rozdział 8
O powodzeniu, jakiego doznał rycerz Don Kichot w straszliwej i niesłychanej przygodzie z wiatrakami i o tym, co się później stało. Don Kichot podejmuję walkę z wiatrakami. W jego przekonaniu są to groźne olbrzymy, które znajdują się na służbie czarodzieja. Rycerz zbliża się w stronę wiatraków i zostaje uderzony skrzydłem jednego z nich. Nieszczęśliwie spada z konia i zostaje poturbowany. Jako pełnokrwisty rycerz, nie narzeka i poucza swojego giermka. Moralizuje, że prawdziwy rycerz nie odczuwa bólu czy głodu. Kolejno spotykają wóz, którym podróżuje dwóch mnichów świętego Benedykta i kobieta. Don Kichot nie myśląc za wiele, uznaje, że niewiasta została uprowadzona i atakuje mnichów. Mężczyźni postanawiają się bronić, jednakże ostatecznie uciekają. Tytułowy bohater Cervantesa prosi kobietę, by ta udała się do ukochanej Dulcynei, i opowiedziała o wspaniałych czynach Don Kichota.
Rozdział 9
Kolejny rozdział jest o tym, jak się zakończyła walka potężnego Biskajczyka z dzielnym Don Kichotem. Jest to wtrącenie Cervantesa, w którym twierdzi, że przytoczona historia zwycięstwa Don Kichota, jest zbieżna z historią innego autora.
Rozdział 10
Rozmowa Don Kichota z Sancho Pansą. Sancho Pansa porusza temat obiecanej wyspy, nazywając Don Kichota swoim najszlachetniejszym panem. Ten prosi swojego giermka o cierpliwość. Sancho zastanawia się nad sytuacją, do której doszło z mnichami. Zaczynają brać go wyrzuty sumienia, niemniej jednak Don Kichot tłumaczy zaistniałą sytuację. Twierdzi, że nie można aresztować rycerza. Rozmawiają o pewnej magicznej substancji, która miałaby zmienić sytuację mężczyzn, jednak ostatecznie rezygnują z pomysłu. Zjedli skromną kolację i spędzili noc na dworze.
Rozdział 11
Przygoda Don Kichota z pasterzami. Błędny Rycerz Don Kichot oraz Sancho Pansa spędzają czas z koziarzami – pasterzami. Mężczyźni posilają się oraz pasterze opatrują im rany.
Rozdział 12
Opowiadanie pasterza. Przyszedł jeden z chłopaków i zaczął opowiadać o pewnym studencie Grisostomo, który umarł z miłości do pięknej Marceli. Sugeruje, że kobieta była opętana, a młodzieniec chce być pochowany w miejscu, w którym pierwszy raz ujrzał swoją ukochaną. Don Kichot przysłuchuje się opowieści. Koziarze proszą Don Kichota, by ten pojechał z nimi na pogrzeb mężczyzny, który umarł z miłości.
Rozdział 13
Jest to dalszy ciąg historii o pięknej Marcelli. Podczas drogi na uroczystość pogrzebową, Don Kichot zapytany jest, w jakim celu nosi zbroje i jaka jest jego misja. Don Kichot powołuje się na etos rycerski. Pasterz Vivaldo porównuje rycerzy do duchownych. Don Kichot odpowiada, że duchowni jedynie zanoszą prośby i modlitwy do nieba, zaś rycerze, realizują to, o co proszą mnisi. Nazywa się pomocnikiem bożym i twierdzi, że bycie rycerzem kosztuje wiele wyrzeczeń, poświęceń i trudu.
Rozdział 14
W niniejszym rozdziale są przedstawione melancholijne wiersze pasterza Grisostomo. W utworze jednak nie spotykamy się z barwnym wizerunkiem kobiety. Wręcz odwrotnie, jest przedstawiona niekorzystnie. Nazywa ją okrutnico, skarży się na zazdrość, brak miłości. Pieśń kończy się wymownymi słowami: Wszak było twego powstania powodem powiększyć moim nieszczęściem jest szczęście, więc nie bądź smutna nawet w ciemnym grobie. Nagle pojawiła się Marcela, która przedstawiła swoje zdanie na poruszany temat, iż nie ponosi winy za śmierć mężczyzny. Uważa, że nigdy nie obiecała małżeństwa, ponieważ swoje serce dedykowała Niebu. Następnie odeszła, a Don Kichot zagroził każdemu, kto zaburzy jej spokój. Don Kichot postanawia poszukać Marcelę, aby zaproponować kobiecie swoją pomoc i ofiarność.
Rozdział 15
O smutnej przygodzie, jaką miał Don Kichot z mieszkańcami z okolic. Don Kichot razem z Sancho Pansa postanowili zjeść obiad. Dochodzi do bójki. Giermek zabiera szlachcica na swoim ośle do pobliskiej gospody. Don Kichot upierał się jednak, że jest to zamek.
Rozdział 16
Kolejny rozdział jest niewątpliwie o tym, co się przydarzyło Don Kichotowi w gospodzie, w której widział zamek. Wierny giermek Sancho Pansa relacjonuje gospodarzowi, że Don Kichot poobijał sobie żebra. Poszkodowanym szlachcicem zajmuje się rodzina gospodarza, żona i urocza córka. Nasmarowały go maścią i położyły do łóżka. Piękna dziewczyna przypadła do gustu Błędnemu Rycerzowi. Tym samym zaczęło zdawać mu się, że panienka zakochała się w nim. Uroił sobie także, że w nocy ma przyjść do jego łóżka. Niestety w rzeczywistości nie była to piękna córka gospodarza, tylko inna kobieta. Kobieta była umówiona z przewoźnikiem, ale omyłkowo pomyliła łóżka i spoczęła koło Don Kichota. Pomyłka ta przysporzyła wielu problemów naszemu tytułowemu bohaterowi. Przewoźnik się zdenerwował, stanął w obronie kobiety, z którą był umówiony. Tym samym Don Kichot ucieka. Pojawia się gospodarz, kłótnia nabiera rozpędu, dochodzi do rękoczynów. Nawet śpiący niżej dowódca bierze w niej udział. Dowódca spostrzega pobitego Don Kichota, który leży na zapadniętym łóżku. Bierze go za nieżywego, mówiąc: Zamknąć wrota gospody! Niech nikt nie wychodzi, bo zabito tu człowieka!
Rozdział 17
Jest to dalszy ciąg niezliczonych trudów, które Don Kichot i giermek doświadczyli w gospodzie. Gdy Don Kichot doszedł już do siebie, zaczął budzić swojego giermka Sancho Pansa. Don Kichot zrelacjonował, co wydarzyło się felernej nocy. Przedstawił subiektywną wersję wydarzeń, którą Sancho Pansa niestety podważył. Don Kichot przekupuje giermka obietnicami substancji na wszelkie doznane rany. Lek nie służy giermkowi, na co Don Kichot odpowiada, że mikstura służy wyłącznie rycerzom. Gospodarz prosi o zapłatę za pobyt, mężczyźni nie płacą, a sam Don Kichot uważa, że jako Błędny Rycerz nie powinien płacić. Tym samym nierozerwalny duet w postaci rycerza i giermka zostaje złapany przez kilku groźnych panów. Sancho Pansa resztkami sił ucieka, gospodarz zabiera mu siodło.
Rozdział 18
Jest to burzliwa rozmowa Don Kichota z Sancho Pansą. Don Kichot w swoich urojeniach widzi walczące armie. Sancho Pansa poucza swojego pana, że to jedynie stada owiec. Błędny Rycerz upiera się, że są to rycerze. Zabija kilka owiec, co szokuje będących tam pasterzy. Pasterze obrzucają ich kamieniami. Zażywa swój magiczny eliksir, jednak ten się nie przyjmuje. Giermek spostrzegł, że został wcześniej ograbiony. Denerwuje się, brak rzeczy przelewa czarę goryczy i postanawia wracać do domu. Don Kichot namawia jednak Sancho Pansa, aby ten został.
Rozdział 19
O przyjemnej rozmowie, którą Sancho miał z panem, i o spotkaniu z umarłymi, oraz innych cudownych wypadkach. Sancho Pansa postanawia okraść siodło jednego kapłana, z którym podróżują. Dochodzi do nieporozumienia. Sancho Pansa mianuje swojego pana Rycerzem Żałosnego Oblicza czy też Rycerzem Smutnego Oblicza. Szczęśliwy Don Kichot jest ciekaw, jak Sancho Pansa wpadł na ten pomysł? Ten odpowiada, że twarz pana jest naznaczona smutkiem. Tytułowy bohater przyjmuje jednak własną interpretację nowego tytułu, tłumacząc sobie, że tytuł Rycerz o Smutnej Twarzy jest wyjątkowo szlachetny i związany jest z mądrością.
Rozdział 20
O najdziwniejszej przygodzie, jaka się kiedykolwiek przytrafić mogła błędnemu rycerzowi, a z której Don Kichot wyszedł bez wielkiego szwanku. Mężczyźni słyszą podejrzane dźwięki. Don Kichot wizualizuje nowego wroga. Prosi Sancho Pansa, aby został kilka dni, a w razie zagłady, prosi, aby zawiadomić jego wybrankę serca. Giermek zatrzymuje go podstępem. Tym samym Don Kichot stwierdza, że jego koń zachorował i postanowił poczekać, aż zwierze wróci do zdrowia.
Rozdział 21
O zdobyciu szyszaka Mambryna. Duet w postaci Błędnego Rycerza i Sancho Pansa spotykają na koniu fryzjera. Mężczyzna ma na głowie ochronę przed deszczem. Don Kichot uważa, że to hełm i sądzi, że jest to rycerz i legendarny hełm Mambrina. Pragnie pokonać go w pojedynku. Ten jednak ucieka, zostawiając coś w rodzaju miski. Don Kichot zakłada miskę, potwierdzając, że jest to szlachetny hełm. Sancho Pansa ma chwilę zwątpienia, jednak Don Kichot obiecuje mu bogactwo i majątek.
Rozdział 22
Jakim sposobem Don Kichot przywrócił wolność pewnej liczbie nieszczęśliwych, których wiedziono mimo woli tam, dokąd iść nie chcieli. Giermek i Don Kichot spotykają więźniów, prowadzonych przez strażników. Don Kichot pragnie poznać losy każdego w nich, więc Ci opowiadają swoje historie. Więźniowie ubarwiają swoje przestępstwa, tak jakby ich uwięzienie było głęboko niesprawiedliwe. Błędny Rycerz postanawia zaatakować strażników, tym samym więźniowie uciekają. Don Kichot prosi, aby przekazano wieści jego ukochanej Dulcynei, o szlachetnym geście, jakim jest uwolnienie więźniów. Panowie nie chcą być znowu złapani, więc odmawiają. Wtedy Don Kichot ich obraża, Ci zaś postanowili go pobić. Giermek prosi Don Kichota, by uciekli, ponieważ mogą zostać złapani przez strażników.
Rozdział 23
O tym, co się przytrafiło Don Kichotowi na Sierra Morena. Mężczyźni znajdują się w lesie Sierra Morena. Duet znajduje tajemniczy worek. Don Kichot znajduje pieniądze i list miłosny. Kolejno spotykają pasterza, który opowiada im historię. Pojawia się Obdarty Rycerz.
Rozdział 24
W którym zamyka się dalszy ciąg przygody na Sierra Morena. Rycerz prosi o jedzenie i zaczyna opowiadać historie. Nie należy mu jednak przerywać, o co prosi. Jest zamożny, pochodzi z Andaluzji, miał swoją miłość, z którą miał się pobrać. Don Kichot przerywa rycerzowi, znudzony historią, zaczyna konwersację o książkach rycerskich. Rycerzowi to się nie podoba, zaczyna wszystkich bić i ucieka.
Rozdział 25
O nadzwyczajnych rzeczach, które się przytrafiły Błędnemu Rycerzowi z Manchy W Sierra Morena i o pokucie, jaką czynił, naśladując Chmurnego Pięknisia. Wściekły Sancho Pansa i Don Kichot odjeżdżają. Szlachcic postanawia zostać w górach i wszystko przemyśleć. Don Kichot postanawia napisać list do swojej kochanej Dulcynei. LIST DON KICHOTA DO CUDENII Z TOBOSO. List zaczyna słowami: Wielmożna i Wielka Pani…. Sancho Pansa ma już wszystkiego dość, wie, że ukochana Don Kichota to prosta wiejska chłopka. Sancho Pansa ostatecznie postanawia dostarczyć list.
Rozdział 26
W którym dalszy ciąg subtelności miłosnych przez zalotnego rycerza z Manchy w Sierra Morena wykonanych. Sancho Pansa spotyka w gospodzie Kapłana, mężczyźni są ciekawi co słychać u Don Kichota. Giermek opowiada o pobycie w górach i liście miłosnym i o tym, co obiecał mu Don Kichot. Mężczyźni w gospodzie są w ogromnym szoku i uważają, że Sancho Pansa oszalał. Postanawiają odnaleźć Błędnego Rycerza i podstępem nakłonić go, żeby wrócił do domu.
Rozdział 27
Który opisuje, jakim sposobem proboszcz i cyrulik wykonali plany swoje i wiele innych rzeczy godnych opowiedzenia. Przebrani mężczyźni oraz Sancho Pansa jadą do Don Kichota i proszą go o powrót do domu. Giermek opowiada o dotychczasowych przygodach. Prosi Don Kichota, aby ten wrócił do domu, bo pragnie tego Dulcynea.
Rozdział 28
Opisuje nową i przyjemną przygodę, jaka zdarzyła się proboszczowi i balwierzowi w Sierra Morena. Kapłan spotyka kobietę, która jest w przebraniu mężczyzny. Opowiada smutną historię o odrzuconym kochanku, jak to odrzuciła jego miłość. Zalotnik ostatecznie znalazł sobie żonę.
Rozdział 29
W którym dowiedzieć się można o rzeczach bardzo przyjemnych. Sancho Pansa powraca z wiadomością, że Don Kichot nie chce wracać.
Rozdział 30
Dorothea snuje historię o groźnych olbrzymach, które zaatakowały jej kraj. Kobieta obiecuje swoją rękę w zamian za pokonanie olbrzymów. Don Kichot odmawia, bo twierdzi, że kocha Dulcyneę. Sancho Pansa obraża ukochaną Don Kichota. Ostatecznie dochodzą do porozumienia.
Rozdział 31
W którym opisana zabawna rozmowa Don Kichota z Sanchą. Don Kichot jest ciekawy, co robiła Dulcynea, kiedy zastał ją Sancho Pansa. Giermek odpowiada, że przesiewała ziarna pszenicy. Don Kichot nazywa pszenicę perłami, jeżeli dotykała je jego ukochana Dulcynea. Dopytuje czy pszenica była szlachetna? Sancho odpowiada, że to był zwykły owies. Dalej rycerz dopytuje o list, który napisał ukochanej. Giermek odpowiada, że go nie przeczytała, bo była zajęta pracą w gospodarstwie. Don Kichot wytłumaczył sobie zaistniałą sytuację tym, że kobieta, chciała w samotności i spokoju przeczytać list.
Rozdział 32
Opisuje, co zaszło w zajeździe. Podróżni dotarli do gospody, w której kiedyś mieli już przyjemność nocować. Towarzysze Don Kichota zaczynają poruszać temat książek o wyprawach rycerzy, które niegdyś czytał Błędny Rycerz. Chcą spalić wszystkie książki, ale gospodarz się nie zgadza. Twierdzi, że książki nie należą do niego. Ostatecznie jeden z podróżnych zaczyna czytać na głos.
Rozdział 33
Powieść o natrętnym ciekawcu. Książka opowiada o dziejach Anzelma i Lotario, to dwaj zamożni szlachcice mieszkający w Italii. Anzelmo zakochuje się w Camilli i pragnie sprawdzić jej wierność. Prosi przyjaciela o zaloty do jego wybranki. Lotario jednak zakochuje się w dziewczynie. Dziewczyna zaś prosi Anzelmo, by ten chronił ją przez zalotami jego przyjaciela.
Rozdział 34
Dalszy ciąg powieści o ciekawym nierozważnym. Anzelm jednak odmawia powrotu do domu. Więc dziewczyna romansuje z jego przyjacielem. Camilla planuje romans, który trwa dalej.
Rozdział 35
W którym się kończy historia ciekawego nierozważnego. Don Kichot ma sen o olbrzymach. Kapłan kończy czytać historię, w której Anzelm dowiaduje się o romansie i zdradzie swojego przyjaciela.
Rozdział 36
O dziwnych przygodach w zajeździe.
Rozdział 37
Dalszy ciąg przygód.
Rozdział 38
Dalszy ciąg mowy o naukach i wojnie. Don Kichot porusza ważny i znamienny dla niego temat rycerstwa. Jak na Błędnego Rycerza przystało, Don Kichot wygłasza mowę o rycerstwie nad inteligencją. Tak pochłonięty jest mową, że nawet zapomina o jedzeniu. Nikt mu raczej nie wierzy, ale towarzystwo jest zdumione postawą szlachcica i głoszoną przemową.
Rozdział 39
Przygody niewolnika. Mężczyzna opuścił swój dom rodzinny po tym, jak zamożny ojciec, podzielił swój majątek pomiędzy trzech synów. Dał im jednak radę, aby Ci zostali: Kto chce być ważny i bogaty, niech wstąpi do Kościoła albo żegluje, zajmując się sztuką handlu, albo niech idzie na służbę do królewskiego domu. Podsumowując, bogaty ojciec zasugerował, że najlepsze posady to zostać żołnierzem, księdzem lub żeglarzem.
Rozdział 40
Dalszy ciąg przygód niewolnika. Rozdział ten rozpoczyna się sonetem. Kolejno opowiada, jak został schwytany przez Algierczyków. W mężczyźnie zakochuje się piękna dziewczyna o niespotykanym imieniu Zoraida. Panienka mieszka w pobliżu podróżnika. Rzuca mu z okna pieniądze i list miłosny, w którym prosi, by zabrał ją do rodzimej Hiszpanii. Planuje wspólne życie i ślub. Nie wiem, mój Panie, w jaki sposób wydać rozkaz, żebyśmy pojechali do Hiszpanii…[…]Można będzie zrobić tak, że ja przez to okienko podam mnóstwo pieniędzy w złocie, niech się pan za nie wykupi… . Mnie znajdziecie w ogrodzie mojego ojca przy bramie. Postaraj się znaleźć ogród. Tymi słowami Zoraida prosi ukochanego o wyjazd do Hiszpanii.
Rozdział 41
Dalszy ciąg tejże samej historii. Podczas uprowadzenia dziewczyny, obudził się jej ojciec. Został także zabrany.
Rozdział 42
O tym, co się wydarzyło w gospodzie, i o wielu innych rzeczach, godnych wspomnienia. Do gospody zawitała Licenciate Juan Perez de Viedma z córką Klarą. Później dowiadujemy się, że to brat podróżnika. Późnym wieczorem obok gospody, pewien chłopiec śpiewa balladę. Cardenio postanawia obudzić damy, aby posłuchały.
Rozdział 43
Dalszy ciąg niesłyszanych przygód w gospodzie. Wychodzi na to, że śpiewak to sąsiad Klary, z którym jednak nigdy nie miała okazji rozmawiać. Jest w nim zakochana bez pamięci tak, jak zresztą on w niej. Dorothea planuje zorganizować im niespodziewane spotkanie. Don Kichot pełni rolę strażnika gospody. Przebiegła córka gospodarza wraz ze swoją pokojówką, proszą łatwowiernego Don Kichota, aby ten pomógł im wyjść przez okno. Następnie przywiązują jego rękę do drzwi. Ostatecznie Błędny Rycerz spędza noc na grzbiecie swojego konia Rosynanta. Nowi goście, kilku mężczyzn, szyderczą śmieją się z Don Kichota.
Rozdział 44
W którym ostatecznie usunięta zostaje wątpliwość co do szyszaka i kulbaki i wykrywa się wiele nowych przygód w całej ich prawdziwości. Nowi goście w gospodzie to słudzy ojca Don Louisa, chłopaka zakochanego w Klarze. Proszą, aby ten wrócił, ale odmawia. Don Kichot jest poproszony o to, aby pomógł ukarać gości gospody, którzy nie zapłacili za nocleg. Rycerz jednak ewidentnie odmawia pomocy. Sądzi, że przysiągł nie brać udziału w jakichkolwiek przygodach, do czasu pokonania groźnych olbrzymów. Kolejno szlachetny Don Louis prosi o rękę swoją ukochaną Klarę. Jej ojciec ostatecznie wyraża zgodę.
Rozdział 45
O wielkim gniewie Don Kichota i innych rzeczach przedziwnych. Jest to rozdział, w którym wraca się do tematu poruszanego już wcześniej. Jest to hełm, a tak naprawdę w rzeczywistości wyłącznie zwykła miska. Przyjezdni drwią z tytułowego bohatera Don Kichota, że ten stanowczo twierdzi, że miska jest legendarnym hełmem Mambryna. Dochodzi do nieporozumienia i bójki, ostatecznie kapłan i sędzia panują nad sytuacją. Sędzia postanawia zabrać Don Louisa do oddalonej Andaluzji. Znajdujący się w gospodzie gość, zauważa Don Kichota, chcę go aresztować za wcześniejszy występek, jakim było uwolnienie więźniów. Błędny Rycerz nie przejmuje się jednak sytuacją i go wyśmiewa.
Rozdział 46
W którym opisuje się rozmaite rzeczy. Szlachetny Kapłan rozmawia z towarzyszami Świętego Bractwa. Kapłan tłumaczy członkom przywołanego Bractwa, iż Don Kichot jest szaleńcem i nie odpowiada świadomie za popełnione czyny czy przewinienia. Błędny Rycerz poucza Dorothei, że powinni wyruszyć w drogę do jej królestwa. Sancho Pansa tłumaczy, że Dorothei nie jest królewną. Kobieta odpiera jednak zarzuty, mówiąc, że nie jest to prawda. Twierdzi, że giermek jest zaczarowany, zresztą jak cała karczma. Ostatecznie Don Kichot zostaje wywieziony w klatce. Wywróżono mu ślub z ukochaną damą serca – Dulcyneą.
Rozdział 47
Dalszy ciąg tego, co kanonik mówił o powieściach rycerskich. Tytułowy bohater Cervantesa myśli, że jest zaczarowany. Oddany giermek Sancho Pansa jest zły, że zamknięto rycerza Don Kichota w klatce. Jednak zagrożono mu, że zaraz zamkną i jego. Kanonik z Toledo twierdzi, że książki rycerskie mają negatywny wpływ na swoich czytelników.
Rozdział 48
O przedziwnej rozmowie Don Kichota z Sancho Pansą. Ten rozdział jest o tym, jak giermek Sancho Pansa opowiada Don Kichotowi o tym, że ksiądz go oszukał. Don Kichot pragnie skorzystać z toalety.
Rozdział 49
Sancho Pansa dochodzi do wniosku, że skoro jego pan Don Kichot jest zaczarowany, nie powinien mieć potrzeb fizjologicznych. Don Kichot jednak odpowiada, że można doświadczać różnorodnych rodzajów czarów. Ostatecznie chce się uwolnić. Kapłan pomaga w ucieczce Don Kichotowi. Rycerz ucieka z klatki, włącza się w polemikę z duchownym. Kanonik stanowczo stwierdza, że Don Kichot myli fikcję literacką z rzeczywistością, co go ostatecznie gubi.
Rozdział 50
Don Kichot opowiada kolejną barwną historię o magicznym rycerzu z Jeziora. Wraca do swoich wspomnień, kiedy to on nabrał mężności i waleczności jako Błędny Rycerz. Pojawia się pasterz.
Rozdział 51
Pasterz opowiada, że razem ze swoim przyjacielem Anzelmem zostali pasterzami, na prośbę kobiety Leandry. Ostatecznie kobieta uciekła z żołnierzem, który w późniejszym czasie sprawił jej wiele przykrości. Okradł ją i więził w ciemnej jaskini. W późniejszym czasie kobieta trafiła do klasztoru.
Rozdział 52
Don Kichot spostrzegł grupę ludzi, którzy na swoich barkach niosą święty obraz Matki Boskiej, zagorzale modlą się o nadejście deszczu. Postanawia ich zaatakować, zostaje za to poważnie pobity i traci przytomność. Sancho Pansa jest przekonany, że Błędny Rycerz nie żyje. Niemniej jednak Don Kichot się wybudza i zgadza się na to, żeby wrócić do domu. Żona Sancho Pansa pyta się męża, co ten przywiózł z dalekich wypraw. Mężczyzna opowiada o obiecanej przez Don Kichota wyspie. Rodzina Błędnego Rycerza wita go ciepło, niemniej jednak zmartwiona jest stanem fizycznym i psychicznym Don Kichota. W głębi serca rodzina samozwańczego Błędnego Rycerza obawia się, że ich członek rodziny, ponownie wróci na pełną dziwacznych przygód wyprawę. Miguel de Cervantes kończy swoją powieść, twierdząc, że wiele czasu zajęło mu, poszukiwanie źródeł, jakie to były kolejne losy Don Kichota.
CZĘŚĆ DRUGA
Część druga jest kontynuacją powieści Miguela de Cervantesa Saavedry – Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manchy. Cervantes dedukuje swoją kolejną część hrabiemu Lemos. Wspomina również, że została mu zaproponowana funkcja na stanowisku wykładowcy na chińskim uniwersytecie. Powieść Cervantesa Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manchy miała być fundamentalną i obowiązkową pozycją na liście lektur. Ostatecznie nie doszło do porozumienia między szanowanym autorem powieści a chińskim cesarzem i Cervantes nie udał się do Chin. Druga część Don Kichota jest o jego kolejnej trzeciej już podróży, w którą oczywiście wybrał się razem ze swoim oddanym giermkiem. Cervantes w dużej części tekstu porusza prywatne sprawy. Precyzuje i dopowiada odnośnie do pierwszej części powieści. Błędny Rycerz Don Kichot i giermek Sancho Pansa w kolejnej części są mądrzejsi i ewidentnie zmienia się ich osobowość. Don Kichot nie gra już pierwszych skrzypiec jak w części pierwszej. Bohater jest stonowany, nie jest taki krzykliwy, mniej rzuca się w oczy. Sancho Pansa także ewoluuje. Giermek jest dojrzalszy, kieruje się doświadczeniem, a co za tym idzie mądrością życiową. Oddany Sancho jest obyty, pewny siebie i wyjątkowo dowcipny. Cervantes także odnosi się do swojego konkurenta, który wbrew jego woli stworzył drugą część losów Don Kichota, która oczywiście nie przypadła mu do gustu. Historia kończy się następująco: Sancho Pansa w końcu dostaje swój wymarzony i wyczekany urząd zarządcy wyspy. Stara się odnaleźć w roli, do której nie był niestety przygotowany, ale na której bardzo mu zależało. Nasz barwny rycerz Don Kichot pragnie kontynuować misję pomagania i wyciągania ludzi z opresji. Niemniej jednak jego staranie nadal kończą się wieloma niepowodzeniami. Ostatecznie na skutek dotkliwego pobicia kończy się jego życie.
